Анігіляцыя: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.2+) (робат дадаў: be-x-old:Анігіляцыя |
др r2.7.3) (робат дадаў: nn:Annihilasjon |
||
Радок 30: | Радок 30: | ||
[[lv:Anihilācija]] |
[[lv:Anihilācija]] |
||
[[nl:Annihilatie]] |
[[nl:Annihilatie]] |
||
[[nn:Annihilasjon]] |
|||
[[no:Tilintetgjøring (kvantemekanikk)]] |
[[no:Tilintetgjøring (kvantemekanikk)]] |
||
[[pl:Anihilacja]] |
[[pl:Anihilacja]] |
Версія ад 17:18, 11 жніўня 2012
Анігіля́цыя(ад лацінскага annihilatio — знішчэнне) — працэс узаемадзення элементарнае часціцы з антычасціцай, у выніку якога яны пераўтвараюцца ў іншыя часціцы. Тыповы і добра вядомы прыклад — анігіляцыя электронна-пазітронных (e- — e+) пар за кошт электрамагнітнага ўзаемадзеяння, якія, ў залежнасці ад арыентацыі спінаў, пры гэтым пераўтвараюцца ў 2 ці 3 фатоны. Тэрмін «анігіляцыя», які ўзнік гістарычна — недакладны, анігіляцыя — не знішчэнне матэрыі, а пераход яе ў іншую форму, які адбываецца ў адпаведнасці з законамі захавання. Паводле закону захавання электрычнага зараду прадуктамі анігіляцыі могуць быць толькі часціцы, сумарны зарад якіх роўны нулю. Закон захавання энергіі-імпульсу не дазваляе пераўтварацца свабоднай e- — e+ пары ў адзін фатон. Гэтыя правілы справядлівыя таксама для адваротнага працэсу нараджэння e- — e+-пары свабоднымі фатонамі. Анігіляцыя — гэта толькі адзін з магчымых раўнапраўных працэсаў узаемадзеянняў (каналаў рэакцыі) элементарнае часціцы з антычасціцай. Напрыклад пры ўзаемадзеянні электрона і пазітрона, акрамя анігіляцыі, магчымы таксама пругкае і няпругкае рассейванне і інш. працэсы. Пара e- — e+ можа ўтвараць недаўгавечную звязаную сістэму — пазітроній, падобны да атама вадароду, у якім месца пратона займае пазітрон. Анігіляцыя e- — e+ можа ісці за кошт слабага ўзаемадзеяння элементарных часціц (напр. пераўтварэнне e- — e+ у пару нейтрына-антынейтрына), за кошт электраслабага ўзаемадзеяння (пераўтварэнне e- — e+ пары ў мюонную μ- — μ+-пару), і г. д. уключаючы моцнае ўзаемадзеянне. Пасля таго, як з дапамогай магутных паскаральнікаў пратонаў былі атрыманы ў дастатковай колькасці антыпратоны, пачалося інтэнсіўнае вывучэнне анігіляцыі нуклон-антынуклонаў. Гэты працэс ідзе галоўным чынам за кошт моцнага ўзаемадзеяння і прыводзіць да ўтварэння π-, K-мезонаў, Λ-, Σ-, Ξ-гіперонаў, іх антычасціц і іншых адронаў. Пры гэтым утвараюцца шматлікія і разнастайныя рэзанансы. Тэарэтычнае вывучэнне анігіляцыі з высокай дакладнасцю і ў адпаведнасці з эксперыментам праведзена толькі для электра-магнітных працэсаў на падставе квантавай электрадынамікі. Пры тэарэтычным разглядзе працэсаў анігіляцыі, выкліканых моцным узаемадзеяннем, звычайна карыстаюцца толькі прыблізнымі ацэнкамі, атрыманнымі на падставе мадэльных уяўленняў і фенаменалагічных суадносін.