Аблога Кхешані

Аблога Кхешані
Аблога Кхешані
	Асноўны канфлікт: Вайна ў В’етнаме
	Аэрафотаздымак базы ў Кхенашані.
Дата	21 студзеня — 9 ліпеня 1968
Месца	Кхешань, Паўднёвы В’етнам
Вынік	абодва бакі заявілі пра перамогу ЗША: Амерыканскія УС знішчылі базавы комплекс і вывелі войскі з раёна бітвы.; ВНА: пасля адступлення арміі ЗША паўночнав’етнамская армія атрымала кантроль над раёнам Кхешань.;
Праціўнікі
Паўночны В’етнам; В’етконг; Патэт Лаа	ЗША; Паўднёвы В’етнам ; Лаос
Камандуючыя
Во Нгуен Зіяп	Уільям Уэстморленд
Сілы бакоў
34 100 чалавек (толькі байцоў ВНА)	45 000 чалавек (толькі байцоў УС ЗША)
Страты
Па даных Паўночнага В’етнама: каля 3 500 забітых і знікшых без вестак, 5 500 параненых; Па даных ЗША: 5 550 — 15 000 забітых	Па даных ЗША: 2 800—3 500 забітых, звыш за 9 000 параненых, 7 зніклых без вестак, больш за 250 палонных; Па даных Паўночнага В’етнама: каля 11 900 забітых і параненых
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аблога Кхешані — бітва за ваенную базу Кхешань (Кхесань) падчас В’етнамскай вайны.

Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У 1962 годзе ў гарадской камуне Кхешань быў пабудаваны пост сувязі, затым ўзлётная паласа. Пазней база стала часткай «лініі Макнамары». З дапамогай гэтага ланцуга ўмацаванняў амерыканскія вайскоўцы спрабавалі спыніць забеспячэнне з Паўночнага В’етнама для партызан В’етконга, што дзейнічалі ў Паўднёвым В’етнаме. Праект першапачаткова быў сумніўным, перакрыць абсалютна ўсе шчыліны было практычна немагчыма, і задума ў выніку правалілася. У дадатак, пастаўкі ішлі і праз суседні Лаос па так званай «сцежцы Ха Шы Міна». Тым не менш, базу ўмацавалі, яе заняў батальён, а затым цэлы полк Корпуса марской пяхоты ЗША. Па перыметры нацягнулі калючы дрот, усталявалі кулямёты і мінамёты, небяспечныя напрамкі прыкрылі міннымі палямі.

Нягледзячы на адсутнасць стратэгічнай каштоўнасці ў Кхешані, разведчыкі паўночнав’етнамцаў усталявалі, што базу параўнальна проста абыйсці з усіх бакоў і акружыць, а гэта магло забяспечыць разгром буйной групоўкі ворага. Падобную тактыку в’етнамцы выкарыстоўвалі ў 1954 годзе, калі разграмілі французскія войскі пры Д’енб’енфу. Тады прапагандысцкі эфект паразы быў гэтак вялікі, што Францыя вымушана была проста пакінуць В’етнам і завяршыць Індакітайскую вайну. Паўночнае камандаванне меркавала паўтарыць поспех.

Спробы ўзяць Кхешань пачаліся яшчэ ў 1967 годзе, але тады да штурму базы справа не дайшла, бо бакі засяродзіліся на захопе ключавых вышынь. Задачай в’етнамцаў было ўзяць панавальныя над мясцовасцю пагоркі. Амерыканцы і іх саюзнікі паспяхова адбілі наступленне праціўніка, але Паўночны В’етнам не змірыўся і рыхтаваў новыя атакі.

У студзені 1968 года ў палон да амерыканцаў здаўся афіцэр паўночнав’етнамскай арміі, які паведаміў, што праз некалькі дзён на Кхешань пачнецца наступленне.

Сілы бакоў[правіць | правіць зыходнік]

Да 1967 года В’етнамская народная армія (ВНА) засяродзіла ў раёне Кхешані пяць дывізій, амаль 50 тысяч чалавек. Для ўзяцця базы быў створаны нават асобны фронт. Аднак у самой бітве прынялі ўдзел толькі 304-я і 308-я дывізія, агульнай складанасцю больш за 17 тысяч чалавек. 320-я і 324-я дывізіі прыкрывалі тыл. Узбраенне в’етнамскай пяхоты было параўнальна лёгкім: аўтаматы, кулямёты, гранатамёты.

Сілы амерыканцаў складалі 6 тысяч байцоў, але падчас баёў іх групоўка вырасла да 45 тысяч. У амерыканскай арміі была поўная перавага ў паветры. ВПС ЗША былі наймагутнымі ў свеце, і для абароны Кхешані былі вылучаны велізарныя сілы, у тым ліку стратэгічныя бамбардзіроўшчыкі B-52.

Ход баёў[правіць | правіць зыходнік]

Першая атака в’етнамцаў на базу адбылася 21 студзеня 1968 года. Тады некалькі сотняў салдат атакавалі ўмацаванні на адной з вышынь. Амерыканцы здолелі адбіцца, страціўшы ўсяго чатырох забітымі супраць амаль 50 салдат праціўніка. Літаральна адразу ж па Кхешані засяродзіла агонь артылерыя. Нягледзячы на параўнальную малалікасць гармат, удалося падарваць склад боепрыпасаў, спаліць запас гаручага, пашкодзіць узлётна-пасадачную паласу.

У тую ж ноч часці ВНА без асаблівых праблем пратачыліся скрозь амерыканскую абарону і атакавалі вёску на поўдзень ад базы. Вёску абараняла 175 чалавек, у асноўным паўднёвав’етнамцы (амерыканцаў было ўсяго 25). Стрымаць удалося толькі некалькі першых нападаў, ужо раніцай вёска была акружана, і на наступны дзень амерыканцы вывезлі верталётамі сваіх, а саюзнікам прыйшлося прарывацца самастойна.

Адзіная дарога, якая вяла з базы Кхешань на поўдзень, ахоўвалася толькі часткамі саюзных лаоскіх войскаў, але 23 студзеня тыя былі разгромлены. Магістраль была перарэзана, база апынулася ў поўнай аблоге. Марпехі тэрмінова арганізавалі кругавую абарону.

Увесь наступны тыдзень прайшоў у баях. В’етнамцы не сталі рабіць перапынак нават на свята Тэт (30—31 студзеня), на якое традыцыйна бакі аб’яўлялі перамір’е. У гэты ж час Паўночны В’етнам і В’етконг перайшлі ў буйнамаштабнае наступленне па ўсяму поўдню.

У канцы студзеня ў раёне Кхешані пачаліся масіраваныя бамбардзіроўкі з самалётаў B-52.

У гэты час в’етнамцы знайшлі для сябе новае «слабое звяно» ў праціўніка, па якім аддалі перавагу ўдарыць. У кіламетры ад базы знаходзіліся пазіцыі базы спецназа Лангвей з гарнізонам каля 500 чалавек, але спецназаўцаў сярод іх было каля сарака, астатнія былі байцамі атрада самаабароны, якія праходзілі курс навучання. Зрэшты, у канцы студзеня атрад быў некалькі ўзмоцнены рэшткамі разгромленага лаоскага батальёна. Гарнізон быў нядрэнна ўзброены і мог спадзявацца адбіцца ад праціўнікаў. Часці ВНА, якія атакавалі Лангвей, паспелі прыцягнуць з сабой лёгкія савецкія танкі ПТ-76. Штурм пачаўся 6 лютага. Наяўнасць у паўночнав’етнамцаў танкаў стала поўнай нечаканасцю. Пад прыкрыццём баявых машын абарона хутка была прарвана. Артылерыя асноўных сіл ВНА накрыла базу агнём, так што яе артылерысты не змаглі аказаць спецназу падтрымку. З танкамі давялося змагацца звычайнымі гранатамётамі. Сем машын удалося спаліць, але гарнізон быў асуджаны. Амерыканцаў вывезлі па паветры, а лаосцы і байцы самаабароны прарываліся да сваіх пешшу (у палон трапіла больш за 250 чалавек, каля 300 загінула). База Лангвей была ўзята. Пасля з апорных пунктаў у гэтым раёне заставалася адна толькі база Кхешань, праціўнік падышоў да яе амаль ушчыльную. Байцы Лаоса і сіл самаабароны выйшлі да марпехаў — тыя тут жа раззброілі іх і доўга правяралі на прадмет добранадзейнасці.

У наступныя дні в’етнамцы старанна шукалі слабое месца ў абароне, наносячы ўдары з розных напрамкаў. Аднак марпехі трымаліся моцна, і да 10 лютага в’етнамцы аддалі перавагу перайсці ад штурмаў да аблогі: яны падводзілі свае траншэі ўсё бліжэй да базы, а артылерыя ў меру сіл накрывала пазіцыі амерыканцаў агнём. Аднак асаблівага багацця боепрыпасаў у ВНА не было, у дзень на базу падалі лічаныя дзясяткі снарадаў і мін. З-за дзейнасці снайпераў, марпехі амаль нідзе не маглі лічыць сябе ў бяспецы.

1 сакавіка ВНА зноў паспрабавала захапіць Кхешань, але атака была адбіта. У сярэдзіне сакавіка часці В’етнамскай народнай арміі сталі патроху адыходзіць ад базы — камандаванне зразумела, што прабіць абарону наўрад ці выйдзе. Нягледзячы на гэта, блакаду ніхто пакуль не зняў.

Да красавіка, калі цалкам выдыхнулася Тэцкае наступленне, стала ясна, што ў бліжэйшы час Паўночнаму В’етнаму вайну не выйграць, а амерыканскае камандаванне вырашыла паспрабаваць нарэшце дэблакаваць Кхешань. Спачатку быў пабудаваны перадавы аэрадром у 18 кіламетрах на поўдзень ад базы, потым часці Корпуса марской пяхоты пачалі наступаць на поўнач. Дайсці да Кхешані атрымалася да 6 красавіка. Да гэтага часу трымаўся гарнізон у аблозе 77 дзён. Баі ў раёне базы працягваліся яшчэ тры месяцы.

Вынікі[правіць | правіць зыходнік]

Аднавіўшы забеспячэнне базы па зямлі, амерыканскае камандаванне ўсвядоміла, што гэты апорны пункт не мае значэнне. Быў выдадзены загад аб пакіданні базы. 5 ліпеня Кхешань пакінулі апошнія амерыканскія вайскоўцы, па рэштках базы нанеслі ўдары B-52. В’етнамцы з’явіліся на руінах Кхешані літаральна праз некалькі дзён пасля сыходу праціўніка. Па выніку, ВНА не атрымала сваю «прапагандысцкую перамогу» і страціла тысячы чалавек. Амерыканцы панеслі забітымі ў 1500 чалавек, не лічачы саюзнікаў, а таксама выдаткавалі каласальныя рэсурсы.

Аблога Кхешані стала сімвалам бессэнсоўных ахвяр канфлікту.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Дэвидсон Ф. Б. Война во Вьетнаме. 1946—1975 = Vietnam at War: The History 1946–1975. — М.: Изографус, Эксмо, 2004. — С. 816. — ISBN 5-94661-047-3.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Денис Бурковский. «Идет дождь из бомб». 52 года назад началось самое долгое сражение с участием войск США Архівавана 11 красавіка 2021. // TUT.BY, 21 января 2020
Brush, Peter.. Battle of Khe Sanh: Recounting the Battle’s Casualties (нявызн.). HISTORYnet.com (27 чэрвеня 2007). Праверана 31 кастрычніка 2012.
The Siege at Khe Sanh (нявызн.). PBS.org. Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2012. Праверана 31 кастрычніка 2012.