Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі

Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі - адзіная профільная арганізацыя акадэмічнай навукі Беларусі ў галіне права і прававых даследаванняў. Пад сучаснай назвай Інстытут існаваў з 1999 па 2007 г., аднак інстытуцыяналізацыя юрыдычнай навукі ў Акадэміі адбылася нашмат раней і прайшла некалькі этапаў.

Гісторыя Інстытута

29 сакавіка 1931 у Беларускай акадэміі навук пастановай Прэзідыўма Акадэміі адначасова с шэрагам іншых інстытутаў быў арганізаваны Інстытут савецкага будаўніцтва і права. У 1935 г. пасля далучэння да Інстытута філасофіі ператвораны ў Інстытут філасофіі, савецкага будаўніцтва і права. У 1936 Інстытут філасофіі, савецкага будаўніцтва і права ўвайшоў у склад Аддзялення грамадскіх навук АН БССР. У сакавіку 1938 г. у выніку сталінскіх рэпрэсій ліквідаваны. Інстытут філасофіі і права адноўлены 1 ліпеня 1947 г. У 1958 г. сектар дзяржавы і права аддзелены і ператвораны ў Аддзел прававых навук АН БССР, а Інстытут філасофіі і права перайменаваны ў Інстытут філасофіі. У 1965 г. у выніку ўключэння аддзела прававых навук інстытут зноў называецца Інстытут філасофіі і права. Пастановай Прэзідыўма НАН Беларусі № 66 ад 9 ліпеня 1999 г. на базе Інстытута філасофіі і права НАН Беларусі былі створаны два самастойныя інстытуты - Інстытут філасофіі і Інстытут дзяржавы і права. Новаствораны Інстытут увайшоў у склад Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі.

Найбольш вядомыя дасягненні

• распрацоўка шэрагу законапраектаў, у т.л. законаў аб культуры, ахове здароўя, сродках масавай інфармацыі;
• комплексная навуковая экспертыза праекту Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 г. (са змяненнямі і дапаўненнямі ад 24.11.1996 г. і 17.10.2004 г.), праектаў законаў "Аб радыяцыйнай бяспецы", "Аб ахове і выкарыстанні жывёльнага свету", "Аб навуковай дзейнасці", "Аб Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь", "Аб банкруцтве", "Аб сумесных домаўладаннях";
• абгрунтавана неабходнасць структурнай перабудовы вышэйшых органаў выканаўчай улады;
• абгрунтавана прапанова аб уніфікацыі працэдуры прыняцця законаў у рэгламентах Палаты прадстаўнікоў і Савету Рэспублікі Нацыянальнаха сходу Рэспублікі Беларусь;
• даследаваны пытанні прававога рэгулявання дзейнасці сельскагаспадарчых вытворчых аб'яднанняў розных форм уласнасці;
• выяўлены фактары, якія вызначаюць дынаміку развіцця прававой дзяржаўнасці ў Беларусі;
• вывучаны і прааналізаваны прычыны і абставіны дэлегавання Нацыянальным сходам Рэспублікі Беларусь заканадаўчых паўнамоцтваў Прэзідэнту Рэспублікі Беларусь на выданне дэкрэтаў, якія маюць сілу закона;
• даследаваны крытэрыі і абгрунтаванне нарматворчасці міністэрстваў;
• даследаваны фактары, якія абумоўліваюць выкарыстанне праграмна-мэтавага кіравання.

Дырэктары Інстытута ў розныя гады

• Міхаіл Восіпавіч Грэдзінгер - дырэктар Інстытута савецкага будаўніцтва і права Беларускай акадэміі навук, 1931-1935, акадэмік АН БССР;
• Мікалай Васільевіч Сторажаў - дырэктар-арганізатар Інстытута дзяржавы і права НАН Беларусі, 1999-2004, член-карэспандэнт НАН Беларусі;
• Уладзімір Пятровіч Ізотка - дырэктар Інстытута дзяржавы і права НАН Беларусі, 2004-2007, кандыдат юрыдычных навук, з 2007 - суддзя Канстытуцыйнага суда Рэспублікі Беларусь.

Структура Інстытута па стане на 01.05.2007

• цэнтр даследавання праблем дзяржавы, кіравання і публічнага права;
• цэнтр цывілістычных даследаванняў;
• кансультацыйна-даследчы цэнтр "Прававая экспертыза";
• сектар тэорыі і гісторыі дзяржавы і права;
• сектар канстытуцыйнага і інфармацыйнага права;
• сектар адміністрацыйнага і фінансавага права;
• сектар крымінальнага права і крыміналогіі;
• сектар міжнароднага права і параўнальнага правазнаўства;
• сектар грамадзянскага права;
• сектар працоўнага права і права сацыяльнага забеспячэння;
• сектар аграрнага, экалагічнага і прыроднарэсурснага права;
• сектар прадпрымальніцкага права і прававых праблем навуковай дзейнасці.

Вядомыя навукоўцы

• Віктар Іванавіч Семянкоў
• Віктар Іванавіч Шабайлаў
• Мікалай Васільевіч Сторажаў

Рэарганізацыя

Згодна з указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 снежня 2007 №630 быў створаны Нацыянальны цэнтр заканадаўства і прававых даследаванняў Рэспублікі Беларусь на базе Нацыянальнага цэнтра законапраектнай дзейнасці пры Прэзідэнце Рэспублікі Белаурсь шляхам далучэння да яго дзяржаўнай навуковай установы "Інстытут дзяржавы і права Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі". Згодна п.12 Палажэння аб Цэнтры ў складзе апошняга існуе Інстытут прававых даследаванняў без правоў юрыдычнай асобы.

Літаратура

• Краткий отчет о деятельности Академии наук Беларуси в 1992-1996 годах. - Мн., 1997.
• Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 1999 годзе. - Мн., 2000.
• Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2001 годзе. - Мн., 2002.
• Отчет о предварительных итогах деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2004 года. - Мн., 2005.

Спасылкі

• Інстытут філасофіі НАН Беларусі - Кароткая гісторыя і асноўныя кірункі дзейнасці
• Профіль Інстытута дзяржавы і права на старонцы Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі (2000)
• Профіль Інстытута дзяржавы і права на старонцы Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі (2007)
• Акадэмік ГРЭДЗІНГЕР Міхаіл Восіпавіч
• Член-карэспандэнт СЕМЯНКОЎ Віктар Іванавіч
• Член-карэспандэнт ШАБАЙЛАЎ Віктар Іванавіч
• Член-карэспандэнт СТОРАЖАЎ Мікалай Васільевіч
• Конституционный суд Республики Беларусь - Изотко Владимир Петрович Архівавана 17 снежня 2013.
• УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ 13 декабря 2007 г. № 630 О некоторых мерах по совершенствованию правотворческой деятельности и научных исследований в области права