Смаленская губерня

Смаленская губерня — адміністрацыйная адзінка ў складзе Расійскай імперыі і РСФСР у 1708—1929 гадах. Губернскі цэнтр — Смаленск.

Геаграфія

Межавала з поўначы і паўночнага ўсходу з Цвярской губерняй, з усходу — Маскоўскай і Калужскай, з паўднёвага ўсходу — Арлоўскай, з поўдня — Чарнігаўскай, з захаду — Магілёўскай, з паўночнага захаду — Віцебскай і Пскоўскай.

Адміністрацыйны падзел

Утвораная ў 1708 годзе ў складзе 17 гарадоўў з паветамі: Смаленск, Рослаўль, Дарагабуж, Вязьма, Белы, Пагарэлае Гарадзішча, Зубцоў, Старыца, Сярпейск, Казельск, Мяшчоўск, Масальск, Чакалін, Барысава-Гарадзішча, Перамышль, Варатынск, Адоеў.

У 1713 расфармаваная, большая частка адышла да Рыжскай губерні.

У 1726 Смаленская губерня адноўленая ў складзе 5 паветаў: Смаленскага, Бельскага, Вяземскага, Дарагабужскага і Рослаўскага.

У 1775 годзе пераўтвораная ў Смаленскае намесніцтва. Утвораныя 7 новых паветаў: Гжацкі, Ельнінскі, Касплянскі, Краснінскі, Парэцкі, Рупасаўскі, Сычэўскі. Праз 2 гады Рупасаўскі павет пераўтвораны ў Юхнаўскі, а Касплінскі — у Духаўшчынскі.

У 1796 намесніцтва зноў стала губерняй. Пры гэтым былі скасаваныя Духаўшчынскі, Ельнінскі і Краснінскі паветы (адноўленыя ў 1802).

У 1802—1918 у склад губерні ўваходзілі 12 паветаў: Бельскі, Вяземскі, Гжацкі, Дарагабускі, Духаўшчынскі, Ельнінскі, Краснінскі, Парэцкі, Рослаўскі, Смаленскі, Сычэўскі, Юхнаўскі.

У 1918 Парэцкі павет перайменаваны ў Дзямідаўскі. Праз год да губерні далучаны Мсціслаўскі павет Гомельскай губерні.

У 1922 скасаваны Краснінскі павет. З Гомельскай губерні перададзены Горацкі павет, а Юхнаўскі адышоў да Калужскай губерні.

У 1924 годзе ў склад БССР перададзеныя Горацкі і Мсціслаўскі паветы. Наступным рокам Духаўшчынскі павет пераўтвораны ў Ярцаўскі.

У 1927 скасаваныя Дзямідаўскі і Дарагабужскі паветы, а праз год — Гжацкі, Ельнінскі і Сычэўскі.

У 1929 року губерня скасаваная, а яе тэрыторыя ўвайшла ў склад Заходняй вобласці.

Літаратура

• «Белорусское Полесье» («Известия Геологич. Комитета», 1888 и 1893 гг.);
• «Смоленская; губ.» (изд. центр. стат. комитета, 1893, вып. XLII);

Вонкавыя спасылкі

• Смоленская губерния // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Смаленская губэрня ў малым ЭСБЭ