Лівонія: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др робат дадаў: lij:Livonnia |
др Bot: Migrating 42 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q183464 (translate me) |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Латвіі]] |
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Латвіі]] |
||
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Эстоніі]] |
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Эстоніі]] |
||
[[an:Livonia]] |
|||
[[ar:ليفونيا]] |
|||
[[be-x-old:Лівонія]] |
|||
[[bg:Ливония]] |
|||
[[ca:Livònia]] |
|||
[[cs:Livonsko]] |
|||
[[da:Livland]] |
|||
[[de:Livland]] |
|||
[[en:Livonia]] |
|||
[[eo:Livonio]] |
|||
[[es:Livonia]] |
|||
[[et:Liivimaa]] |
|||
[[eu:Livonia]] |
|||
[[fi:Liivinmaa]] |
|||
[[fr:Livonie]] |
|||
[[fy:Lyflân]] |
|||
[[he:ליבוניה]] |
|||
[[hr:Livonija]] |
|||
[[hu:Livónia]] |
|||
[[is:Lífland]] |
|||
[[it:Livonia]] |
|||
[[ja:リヴォニア]] |
|||
[[ka:ლივონია]] |
|||
[[ko:리보니아]] |
|||
[[ku:Lîvonya]] |
|||
[[la:Livonia]] |
|||
[[lij:Livonnia]] |
|||
[[lt:Livonija]] |
|||
[[lv:Livonija]] |
|||
[[nl:Lijfland]] |
|||
[[nn:Livland]] |
|||
[[no:Livland]] |
|||
[[pl:Liwonia]] |
|||
[[pt:Livônia]] |
|||
[[ro:Livonia]] |
|||
[[ru:Ливония]] |
|||
[[se:Livlánda]] |
|||
[[sk:Livónsko]] |
|||
[[sq:Livonia]] |
|||
[[sv:Livland]] |
|||
[[uk:Лівонія]] |
|||
[[zh:利沃尼亚]] |
Версія ад 23:21, 8 сакавіка 2013
Лівонія (лац.: Livonia ням.: Livland) — «Зямля ліваў», гістарычная назва земляў усходняй Прыбалтыкі (сучасных Латвіі і Эстоніі). Назву далі нямецкія рыцары-крыжакі ад наймення фіна-вугорскіх плямёнаў — ліваў, што жылі на ўзбярэжжы Рыжскага заліва ў вусці Дзвіны і Гаўі. Беларускі назвы Ліфлянты, Інфлянты і Ліфлянцкая (Інфлянцкая) зямля паходзяць ад нямецкай — Ліфлянд[1].
Азначэнне
На мяжы XII і XIII стст. пад Лівоніяй разумеецца выключна вобласць рассялення ліваў: землі па паўночным баку Дзвіны, прыбярэжныя тэрыторыі Рыжскага заліва, на поўдні — землі куршаў (Курляндыя); з 2-й чвэрці XIII ст. па 1461 маецца на ўвазе ўжо ўся тэрыторыя сучасных Латвіі і Эстоніі, заваяваная нямецкімі рыцарамі-крыжакамі. У сучаснай Латвіі ўжываецца для абазначэння часткі выключна яе ўласнай тэрыторыі[1].
Мінуўшчына
X-XIII стст.
У выніку нямецкага каланізавання ў 13-ым стагоддзі ў Лівоніі ўтварылася канфедэрацыя 5 духоўна-феадальных дзяржаў (Інфлянцкі ордэн, Рыжскае архібіскупства, Дэрпцкае, Эзель-Вікскае і Курляндскае біскупствы), якія ўмоўна знаходзіліся пад уладаю рымскага папы і Свяшчэннай Рымскай імперыі[1].
Вялікае Княства Літоўскае і Рэч Паспалітая (1558-1772)
Інфлянцкая вайна (1558-1582) і захоп Швецыяй поўначы Эстоніі схілілі вялікага магістра Інфлянцкага ордэна Готвальда Кетлера да падпісання 5 сакавіка 1562 года Дамовы аб падпарадкаванні Вялікаму Княству Літоўскаму. У выніку Готвальд Кетлер стаўся ленным курляндскім і земгальскім князем, а таксама часовым кіраўніком правабярэжнага Задзвінскага княства. 26 снежня 1566 года Гарадзенскі сойм ВКЛ улучыў у склад дзяржавы землі былога ордэна пад назовам Інфлянцкае княства з наданнем яму герба. Люблінскі сойм абвясціў княства сумесным уладаннем з Польскім каралеўствам. У 1582 годзе Сцяпан Батура выдаў "Інфлянцкую канстытуцыю", якою падзяліў княства на Вендэнскі, Дорпацкі і Парнаўскі прэзідыяты. У 1589 годзе Жыгімонт IV Ваза перайменаваў "ардынацыяй" прэзідыяты ў ваяводствы. У выніку вайны 1600-1629 гадоў Швецыя захапіла поўдзень Эстоніі і захад Латвіі (Відземе). Рэч Паспалітая прызнала заваёву паводле Аліўскага міру 1660 года. Варшаўскі сойм 1667 года ператварыў астатнюю частку Інфлянцкага княства ў ваяводства з цэнтрам у Дынабургу без падзелу на паветы[1].
Расійская імперыя (1721-1918)
Па Ніштадскай мірнай дамове 1721 былая шведская Ліфляндыя ўвайшла ў склад Расійскай імперыі як Ліфляндская губерня. У 1772 годзе Расійская імперыя захапіла Інфлянцкае ваяводства Рэчы Паспалітай[1]. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі паўднёвая частка Ліфляндскай губерні была аб'яднаная з Латвіяй, а паўночная частка — з Эстоніяй. Насельніцтва — латышы, эстонцы.