Украінскі шчыт: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
арфаграфія |
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 5: | Радок 5: | ||
{{legend|#4EC426|5. [[Заходне-Еўрапейская платформа]]}} |
{{legend|#4EC426|5. [[Заходне-Еўрапейская платформа]]}} |
||
{{legend|#F9CF2B|6. [[Дняпроўска-Данецкая ўпадзіна]]}} |
{{legend|#F9CF2B|6. [[Дняпроўска-Данецкая ўпадзіна]]}} |
||
{{legend|#FEA207|7. [[Варонежскі масіў]]}} |
{{legend|#FEA207|7. [[Варонежскі крышталічны масіў]]}} |
||
{{legend|#FEA207|8. [[Данецкая складкавая вобласць]]}} |
{{legend|#FEA207|8. [[Данецкая складкавая вобласць]]}} |
||
{{legend|#F4BAA2|9. [[Прычарнаморская ўпадзіна]]}} |
{{legend|#F4BAA2|9. [[Прычарнаморская ўпадзіна]]}} |
||
Версія ад 09:54, 8 студзеня 2013
Украінскі шчыт, Украінскі крышталічны шчыт, Украінскі крышталічны масіў — выступ дакембрыйскага крышталічнага фундамента на паўднёвым захадзе Усходне-Еўрапейскай платформы.
Цягнецца ўздоўж сярэдняга і ніжняга цячэння р. Дняпро ад р. Гарынь да Азоўскага мора. Займае цэнтральную частку Украіны, невялікія тэрыторыі Беларусі і Растоўскай вобласці Расіі. Даўжыня больш за 1000 км, найбольшая шырыня каля 250 км, плошча каля 200 тыс. км².
На паўночным захадзе і поўначы абмежаваны Дняпроўска-Данецкім і Прыпяцкім грабенамі, на захадзе і поўдні паката паніжаецца і перакрываецца платформавым чахлом з палеазойскіх, мезазойскіх і кайназойскіх адкладаў. На шчыце маламагутнае перарывістае покрыва кайназойскіх асадкавых парод. Мерыдыянальнымі зонамі глыбінных разломаў (Арэхава-Паўлаградскай, Тальноўскай, Крыварожскай і інш.) разбіты на 5 буйных блокаў: Валына-Падольскі, Белацаркоўска-Уманскі, Кіраваградскі, Прыдняпроўскі і Прыазоўскі. Разломы паўночна-заходняга і паўночна-ўсходняга расшсцірання падзяляюць іх на больш дробныя глыбы. Складзены пераважна з глыбокаметамарфізаваных архейскіх парод, прарваных рознаўзроставымі гранітамі. Да мерыдыянальных зон разломаў, якія закладзены ў познім археі і актыўна развіваліся ў пратэразоі, прымеркаваны ніжнепратэразойскія ўтварэнні (гнейсы, метамарфізаваныя вулканагенна-тэрыгенныя пароды), у т.л. жалезістыя кварцыты (джэсліліты). На захадзе Прыдняпроўскага блока размешчана Крыварожская зона (гл. Крыварожскі жалезарудны басейн, Крамянчугская магнітная анамалія). Вулканіты і кварцыты оўруцкай серыі (верхні пратэразой) перакрываюць граніты рапаківі, якія разам з габра-анартазітамі (пач. позняга пратэразою) утвараюць буйныя плутоны — Корасценьскі і Корсунь-Наваміргарадскі.
Літаратура
- Украінскі шчыт // БЭ ў 18 т. Т. 16. Мн., 2003.