Аветык Ісаакян

Аветык Ісаакян
Аветык Ісаакян
	арм.: Ավետիք Սահակի Իսահակյան
	; Avetik Isahakyan signature.png
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	17 (29) кастрычніка 1875
Месца нараджэння	Александропаль, Александропальскі павет[d], Эрыванская губерня, Каўказскае наместніцтва[d], Расійская імперыя;
Дата смерці	17 кастрычніка 1957 (82 гады)
Месца смерці	Ерэван, Армянская ССР, СССР;
Пахаванне	Пантэон імя Камітаса[d];
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР;
Альма-матар	Геваркянская тэалагічная семінарыя[d]; Лейпцыгскі ўніверсітэт; Цюрыхскі ўніверсітэт;
Месца працы	Veradzenunt[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, празаік, публіцыст
Гады творчасці	1890-я — 1957
Кірунак	сацыялістычны рэалізм
Жанр	верш, паэма
Мова твораў	армянская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Дашнакцуцюн;
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР;
Прэміі
Узнагароды
Подпіс
	Выявы на Вікісховішчы

Аветык Ісаакя́н (арм.: Ավետիք Սահակի Իսահակյան, 1875—1957) — выдатны армянскі паэт, празаік, публіцыст. Акадэмік АН Арменіі (1943)

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Помнік у Пантэоне імя Камітаса

Нарадзіўся 19 кастрычніка 1875 года ў Александропалі Эрыванскай губерні (цяпер Гюмры, Арменія).

Вучыўся ў Эчміядзінскай духоўнай семінарыі «Геваркян» (1889—1892) і Лейпцыгскім універсітэце. У 1911 годзе быў выгнаны з Расійскай імперыі за рэвалюцыйную дзейнасць. Да 1936 года жыл галоўным чынам за мяжой (Францыя, Швейцарыя і інш.), асабіста быў знаёмы са шматлікімі інтэлектуаламі свайго часу. Ісаакян уваходзіў у Дашнакцуцюн і адзначыўся антысавецкімі выказваннямі.

Па вяртанні ў СССР быў старшынёй СП Армянскае ССР. Акадэмік АН Армянскае ССР (1943). Дэпутат ВС Армянскае ССР 2—4 скліканняў.

У той час Ісаакян знаходзіўся пад абаронай Першага сакратара ЦК КП Арменіі Рыгора Аруцінава. У 1937 годзе ён выкрасліў са спісу прадстаўленых НКУС СССР да арышту шматлікіх вядомых армянскіх дзеячаў, сярод якіх быў і Ісаакян^[9]. Таксама для Ісаакяна, як і для некаторых іншых прадстаўнікоў армянскай інтэлігенцыі, быў пабудаваны асабняк у Ерэване^[10].

Аветык Ісаакян памёр 17 кастрычніка 1957 года. Пахаваны ў Ерэване ў Пантэоне імя Камітаса.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Друкаваўся з 1892 года. Творчасць цесна звязаная з гісторыяй і культур армянскага народа, прасякнутая гуманізмам і павагай да чалавечай годнасці. Першы зборнік вершаў «Песні і раны» (1897) вылучаецца лірызмам і напеўнасцю. У філасофскае паэме «Абул Ала Маары» (1901—1911) тэма трагічнага адзіноцтва моцнае асобы. Аўтар гістарычнай балады «Нашыя продкі» (1917), паэмы «Сасма Мгер» (1919, перапрацаваная ў 1937), зборніка вершаў і апавяданняў «Люлька цярпення» (1928), цыклаў вершаў «Нашыя гісторыкі і нашыя гусаны» (1939), «Маёй радзіме» (1940), «Армянская архітэктура» (1942), патрыятычных вершаў гадоў Вялікае Айчыннай вайны, раману «Уста Каро» (незакончаны)^[11].

На беларускую мову творы Ісаакяна перакладалі Мікола Аўрамчык, Рыгор Барадулін, Янка Брыль, Эдуард Валасевіч^[11].

Узнагароды і прэміі[правіць | правіць зыходнік]

Сталінская прэмія першае ступені (1946) — за патрыятычныя вершы перыяду Вялікае Айчыннай вайны «Вялікаму Сталіну», «Ратны заклік», «Маёй радзіме», «Нашая барацьба», «Сэрца маё на вяршынях гор», «Вечнай памяці С. Г. Загіяна»
Два ордэны Леніна
Медалі СССР, у тым ліку медаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.».

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

У сталіцы Рэспублікі Арменія Ерэване па адрасе Зарабян 20 адкрыты дом-музей А. Ісаакяна.
А. Ісаакяну прысвечаная паштовая марка СССР 1975 года.
А. Ісаакяну прысвечаная паштовая марка Арменіі 2000 года.
Помнікі А. Ісаакяна ўсталяваныя ў Ерэване, у Гюмры.

Помнікі і паштовыя маркі прысвечаныя Аветыку Ісаакяну
Помнік у Гюмры
Помнік у Ерэване
Паштовая марка СССР 1975 года

Зноскі

↑ http://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/1981-2000/isahakyan_1987.pdf
↑ Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119041529 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>
↑ Исаакян Аветик Саакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Awetik Issaakjan // Munzinger-Archiv — 1913. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>
↑ Исаакян Аветик Саакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ http://www.famousbirthdays.com/people/avetik-isahakyan.html
↑ (unspecified title) Праверана 10 ліпеня 2019.
↑ Представители интеллигенции призывают увековечить память руководителя Советской Армении Григория Арутюняна(руск.)
↑ «Я буду просить вас, товарищ Сталин, разобраться в вопросе с Нагорным Карабахом и Нахичеваном»(руск.)
↑ ^11,0 ^11,1 326 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аветык Ісаакян
Дом-музей А. Ісаакяна(арм.) (англ.) (руск.)
Біяграфія на сайце armenianhouse.org(англ.)

[_c86ffece7d7796e8-1] ttp://tert.nla.am/archive/HAY%20GIRQ/Ardy/1981-2000/isahakyan_1987.pdf

[_7254c64c2c953153-2] Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Берлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #119041529 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 12 снежня 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_07fe4cf7d64541c2-3] Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4239850"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[_d3ccc9aceb56c567-4] Исаакян Аветик Саакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_0c90c3452384989b-5] Awetik Issaakjan // Munzinger-Archiv — 1913. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>

[_2a7e0e66a0b23e5e-6] Исаакян Аветик Саакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_a79e089c61560700-7] ttp://www.famousbirthdays.com/people/avetik-isahakyan.html

[_6a2d39260be454c6-8] (unspecified title) Праверана 10 ліпеня 2019.

[9] Представители интеллигенции призывают увековечить память руководителя Советской Армении Григория Арутюняна(руск.)

[10] «Я буду просить вас, товарищ Сталин, разобраться в вопросе с Нагорным Карабахом и Нахичеваном»(руск.)

[энцык-11] 11,0 ^11,1 326 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7), ISBN 985-11-0035-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]