Кадмій: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат змяніў: bs:Kadmij |
VladimirZhV (размовы | уклад) дапаўненне, вікіфікацыя |
||
Радок 38: | Радок 38: | ||
}} |
}} |
||
{{Элемент перыядычнай сістэмы|align=center|fontsize=100%|number=48}} |
{{Элемент перыядычнай сістэмы|align=center|fontsize=100%|number=48}} |
||
'''Кадмій''' ({{lang-la|Cadmium}}) '''Cd''' — [[хімічны элемент]] II групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; атамны нумар 48. [[Метал]] серабрыста-белага колеру з сіневатым адлівам. |
'''Кадмій''' ({{lang-la|Cadmium}}) '''Cd''' — [[хімічны элемент]] II групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; [[атамны нумар]] 48. [[Метал]] серабрыста-белага колеру з сіневатым адлівам. |
||
Прыродны кадмій складаецца з 8 стабільных [[ізатоп]]аў з атамнымі нумарамі 106, 108, 110—114<ref name="ph">{{кніга|загаловак=Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика|адказны=Гл. ред. А. М. Прохоров|месца=М.|выдавецтва=Советская энциклопедия|год=1990|том=2|старонкі=|старонак=702|isbn=5-85270-061-4|тыраж=100 000}}{{ref-ru}}</ref>. |
|||
== Прыродныя крыніцы == |
== Прыродныя крыніцы == |
||
У свабодным выглядзе ў прыродзе не сустракаецца. |
У свабодным выглядзе ў [[Прырода|прыродзе]] не сустракаецца. [[Мінерал]]ы — грынакіт CdS, мантэпаніт CdO, атавіт CdCO<sub>3</sub>— надзвычай рэдкія. Практычна заўсёды ўтрымліваецца разам з [[цынк]]ам у поліметалічных [[руда]]х. Атрымліваецца як пабочны прадукт пры перапрацоўцы цынкавых, свінцова-цынкавых і медна-цынкавых руд. |
||
Асноўныя вытворцы — [[Кітай]], [[Паўднёвая Карэя]], [[Японія]]. |
Асноўныя вытворцы — [[Кітай]], [[Паўднёвая Карэя]], [[Японія]]. |
||
Радок 48: | Радок 50: | ||
== Прымяненне == |
== Прымяненне == |
||
У асноўным кадмій ідзе на пакрыццё дэталей ([[кадміраванне]]) аўтамабіляў, |
У асноўным кадмій ідзе на пакрыццё дэталей ([[кадміраванне]]) [[Аўтамабіль|аўтамабіляў]], [[танк]]аў, [[самалёт]]аў, [[Карабель|караблёў]], паверхня якіх пастаянна падвяргаецца ўздзеянню агрэсіўнага асяроддзя. |
||
Кадмій дадаецца пры вырабе кантактнага ( |
Кадмій дадаецца пры вырабе кантактнага ([[тралейбус]]нага) [[дрот]]у для павышэння ўстойлівасці супраць сцірання токапрыёмнікамі. |
||
Вялікая колькасць кадмію ідзе на выраб электрычных [[акумулятар]]аў (найбольш вядомы — акумулятар нікелева-кадміевы). |
Вялікая колькасць кадмію ідзе на выраб адмоўных пласцін электрычных [[акумулятар]]аў (найбольш вядомы — акумулятар нікелева-кадміевы). |
||
З ізатопу кадмію <sup>113</sup>Cd, які валодае каласальнай здольнасцю паглынаць цеплавыя [[нейтрон]]ы, робяць аварыйныя стрыжні для атамных рэактараў. |
З ізатопу кадмію <sup>113</sup>Cd, які валодае каласальнай здольнасцю паглынаць цеплавыя [[нейтрон]]ы, робяць аварыйныя стрыжні для атамных рэактараў. |
||
Сульфід CdS і селенід CdSe валодаюць |
Сульфід CdS і селенід CdSe валодаюць [[паўправаднік]]овымі ўласцівасцямі. |
||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
||
== Літаратура == |
|||
* ''Бердоносов С. С.'' Кадмий // {{кніга|загаловак=Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика|адказны=Гл. ред. А. М. Прохоров|месца=М.|выдавецтва=Советская энциклопедия|год=1990|том=2|старонкі=|старонак=702|isbn=5-85270-061-4|тыраж=100 000}}{{ref-ru}} |
|||
[[Катэгорыя:Хімічныя элементы]] |
[[Катэгорыя:Хімічныя элементы]] |
Версія ад 18:15, 9 ліпеня 2012
| |||||
Вонкавы від простага рэчыва | |||||
---|---|---|---|---|---|
Уласцівасці атама | |||||
Імя, сімвал, нумар | Ка́дмій / Cadmium (Cd), 48 | ||||
Атамная маса (малярная маса) |
112,411 а. а. м. (г/моль) | ||||
Электронная канфігурацыя | [Kr] 4d10 5s2 | ||||
Радыус атама | 154 пм | ||||
Хімічныя ўласцівасці | |||||
Кавалентны радыус | 148 пм | ||||
Радыус іона | (+2e) 97 пм | ||||
Электраадмоўнасць | 1,69 (шкала Полінга) | ||||
Электродны патэнцыял | −0,403[1] | ||||
Ступені акіслення | 2 | ||||
Энергія іанізацыі (першы электрон) |
867,2 (8,99) кДж/моль (эв) | ||||
Тэрмадынамічныя ўласцівасці простага рэчыва | |||||
Шчыльнасць (пры з. у.) | 8,65 г/см³ | ||||
Тэмпература плаўлення | 594,1 K | ||||
Тэмпература кіпення | 1 038 K | ||||
Цеплыня плаўлення | 6,11 кДж/моль | ||||
Цеплыня выпарэння | 59,1 кДж/моль | ||||
Малярная цеплаёмістасць | 26,0[1] Дж/(K·моль) | ||||
Малярны аб'ём | 13,1 см³/моль | ||||
Крышталічная рашотка простага рэчыва | |||||
Структура рашоткі | гексаганальная | ||||
Параметры рашоткі | a=2,979 c=5,618 Å | ||||
Суадносіны c/a | 1,886 | ||||
Тэмпература Дэбая | 209 K | ||||
Іншыя характарыстыкі | |||||
Цеплаправоднасць | (300 K) 96,9 Вт/(м·К) |
48 | Кадмій |
112,411
| |
4d105s² |
Кадмій (лац.: Cadmium) Cd — хімічны элемент II групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 48. Метал серабрыста-белага колеру з сіневатым адлівам.
Прыродны кадмій складаецца з 8 стабільных ізатопаў з атамнымі нумарамі 106, 108, 110—114[2].
Прыродныя крыніцы
У свабодным выглядзе ў прыродзе не сустракаецца. Мінералы — грынакіт CdS, мантэпаніт CdO, атавіт CdCO3— надзвычай рэдкія. Практычна заўсёды ўтрымліваецца разам з цынкам у поліметалічных рудах. Атрымліваецца як пабочны прадукт пры перапрацоўцы цынкавых, свінцова-цынкавых і медна-цынкавых руд.
Асноўныя вытворцы — Кітай, Паўднёвая Карэя, Японія.
Прымяненне
У асноўным кадмій ідзе на пакрыццё дэталей (кадміраванне) аўтамабіляў, танкаў, самалётаў, караблёў, паверхня якіх пастаянна падвяргаецца ўздзеянню агрэсіўнага асяроддзя.
Кадмій дадаецца пры вырабе кантактнага (тралейбуснага) дроту для павышэння ўстойлівасці супраць сцірання токапрыёмнікамі.
Вялікая колькасць кадмію ідзе на выраб адмоўных пласцін электрычных акумулятараў (найбольш вядомы — акумулятар нікелева-кадміевы).
З ізатопу кадмію 113Cd, які валодае каласальнай здольнасцю паглынаць цеплавыя нейтроны, робяць аварыйныя стрыжні для атамных рэактараў.
Сульфід CdS і селенід CdSe валодаюць паўправадніковымі ўласцівасцямі.
Зноскі
- ↑ а б Химическая энциклопедия: в 5-ти т. / Редкол.: Кнунянц И. Л. (гл. ред.). — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — С. 280. — 671 с. — 100 000 экз.
- ↑ Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — 702 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-061-4. (руск.)
Літаратура
- Бердоносов С. С. Кадмий // Физическая энциклопедия. Т. 2. Добротность — Магнитооптика / Гл. ред. А. М. Прохоров. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — Т. 2. — 702 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-061-4. (руск.)