Крэмній: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
VladimirZhV (размовы | уклад) дапаўненне, літаратура, ілюстрацыя |
VladimirZhV (размовы | уклад) дапаўненне, вікіфікацыя |
||
Радок 2: | Радок 2: | ||
'''Крэмній''' ({{lang-la|Silicium}}) '''Si''' — [[хімічны элемент]] IV групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; атамны нумар 14. Адносіцца да неметалаў. Атамная маса 28,0855. |
'''Крэмній''' ({{lang-la|Silicium}}) '''Si''' — [[хімічны элемент]] IV групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; атамны нумар 14. Адносіцца да неметалаў. Атамная маса 28,0855. |
||
Уяўляе сабой цёмна-шэрае [[Крышталь|крышталічнае]] [[рэчыва]] з металічным бляскам. Вядомы таксама аморфны крэмній, маючы карычневы [[колер]]. [[Шчыльнасць]] 2328 кг/м³, [[тэмпература плаўлення]] 1415 °C, [[тэмпература кіпення]] 3250 °C<ref name="fe" />. |
Уяўляе сабой цёмна-шэрае [[Крышталь|крышталічнае]] [[рэчыва]] з металічным бляскам. [[Крышталічная рашотка]] падобная да [[алмаз]]у. Вядомы таксама аморфны крэмній, маючы карычневы [[колер]]. [[Шчыльнасць]] 2328 кг/м³, [[тэмпература плаўлення]] 1415 °C, [[тэмпература кіпення]] 3250 °C, цеплаёмістасць 20,1 Дж/моль•К<ref name="fe" />. Празрысты для выпраменьвання з даўжынёй хвалі 1—9 мкм. Цвёрдасць па [[Шкала Моаса|шкале Моаса]] крышталічнага крэмнію складае 7 адзінак. |
||
Крэмній з'яўляецца тыповым [[паўправаднік]]ом. Пры хатняй тэмпературы хімічна мала актыўны. |
|||
== Прыродныя крыніцы == |
== Прыродныя крыніцы == |
||
Аксід крэмнію SiO<sub>2</sub> (пясок, крэмень) — самае распаўсюджанае хімічнае злучэнне на [[Зямля|Зямлі]]. Па распаўсюджанасці ў зямной кары — другі пасля [[кісларод]]у элемент. Прыродны крэмній складаецца з трох стабільных [[ізатоп]]аў <sup>28</sup>Si (92,23 %), <sup>29</sup>Si (4,67 %), <sup>30</sup>Si (3,1 %)<ref name="fe">{{кніга|загаловак=Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика|адказны=Гл. ред. А. М. Прохоров|месца=М.|выдавецтва=Советская энциклопедия|год=1990|том=2|старонкі=489—490|старонак=702|isbn=5-85270-061-4|тыраж=100 000}}{{ref-ru}}</ref> |
Аксід крэмнію SiO<sub>2</sub> (пясок, крэмень) — самае распаўсюджанае хімічнае злучэнне на [[Зямля|Зямлі]]. Па распаўсюджанасці ў зямной кары — другі пасля [[кісларод]]у элемент. Прыродны крэмній складаецца з трох стабільных [[ізатоп]]аў <sup>28</sup>Si (92,23 %), <sup>29</sup>Si (4,67 %), <sup>30</sup>Si (3,1 %)<ref name="fe">{{кніга|загаловак=Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика|адказны=Гл. ред. А. М. Прохоров|месца=М.|выдавецтва=Советская энциклопедия|год=1990|том=2|старонкі=489—490|старонак=702|isbn=5-85270-061-4|тыраж=100 000}}{{ref-ru}}</ref>. |
||
== Выкарыстанне == |
== Выкарыстанне == |
||
Крэмній з'яўляецца адным з галоўных рэчываў [[мікраэлектроніка|мікраэлектронікі]] (крэмніевыя фотаэлементы, падложкі, паўправаднікі і інш.). Адмыслова чысты крэмній, легіраваны спецыяльнымі дабаўкамі, выкарыстоўваецца для вырабу [[транзістар]]аў, [[дыёд]]аў, [[тырыстар]]аў, паўправадніковых [[лазер]]аў, інтэгральных мікрасхем і іншых паўправадніковых прылад і прыбораў.<br/> |
|||
Монакрышталі SiO,sub>2</sub> выкарыстоўваюцца ў радыётэхніцы і аптычным прыборабудаванні, [[Інфрачырвонае выпраменьванне|інфрачырвонай]] оптыцы. |
|||
Дабаўкі ў [[сталь]] і [[чыгун]] для паляпшэння механічных уласцівасцей, павышэння ўстойлівасці да дзеяння [[Кіслата|кіслот]]. Крэмній выкарыстоўваецца пры вырабе гарачаўстойлівых дэталей ракетнай тэхнікі, лабараторнага посуду. |
|||
Крэмнійарганічныя злучэнні ўваходзяць у склад змазачных матэрыялаў, спецыяльных відаў [[Гума|гумы]] і інш. |
|||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
Версія ад 19:32, 20 сакавіка 2012
Крэмній (лац.: Silicium) Si — хімічны элемент IV групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 14. Адносіцца да неметалаў. Атамная маса 28,0855.
Уяўляе сабой цёмна-шэрае крышталічнае рэчыва з металічным бляскам. Крышталічная рашотка падобная да алмазу. Вядомы таксама аморфны крэмній, маючы карычневы колер. Шчыльнасць 2328 кг/м³, тэмпература плаўлення 1415 °C, тэмпература кіпення 3250 °C, цеплаёмістасць 20,1 Дж/моль•К[1]. Празрысты для выпраменьвання з даўжынёй хвалі 1—9 мкм. Цвёрдасць па шкале Моаса крышталічнага крэмнію складае 7 адзінак.
Крэмній з'яўляецца тыповым паўправадніком. Пры хатняй тэмпературы хімічна мала актыўны.
Прыродныя крыніцы
Аксід крэмнію SiO2 (пясок, крэмень) — самае распаўсюджанае хімічнае злучэнне на Зямлі. Па распаўсюджанасці ў зямной кары — другі пасля кіслароду элемент. Прыродны крэмній складаецца з трох стабільных ізатопаў 28Si (92,23 %), 29Si (4,67 %), 30Si (3,1 %)[1].
Выкарыстанне
Крэмній з'яўляецца адным з галоўных рэчываў мікраэлектронікі (крэмніевыя фотаэлементы, падложкі, паўправаднікі і інш.). Адмыслова чысты крэмній, легіраваны спецыяльнымі дабаўкамі, выкарыстоўваецца для вырабу транзістараў, дыёдаў, тырыстараў, паўправадніковых лазераў, інтэгральных мікрасхем і іншых паўправадніковых прылад і прыбораў.
Монакрышталі SiO,sub>2 выкарыстоўваюцца ў радыётэхніцы і аптычным прыборабудаванні, інфрачырвонай оптыцы.
Дабаўкі ў сталь і чыгун для паляпшэння механічных уласцівасцей, павышэння ўстойлівасці да дзеяння кіслот. Крэмній выкарыстоўваецца пры вырабе гарачаўстойлівых дэталей ракетнай тэхнікі, лабараторнага посуду.
Крэмнійарганічныя злучэнні ўваходзяць у склад змазачных матэрыялаў, спецыяльных відаў гумы і інш.
Зноскі
- ↑ а б Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 489—490. — 702 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-061-4. (руск.)
Літаратура
- Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 489—490. — 702 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-061-4. (руск.)
- Болсун А. Н. Краткий словарь физических терминов / Сост. А. И. Болсун. — Мн.: Вышэйшая школа, 1979. — С. 174—175. — 416 с. — 30 000 экз. (руск.)
У Сеціве
- Кремний // Вялікая савецкая энцыклапедыя (руск.)
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Крэмній