Авіяносныя крэйсеры праекта 1143

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Авіяносныя крэйсеры праекта 1143
Авіяносны крэйсер «Наварасійск» у 1986 годзе
Авіяносны крэйсер «Наварасійск» у 1986 годзе
Гісторыя карабля
Дзяржава сцяга  СССР
 Расія
Асноўныя характарыстыкі
Тып карабля Цяжкі авіяносны крэйсер
Галоўны канструктар А. В. Марыніч
Хуткасць (надводная) 30 вузла
Аўтаномнасць плавання 45 сутак
Памеры
Водазмяшчэнне надводнае 31 900 т
Водазмяшчэнне падводнае 37 000 т
Даўжыня найбольшая (па КВЛ) 273 м
Шырыня корпуса найб. 31,0 м (па КВЛ),
51,2 м (шырыня палётнай палубы)
Сілавая ўстаноўка
180 000 к. с.
Узбраенне
Авіацыя 36 самалётаў, верталёты
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цяжкі авіяносны крэйсер (ЦАКР) «Кіеў», 1985 г.

Праект 1143 «Крэчат» («Kiev»-class па класіфікацыі НАТА) — праект авіяносных супрацьлодкавых крэйсераў, які ствараўся як працяг серыі караблёў праекта 1123 «Кондар».

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Яшчэ да пачатку Вялікай Айчыннай вайны ў Савецкім Саюзе пачалася распрацоўка ўласнага паўнавартаснага авіяносца водазмяшчэннем да 35 000 т, але да будаўніцтва справа так і не дайшла. Пасля вайны адміралу флоту Мікалаю Кузняцову ўдалося ўключыць у планы па праектаванню караблёў на 10 гадоў авіяносцы, але праекты авіяносцаў так і не з’явіліся. Да канца 1960-х гадоў у СССР ужо існавалі два супрацьлодкавых крэйсеры праекту 1123 «Кондар». У гэты ж час, пасля паказу ўраду прататыпа Як-36, дзякуючы намаганням Дзмітрыя Усцінава пачалося праектаванне новага супрацьлодкавага карабля з авіяцыйным узбраеннем. У выніку з’явілася пастанова урада ад 2 верасня 1968 года № 685-251 аб спыненні будаўніцтва на Чарнаморскім суднабудаўнічым заводзе ў г. Мікалаеве крэйсера праекта 1123.3 і аб пачатку будаўніцтва супрацьлодкавага крэйсера праекта 1143 «Крэчат» з авіяцыйным узбраеннем. У задачы новых караблёў павінны былі ўваходзіць:

  • супрацьпаветраная абарона карабля і (або) групы караблёў, якія суправаджаюцца ім;
  • забеспячэнне бяспекі падводных крэйсераў стратэгічнага прызначэння ў раёнах баявога патрулявання;
  • пошук і знішчэнне падводных лодак праціўніка ў складзе супрацьлодкавай групы;
  • выяўленне, навядзенне і знішчэнне надводных сіл праціўніка;
  • забеспячэнне высадкі марскога дэсанту.

Па ініцыятыве Неўскага ПКБ пачалася прапрацоўка некалькіх варыянтаў карабля. З прапанаваных варыянтаў быў абраны праект, максімальна сумяшчальны з караблямі мінулага праекта 1123, яго зацвердзілі 30 красавіка 1970 года.

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Новы супрацьлодкавы крэйсер быў пабудаваны часткова па класічным авіяцыйным канонам: востраў быў зрушаны направа ад восевай лініі карабля, палётная палуба мела кансольны звес, на якім былі размешчаны узлётна-пасадкавыя пляцоўкі. Ангар для захоўвання авіякрыла, які мае памеры 130 м x 22,5 м x 6,6 м, размяшчаўся пад палётнай палубай карабля. Для ўздыму ЛА выкарыстоўваліся два самалётападымальнікі. Тым не менш, было і істотнае адрозненне — насавая палуба не з’яўлялася лётнай і была цалкам занятая ўзбраеннем. Узлётна-пасадкавыя аперацыі ажыццяўляліся толькі з вуглавой палубы.

У насавой частцы карабля і ззаду надбудовы размяшчалася ўзбраенне. На насавой і занадстроечной часткі былі ўсталяваныя «ЗРК Шторм» і 76-мм артылерыйскія ўстаноўкі АК-726, ЗРК блізкага бою «Аса-М» размясцілі па левым і правым бартах. Для ўзмацнення абароны карабля размяшчэнне 30-мм ЗАК АК-630 зрабілі кругавым. Ударным мэтам ПРК служылі 2 комплексы «Базальт». Для барацьбы з падводнымі лодкамі выкарыстоўваліся: 2 ракетныя комплексы «Віхор», 2 ракетна-бомбавыя ўстаноўкі РБУ-6000, 2 пяцітрубных 533 мм тарпедных апараты, размешчаныя ў спецыяльных закрытых нішах з кожнага барта.

На праекце быў рэалізаваны першы ў гісторыі савецкага караблебудавання навігацыйны комплекс для надводнага карабля Бакінскага электрамеханічнага інстытута. Аб памеры праекта кажа наступная інфармацыя. Прыборы комплексу рабіліся на заводах усёй краіны. БЭМІ кампануе іх у адзінае цэлае. Сэрцам навігацыйнага комплексу «Салгір-1143» з’яўлялася навігацыйная лічбавая вылічальная сістэма НЦВС «Стрэльна-1». Рухавіком гэтага сэрца з’яўляецца лічбавая вылічальная машына ЦВМ «Азоў». Гэтая універсальная ЦВМ для розных сістэм ваеннага прызначэння выпускалася ў Казані. Алгарытмы навігацыйных задач распрацаваны ў НДІ-9 г. Ленінграда. Пульт кіравання НЦВС і праграмы былі распрацаваныя і прашытыя ў БЭМІ. Сістэма курсапаказання складаецца з двух гіракампасаў «Маяк», двух гіраазімутгарызонтаў ГАГ «Хвіліна» і сістэмы вылічэнні курсу «Сумгаіт». ГК і ГАГ выпускаліся ў Свярдлоўску, «Сумгаіт» у БЭМІ. Хуткасць вымяраецца двухмерныі індукцыйным лагам «Кацех-З». Ён таксама вымярае вугал дрэйфу. Сістэма аўтаматычнай пракладкі «Самара». Для прыёму інфармацыі ад радыёнавігацыйных сістэм «Маршрут», «Брас». «Дэка», «РСДН-3», Ларан-А, Ларан-З маюцца прыёмаіндыкатары КПФ-3К, «Пірс-1», КПІ-6Ф. Прыёмаіндыкатары радыёнавігацыйных сістэм выраблялі ў Ленінградзе, а сістэму дакументавання навігацыйных параметраў у Ерэване. Для вымярэння вышынь і азімутаў нябесных свяцілаў і берагавых арыенціраў выкарыстоўвалася радыёаптычны секстан «Нарва», які вырабляўся ў Ленінградзе прадпрыемствам «Электрапрыбор» сумесна з ГОМЗ. Аптрааптычныя пеленгатары АОП «Сулак» вырабляла БЭМІ. Для вызначэння месца і элементаў руху цэлей выкарыстоўвалася інфармацыя ад двухантэннай навігацыйнай РЛС «Вайгач», якую рабілі ў Растове-на-Доне.

Для вырашэння баявых задач на караблі базіравалася да 36 лятальных апаратаў: СВУП Як-38, а таксама верталёты Ка-25 і Ка-27. Вельмі шмат праблем давялося вырашаць для іх забеспячэння расходнымі матэрыяламі. На караблі былі размешчаны бакі для ГЗМ і дадатковыя памяшканні пад авіяцыйныя боепрыпасы. З часам камандзіры караблёў пераканаліся ў бескарыснасці ў паўднёвых шыротах палубных самалётаў з вертыкальным узлётам, так як яны пры высокіх тэмпературах і вільготнасці, не маглі адарвацца ад палубы[1].

Усяго было пабудавана чатыры караблі падобнага тыпу:

  • «Кіеў» (галаўны карабель праекта 1143) — закладзены ў 1970 годзе.
  • «Мінск» (праект 1143.2) — закладзены ў 1972 годзе.
  • «Наварасійск» (праект 1143.3) — закладзены ў 1975 годзе.
  • «Баку» (праект 1143.4) — закладзены ў 1978 годзе.

Таксама ў склад праекта 1143 ўваходзяць тры караблі, фактычна якія з’яўляюцца далейшай яго эвалюцыяй. Асноўным іх адрозненнем з’яўляецца магчымасць узлётаў і пасадак самалётаў традыцыйнай схемы. Для гэтага крэйсеры мелі значна павялічаную палётную палубу (за кошт вызвалення яе ад ракетна-артылерыйскага ўзбраення) і трамплін для ўзлёту самалётаў.

Акрамя таго, праект «Ульянаўск» адрозніваўся ад папярэднікаў наяўнасцю ядзернай сілавой устаноўкі і паравых катапульт (ЦАКР «Ульянаўск» быў разабраны на стапелі ў 1992 годзе з-за цяжкай эканамічнай абстаноўкі, якая склалася пасля распаду СССР).

Ацэнка праекта[правіць | правіць зыходнік]

Авіяносныя крэйсеры праекта 1143 былі першымі ў савецкім флоце караблямі, з якіх маглі эксплуатавацца самалёты. Яны ўяўлялі сабой значны крок наперад у параўнанні з папярэднімі супрацьлодачнымі крэйсерамі-верталётаносцам праекта 1123.

Тым не менш, крэйсеры праекта 1143 цяжка лічыць цалкам удалымі. Пры значных памерах караблёў (да 45000 тон поўнага водазмяшчэння), іх авіяцыйныя магчымасці былі вельмі абмежаваныя. Складаючы аснову авіягрупы штурмавік СВУП Як-38, у адрозненне ад блізкага па лётных характарыстыках англійскага Hawker Siddeley Harrier, не меў бартавой РЛС. З-за гэтага Як-38 быў практычна не здольны да ўдзелу ў паветраным баі, выключаючы сітуацыі збліжэння на дыстанцыю візуальнага выяўлення. Акрамя таго, гама бартавога ракетнага ўзбраення Як-38 была прадстаўлена толькі параўнальна недалёкабойнымі ракетамі, што рабіла яго прымяненне супраць караблёў або берагавых аб’ектаў з магутнай СПА вельмі небяспечным заняткам. У пэўнай ступені, слабасць ударнай авіяцыі крэйсера праекта 1143 кампенсавалася яго магутным арсеналам супрацькарабельных ракет, але кампенсаваць няздольнасць Як-38 весці паветраны бой аказалася немагчыма.

У выніку, рэальная баявая моц авіягрупы крэйсера праекта 1143 практычна не перавышала баявых магчымасцяў авіягрупы значна меншага брытанскага лёгкага авіяносца тыпу «Інвінсібл» і значна саступала магчымасцям авіягрупы параўнальных па памерах французскіх авіяносцаў тыпу «Клемансо». Меркаваныя звышгукавыя СВУП Як-141 для замены Як-38 на палубах крэйсераў праекта 1143 так і не былі даведзены у сувязі з распадам СССР.

Зноскі

  1. ↑ Палубная авиация II

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • В. В. Бабич. Наши авианосцы на стапелях и в дальних походах. — Николаев: Атолл, 2003. — 544 с. — ISBN 966-7726-69-X.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Авіяносныя_крэйсеры_праекта_1143&oldid=4697178"