Борнхальм: Розніца паміж версіямі

Борнхальм
Характарыстыкі
Плошча	588 км²
Насельніцтва	43 040 чал.
Шчыльнасць насельніцтва	73,2 чал./км²
Размяшчэнне
	55°08′ пн. ш. 14°55′ у. д.HGЯO
Краіна	Данія;
	Борнхальм
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 09:28, 26 кастрычніка 2012

Борнхальм (дацк.: Bornholm) — востраў у паўднёва-заходняй частцы Балтыйскага мора. Належыць Даніі. Насельніцтва 43040 чалавек (2007). Востраў і некалькі бліжэйшых невялікіх астравоў ўваходзяць у склад муніцыпалітэта Борнхальм (Сталічная вобласць). Галоўны горад і порт - Ронэ. Размешчаны ў 169 км на ўсход ад Капенгагена і ў 35 км на паўднёвы ўсход ад тэрыторыі Швецыі.

Гісторыя

Быў апорным пунктам вікінгаў, затым уваходзіў у склад правінцыі Сконэ. Паводле старажытнарускіх паданняў, менавіта гэты востраў называецца Буян. За права валодання востравам доўгі час вялася барацьба паміж архіепіскапствам Лунда і дацкімі каралямі. У 1150 годзе дацкім каралём была пабудавана крэпасць Лілеборг (дацк.: Lilleborg), а праз сто гадоў архібіскупам пабудавана крэпасць Хамерсхус (дацк.: Hammershus). Да 1259 года ў кантроль над востравам перайшоў да архіепіскапства. У 1525 востраў быў закладзены Любеку (нямецкі горад у складзе Ганзы).

Падчас дацка-шведскай вайны шведы захапілі востраў у 1645 годзе, але ў тым жа годзе вярнулі яго Даніі пасля заключэння Бромсебругскага міру. У 1658 годзе па Раскільскаму міру быў перададзены Швецыі разам з іншымі тэрыторыямі, а ў 1660 годзе па ўмовах Капенгагенскага міру вернуты назад Даніі.

У пачатку Другой сусветнай вайны акупіраваны Германіяй, выкарыстоўваўся ў якасці назіральнага паста і станцыі падслухоўвання. 12 мая 1945 вызвалены савецкімі войскамі, якія знаходзіліся на востраве да 5 красавіка 1946 года.

Геаграфія

Архейскія граніты складаюць вялікую частку паўночнай часткі вострава. На поўдні распаўсюджаныя палеазойскія і мезазойскія пясчанікі, сланцы і вапнякі. На паўднёвым усходзе і захадзе ўздоўж берага размяшчаюцца дзюны, на поўначы - скалы. Рэльеф узгорысты (марэнная і водна-ледавіковая раўніна), найбольшая вышыня - 162 м. Расліннасць: у асноўным хваёвыя дрэвы, ліставыя лясы займаюць каля 17% тэрыторыі.

Эканоміка

Важную ролю ў эканоміцы вострава грае турызм. Сельская гаспадарка: раслінаводства (збожжавыя культуры), жывёлагадоўля (малочныя і свінагадоўчыя фермы), рыбалоўства (селядзец, ласось, траска); прамысловасць: горная прамысловасць (здабыча граніта), вытворчасць фарфора і іншых ганчарных вырабаў. Частка прадукцыі ідзе на экспарт.

Славутасці

На востраве размешчаны 15 цэркваў, 4 з якіх маюць круглую форму (12 стагоддзе). У свой час яны служылі крэпасцямі. Рэшткі замка Хамерсхус (1250) з'яўляюцца гістарычным помнікам. Ёсць таксама рэшткі будынка вікінгаў.

Крыніцы

«Bornholm». Encyclopædia Britannica from Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite (2007).
«Борнхольм». БСЭ. 3-е издание.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-{{арфаграфія}}
 {{Востраў
 |Назва =Борнхальм
@@ Радок 24: / Радок 23: @@
 }}
-'''Борнхальм''' ({{lang-da|Bornholm}}) — востраў у паўднёва-заходняй частцы [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Належыць [[Данія|Даніі]]. Насельніцтва 43040 чалавек (2007).
+'''Борнхальм''' ({{lang-da|Bornholm}}) — [[востраў]] у паўднёва-заходняй частцы [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Належыць [[Данія|Даніі]]. Насельніцтва 43040 чалавек (2007).
-Востраў і некалькі бліжэйшых невялікіх астравоў ўваходзіць у склад муніцыпалітэта Борнхальм ([[Сталічная вобласць]]). Галоўны горад і порт - [[Горад Ронэ|Ронэ]].
+Востраў і некалькі бліжэйшых невялікіх астравоў ўваходзяць у склад муніцыпалітэта Борнхальм (Сталічная вобласць). Галоўны горад і порт - [[Горад Ронэ|Ронэ]].
 Размешчаны ў 169 км на ўсход ад [[Капенгаген]]а і ў 35 км на паўднёвы ўсход ад тэрыторыі [[Швецыя|Швецыі]].
 == Гісторыя ==
 [[Выява:Hammershus castle.jpg|thumb|right|Рэшткі сярэднявечнай крэпасці [[Хамерсхус]]]]
+Быў апорным пунктам [[Вікінгі|вікінгаў]], затым уваходзіў у склад правінцыі [[Сконэ]]. Паводле старажытнарускіх паданняў, менавіта гэты востраў называецца [[Буян]]. За права валодання востравам доўгі час вялася барацьба паміж архіепіскапствам [[Лунд]]а і дацкімі каралямі. У [[1150]] годзе дацкім каралём была пабудавана крэпасць [[Лілеборг]] ({{lang-da|Lilleborg}}), а праз сто гадоў архібіскупам пабудавана крэпасць [[Хамерсхус]] ({{lang-da|Hammershus}}). Да [[1259]] года ў кантроль над востравам перайшоў да архіепіскапства. У [[1525]] востраў быў закладзены [[Любек]]у (нямецкі горад у складзе [[Ганза|Ганзы]]).
+Падчас [[Дацка-шведская вайна 1643-1645|дацка-шведскай вайны]] шведы захапілі востраў у [[1645]] годзе, але ў тым жа годзе вярнулі яго Даніі пасля заключэння [[Бромсебругскі мір|Бромсебругскага міру]]. У [[1658]] годзе па [[Раскільскі мір 1658|Раскільскаму міру]] быў перададзены Швецыі разам з іншымі тэрыторыямі, а ў [[1660]] годзе па ўмовах [[Капенгагенскі мір 1660|Капенгагенскага міру]] вернуты назад Даніі.
-Быў апорным пунктам [[Вікінгі|вікінгаў]], затым уваходзіў у склад правінцыі [[Сконэ]]. У старажытнарускіх паданнях меркавана менавіта гэты востраў называецца [[Буян]]. За права валодання востравам доўгі час вялася барацьба паміж архіепіскапствам [[Лунд]]а і дацкімі каралямі. У [[1150]] годзе ў дацкім каралём была пабудавана крэпасць [[Лілеборг]] ({{lang-da|Lilleborg}}), а праз сто гадоў архібіскупам пабудавана крэпасць [[Хамерсхус]] ({{lang-da|Hammershus}}). Да [[1259]] года ў кантроль над востравам перайшоў да архіепіскапства. У [[1525]] ў востраў быў закладзены [[Любек]]у (нямецкі горад у складзе [[Ганза|Ганзы]]).
-Падчас [[Дацка-шведская вайна 1643-1645|дацка-швецкай вайны]] шведы захапілі востраў у [[1645]] годзе, але ў тым жа годзе вярнулі яго Даніі пасля заключэння [[Брёмсэбрускі мір|Брёмсэбрускага міру]]. У [[1658]] годзе па [[Раскільскі мір 1658|Раскільскаму міру]] быў перададзены Швецыі разам з іншымі тэрыторыямі, а ў [[1660]] годзе па ўмовах [[Капенгагенскі мір 1660|Капенгагенскага міру]] вернуты назад Даніі.
 У пачатку [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] акупіраваны [[Германія]]й, выкарыстоўваўся ў якасці назіральнага паста і станцыі падслухоўвання. [[12 мая]] [[1945]] вызвалены савецкімі войскамі, якія знаходзіліся на востраве да [[5 красавіка]] [[1946]] года.
@@ Радок 41: / Радок 38: @@
 [[Выява:Bornholm Landsat.jpg|thumb|200px|Фота вострава з касмічнага спадарожніка]]
+[[Архей]]скія [[граніт]]ы складаюць вялікую частку паўночнай часткі вострава. На поўдні распаўсюджаныя [[палеазой]]скія і [[мезазой]]скія [[пясчанік]]і, [[сланцы]] і [[вапняк]]і. На паўднёвым усходзе і захадзе ўздоўж берага размяшчаюцца дзюны, на поўначы - скалы.
-[[Архей]]скія [[граніт]]ы складаюць вялікую частку паўночнай часткі вострава. На поўдні распаўсюджаныя [[палеазой]]скія і [[мезазой]]скія [[пяшчанік]]і, [[сланцы]]і [[вапняк]]і. На паўднёвым усходзе і захадзе ўздоўж берага размяшчаюцца дзюны, на поўначы - скалы.
 Рэльеф узгорысты ([[Марэна|марэнная]] і водна-ледавіковая раўніна), найбольшая вышыня - 162 м. Расліннасць: у асноўным [[хваёвыя]] дрэвы, [[ліставыя лясы]] займаюць каля 17% тэрыторыі.
 == Эканоміка==
+Важную ролю ў эканоміцы вострава грае турызм. [[Сельская гаспадарка]]: [[раслінаводства]] ([[збожжавыя культуры]]), [[жывёлагадоўля]] (малочныя і свінагадоўчыя фермы), [[рыбалоўства]] ([[селядзец]], [[ласось]], [[траска]]); [[прамысловасць]]: [[горная прамысловасць]] (здабыча [[граніт]]а), вытворчасць [[фарфор]]а і іншых [[ганчарная вытворчасць|ганчарных вырабаў]]. Частка прадукцыі ідзе на [[экспарт]].
-Важную ролю ў эканоміцы вострава гуляе турызм. [[Сельская гаспадарка]]: [[раслінаводства]] ([[збожжавыя культуры]]), [[жывёлагадоўля]] (малочныя і свінагадоўчыя фермы), [[рыбалоўства]] ([[селядзец]], [[ласось]], [[траска]]); [[прамысловасць]]: [[горная прамысловасць]] (здабыча [[граніт]]а), вытворчасць [[фарфор]]а і іншых [[ганчарная вытворчасць|ганчарных вырабаў]]. Частка прадукцыі ідзе на [[экспарт]].
 == Славутасці ==
 [[Выява:Østerlars-kirke-2003-b.jpg|150px|thumb|right|Круглая царква на востраве]]
 На востраве размешчаны 15 цэркваў, 4 з якіх маюць круглую форму (12 стагоддзе). У свой час яны служылі крэпасцямі. Рэшткі замка Хамерсхус ([[1250]]) з'яўляюцца гістарычным помнікам. Ёсць таксама рэшткі будынка вікінгаў.