Зеніт

Дыяграма, якая паказвае суадносіны зеніту, надзіра і гарызонта (у розных вызначэннях). Заўважым, што зеніт супрацьпастаўлены надзіру.

У момант, калі сонца знаходзіцца прама над галавой (у зеніце), вертыкальны ствол дрэва не адкідае на зямлю цень. Гэта адбываецца у сонечны поўдзень у тропіках двойчы ў год.

У спрошчаным сэнсе зеніт — гэта напрамак, які паказвае непасрэдна «ўверх» над канкрэтным месцам, гэта значыць гэта адзін з двух вертыкальных напрамкаў, артаганальных да гарызантальнай плоскасці ў дадзенай кропцы. Паняцце «ўверх» больш дакладна вызначана ў астраноміі, геафізікі і сумежных з імі навуках (напрыклад, метэаралогіі) як напрамак, супрацьлеглы кірунку дзеяння сілы гравітацыі ў дадзенай кропцы. Супрацьлеглы Зеніту кірунак, г. зн. кірунак, які супадае з напрамкам дзеяння сілы гравітацыі, называецца Надзір. Тэрмін зеніт адносіцца таксама да найвышэйшай кропцы, якой дасягае нябеснае целам у працэсе свайго бачнага руху па арбіце адносна дадзенага пункта назірання. У гэтым сэнсе слова зеніт часта выкарыстоўваецца для вызначэння становішча Сонца, але тэхнічна сапраўды яно можа дасягацца толькі ў нейкі момант часу і толькі ў нізкіх шыротах.

Строга кажучы, зеніт толькі прыблізна звязаны з лакальнай плоскасцю мерыдыяна, бо апошні вызначаецца ў тэрмінах круцільных характарыстык нябеснага цела, а не з пункту гледжання яго гравітацыйнага поля. Яны супадаюць толькі для ідэальнага сіметрычнага цела кручэння. Для Зямлі вось кручэння не мае фіксаванага становішча (напрыклад, з-за пастаянных перасоўванняў акіянскай вады і іншых водных рэсурсаў), а лакальны вертыкальны напрамак, вызначаны праз поле сілы цяжасці, сам змяняе кірунак у часе (напрыклад, з-за месяцовых і сонечных прыліваў і адліваў).

Гл. таксама

• Геадэзія
• Сярэдзіна неба
• Надзір

Літаратура

• Huschke, Ralph E. (1959) Glossary of Meteorology, American Meteorological Society, Boston, Second printing-1970.
• McIntosh, D. H. (1972) Meteorological Glossary, Her Majesty's Stationery Office, Met. O. 842, A.P. 897, 319 p.
• Picoche, J. (1992) Dictionnaire Etymologique du Français, Le Robert, Paris, ISBN 2-85036-458-4.