Вока: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат дадаў: pms:Euj |
др Bot: Migrating 143 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q7364 (translate me) |
||
Радок 29: | Радок 29: | ||
{{Link FA|an}} |
{{Link FA|an}} |
||
[[af:Oog]] |
|||
[[am:አይን (ሥነ አካል)]] |
|||
[[an:Uello]] |
|||
[[ang:Ēage]] |
|||
[[ar:عين]] |
|||
[[arc:ܥܝܢܐ (ܝܘܠܦܢ ܨܪܘܝܘܬܐ)]] |
|||
[[ast:Güeyu]] |
|||
[[av:Бер]] |
|||
[[ay:Nayra]] |
|||
[[az:Göz]] |
|||
[[bat-smg:Akės]] |
|||
[[be-x-old:Вока]] |
|||
[[bg:Око]] |
|||
[[bi:Ae]] |
|||
[[bjn:Mata]] |
|||
[[bn:চোখ]] |
|||
[[bo:མིག]] |
|||
[[br:Lagad]] |
|||
[[bs:Oko]] |
|||
[[ca:Ull]] |
|||
[[cdo:Mĕ̤k-ciŭ]] |
|||
[[ckb:چاو]] |
|||
[[cs:Oko]] |
|||
[[cv:Куç]] |
|||
[[cy:Llygad]] |
|||
[[da:Øje]] |
|||
[[de:Auge]] |
|||
[[diq:Çım]] |
|||
[[el:Μάτι]] |
|||
[[en:Eye]] |
|||
[[eo:Okulo]] |
|||
[[es:Ojo]] |
|||
[[et:Silm]] |
|||
[[eu:Begi]] |
|||
[[fa:چشم]] |
|||
[[fi:Silmä]] |
|||
[[fiu-vro:Silm]] |
|||
[[fr:Œil]] |
|||
[[fy:Each]] |
|||
[[ga:An tsúil]] |
|||
[[gan:眼睛]] |
|||
[[gd:Sùil]] |
|||
[[gl:Ollo]] |
|||
[[gn:Tesa]] |
|||
[[gu:આંખ]] |
|||
[[gv:Sooill]] |
|||
[[hak:Ngién]] |
|||
[[he:עין]] |
|||
[[hi:आँख]] |
|||
[[hr:Oko]] |
|||
[[hsb:Wóčko]] |
|||
[[ht:Je]] |
|||
[[hu:Szem]] |
|||
[[ia:Oculo]] |
|||
[[id:Mata]] |
|||
[[ig:Ányá]] |
|||
[[io:Okulo]] |
|||
[[is:Auga]] |
|||
[[it:Occhio]] |
|||
[[iu:ᐃᔨ]] |
|||
[[ja:目]] |
|||
[[jbo:kanla]] |
|||
[[jv:Mata]] |
|||
[[ka:თვალი]] |
|||
[[kk:Көз]] |
|||
[[kn:ಕಣ್ಣು]] |
|||
[[ko:눈 (해부학)]] |
|||
[[krc:Кёз]] |
|||
[[ks:أچھ]] |
|||
[[ksh:Oohr]] |
|||
[[ku:Çav]] |
|||
[[ky:Көз]] |
|||
[[la:Oculus]] |
|||
[[lb:A (Sënnesorgan)]] |
|||
[[lbe:Я (чурх)]] |
|||
[[ln:Lǐso]] |
|||
[[lt:Akis]] |
|||
[[lv:Acs]] |
|||
[[mk:Око]] |
|||
[[ml:കണ്ണ്]] |
|||
[[mn:Нүд]] |
|||
[[mr:डोळा]] |
|||
[[mrj:Сӹнзӓ]] |
|||
[[ms:Mata]] |
|||
[[my:မျက်လုံး]] |
|||
[[nah:Īxtelolotl]] |
|||
[[ne:आँखा]] |
|||
[[nl:Oog (anatomie)]] |
|||
[[nn:Auga]] |
|||
[[no:Øye]] |
|||
[[nrm:Yi]] |
|||
[[oc:Uèlh]] |
|||
[[or:ଆଖି]] |
|||
[[os:Цæст]] |
|||
[[pa:ਅੱਖ]] |
|||
[[pag:Mata]] |
|||
[[pam:Mata]] |
|||
[[pdc:Aag]] |
|||
[[pl:Oko]] |
|||
[[pms:Euj]] |
|||
[[pnb:اکھ]] |
|||
[[pnt:Ομάτ]] |
|||
[[ps:سترګه]] |
|||
[[pt:Olho]] |
|||
[[qu:Ñawi]] |
|||
[[ro:Ochi]] |
|||
[[ru:Глаз]] |
|||
[[rue:Око]] |
|||
[[sa:अक्षि]] |
|||
[[scn:Occhiu]] |
|||
[[sco:Ee]] |
|||
[[se:Čalbmi]] |
|||
[[sh:Oko]] |
|||
[[si:ඇස]] |
|||
[[simple:Eye]] |
|||
[[sk:Oko]] |
|||
[[sl:Oko]] |
|||
[[sn:Ziso]] |
|||
[[sq:Syri]] |
|||
[[sr:Око]] |
|||
[[su:Panon]] |
|||
[[sv:Öga]] |
|||
[[sw:Jicho]] |
|||
[[szl:Ślypje]] |
|||
[[ta:கண்]] |
|||
[[te:కన్ను]] |
|||
[[th:ตา]] |
|||
[[tl:Mata]] |
|||
[[tr:Göz]] |
|||
[[ug:كۆز]] |
|||
[[uk:Око]] |
|||
[[ur:آنکھ]] |
|||
[[vec:Ocio]] |
|||
[[vi:Mắt]] |
|||
[[wa:Ouy]] |
|||
[[war:Matá]] |
|||
[[wo:Bët]] |
|||
[[xal:Нүдн]] |
|||
[[yi:אויג]] |
|||
[[yo:Ojú]] |
|||
[[zh:眼]] |
|||
[[zh-min-nan:Ba̍k-chiu]] |
|||
[[zh-yue:眼]] |
Версія ад 02:53, 9 сакавіка 2013
Вока — сенсарны орган жывёлін і чалавека, які валодае здольнасцю ўспрымаць электрамагнітнае выпраменьванне ў светлавым дыяпазоне даўжыні хваляў і які забяспечвае функцыю зроку.
Будова і функцыі
Галоўная частка вока — вочны яблык размешчаны ў паглыбленні чэрапа — вачніцы, ад сценак якой да яго паверхні падыходзяць вокарухальныя мышцы. Ззаду і збоку вока абаронена ад знешніх уздзеянняў касцявымі сценкамі вачніцы, а спераду — павекамі і вейкамі. Ва ўнутраным вугле вока знаходзіцца слёзная залоза. Слёзы ўвільгатняюць і дэзінфіцыруюць вочы.
Вочны яблык складаецца з трох абалонак: вонкавай, сярэдняй і ўнутранай. Вонкавая абалонка — склера — непразрыстая. Гэта шчыльнае ўтварэнне белага колеру. Спераду склера пераходзіць у празрыстую рагавіцу, у якой адбываецца найбольш моцнае праламленне светлавых прамянёў. Сярэдняя, сасудзістая, абалонка складаецца з вейкавага цела, радужкі і ўласна сасудзістай абалонкі. Апошняя змяшчае вялікую колькасць крывяносных сасудаў, якія забяспечваюць жыўленне вочнага яблыка. Пярэдні аддзел сасудзістай абалонкі — радужка, мае форму дыска з адтулінай пасярэдзіне — зрэнкай. У залежнасці ад утрымання ў ёй меланіну колер радужкі вагаецца ад блакітнага да амаль чорнага.
За зрэнкай размяшчаецца хрусталік — празрыстае, эластычнае ўтварэнне, якое мае форму дваякавыпуклай лінзы. Поласць вока ззаду хрусталіка запоўнена празрыстай жэлепадобнай масай — шклопадобным целам. Унутраная абалонка вока — сятчатка — змяшчае святлоадчувальныя клеткі — фотарэцэптары, названыя з-за іх формы колбачкамі і палачкамі. У сятчатцы налічваецца прыкладна 125 млн. палачак і 6 млн колбачак. Пад уплывам святла ў фотарэцэптарах змяняецца абмен рэчываў і ўзнікае ўзбуджэнне, якое распаўсюджваецца па зрокавым нерве ў кару вялікіх паўшар'яў галаўнога мозга. Палачкі ўзбуджаюцца хутка нават слабым святлом, але не могуць успрымаць колер. Колбачкі ўзбуджаюцца больш павольна і толькі яркім святлом. Яны ўспрымаюць колер, форму і дэталі прадметаў. Большасць колбачак размешчана ў цэнтральнай частцы сятчаткі — жоўтай пляме. Яна з'яўляецца месцам найлепшага бачання. Збоку ад жоўтай плямы знаходзіцца ўчастак без святлоадчувальных рэцэптараў. Гэта месца выхаду зрокавага нерва — сляпая пляма. Па меры аддалення ад жоўтай плямы колькасць колбачак памяншаецца, а колькасць палачак узрастае.
Здольнасць адрозніваць колеры тлумачыцца трохкампанентнай тэорыяй, згодна з якой у сятчатцы вока чалавека ёсць тры тыпы колбачак (кожны з якіх змяшчае адзін з пігментаў — ёдапсін, хларалаб, эрытлаб), якія ўспрымаюць выпраменьванне з пэўнай даўжынёй хвалі. Першы тып валодае максімумам узбуджэння ў сіне-фіялетавай, другі — у чырвона-аранжавай, трэці — у жоўта-зялёнай вобласці спектра святла. Пры змешванні трох колераў (зялёнага, чырвонага і сіняга) у воку падыспытнага ў розных камбінацыях можна атрымаць усе астатнія колеры, у тым ліку і белы.
Гл. таксама
Літаратура
- Машчанка М. Біялогія: вучэб. дапам. для 9-га кл. устаноў агульн. сярэдн. адукацыі з бел. мовай навучання / М.В.Машчанка, А.Л.Барысаў; пер. з рус. мовы В.У.Клімко. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2011. ISBN 978-985-03-1531-1.