Крамянецкі калегіум

Крамянецкі калегіум, пазней Крамянецкая гімназія, Валынская гімназія вышэйшых навук, Вышэйшы Валынскі ліцэй, Крамянецка-Валынскі ліцэй — навучальная ўстанова пры кляштары езуітаў у Крамянцы. Існавала у 1743—1773 як калегіум, у 1803—1819 — як гімназія, у 1819—1833 — як ліцэй. Пасля закрыцця была ​​адноўлена ў XX ст. за польскім часам.

Калегіум

Пабудаваны коштам Вішнявецкіх ў 1731—1743 гадах. Архітэктурны комплекс складаўся з касцёла, келляў і двух навучальных карпусоў. Езуіты прысвяцілі касцёл заснавальніку ордэна Ігтацію Лайолу і Станіславу Костцы. У калегіуме вялася падрыхтоўка настаўнікаў для езуіцкіх школ. У 1773 годзе паводле буды Папы Клімента XIV ордэн езуітаў быў скасаваны, а калегіум зачынены. Пазней у памяшканнях калегіума працавала падакруговая, а з 1783 акруговая свецкія школы.

Гімназія

У 1803—1805, паводле указу расійскага імператара Аляксандра I, Тадэвуш Чацкі разам з Гуга Калантаем на аснове калегіума заснавалі Вышэйшую гімназію. Гімназія складалася з двух аддзяленняў: ніжэйшага (4 класа з годам навучання ў кожным класе) і вышэйшага (3 курсы з двума гадамі навучання ў кожным). У ніжэйшых класах выкладаліся пераважна мовы, у вышэйшых — матэматычныя і юрыдычныя навукі, славеснасць.

У 1806, па запрашэнні Чацкага, ў калегіум прыехаў ірландскі садоўнік Дыянісій Макклер і пры ўдзеле прафесара В. Бесера заклаў парк і батанічны сад. У садзе былі сабраныя 8350 раслін розных відаў, іх насення і тронкі мог бясплатна атрымаць любы.

Ад 1807 года ў гімназіі рускую мову, літаратуру і гісторыю выкладаў Іван Аляксандраўскі.