Ліберыя: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат зьмяніў ckb:لیبەریا на ckb:لیبێریا |
др Bot: Migrating 168 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1014 (translate me) |
||
Радок 77: | Радок 77: | ||
[[Катэгорыя:Ліберыя| ]] |
[[Катэгорыя:Ліберыя| ]] |
||
[[ace:Liberia]] |
|||
[[af:Liberië]] |
|||
[[als:Liberia]] |
|||
[[am:ላይቤሪያ]] |
|||
[[an:Liberia]] |
|||
[[ang:Liberia]] |
|||
[[ar:ليبيريا]] |
|||
[[arz:ليبيريا]] |
|||
[[ast:Liberia]] |
|||
[[az:Liberiya]] |
|||
[[ba:Либерия]] |
|||
[[bar:Liberia]] |
|||
[[bat-smg:Liberėjė]] |
|||
[[bcl:Libirya]] |
|||
[[be-x-old:Лібэрыя]] |
|||
[[bg:Либерия]] |
|||
[[bjn:Liberia]] |
|||
[[bm:Liberia]] |
|||
[[bn:লাইবেরিয়া]] |
|||
[[bo:ལི་བེ་རི་ཡ།]] |
|||
[[bpy:লাইবেরিয়া]] |
|||
[[br:Liberia]] |
|||
[[bs:Liberija]] |
|||
[[ca:Libèria]] |
|||
[[ceb:Liberya]] |
|||
[[ckb:لیبێریا]] |
|||
[[crh:Liberiya]] |
|||
[[cs:Libérie]] |
|||
[[cv:Либери]] |
|||
[[cy:Liberia]] |
|||
[[da:Liberia]] |
|||
[[de:Liberia]] |
|||
[[diq:Liberya]] |
|||
[[dsb:Liberia]] |
|||
[[dv:ލައިބީރިއާ]] |
|||
[[ee:Liberia]] |
|||
[[el:Λιβερία]] |
|||
[[en:Liberia]] |
|||
[[eo:Liberio]] |
|||
[[es:Liberia]] |
|||
[[et:Libeeria]] |
|||
[[eu:Liberia]] |
|||
[[ext:Libéria]] |
|||
[[fa:لیبریا]] |
|||
[[ff:Labiriyaa]] |
|||
[[fi:Liberia]] |
|||
[[fiu-vro:Libeeriä]] |
|||
[[fo:Liberia]] |
|||
[[fr:Liberia]] |
|||
[[frp:Libèria]] |
|||
[[fy:Libearia]] |
|||
[[ga:An Libéir]] |
|||
[[gag:Liberiya]] |
|||
[[gd:Libèiria]] |
|||
[[gl:Liberia]] |
|||
[[gv:Yn Laibeer]] |
|||
[[he:ליבריה]] |
|||
[[hi:लाइबेरिया]] |
|||
[[hif:Liberia]] |
|||
[[hr:Liberija]] |
|||
[[hsb:Liberija]] |
|||
[[ht:Liberya]] |
|||
[[hu:Libéria]] |
|||
[[hy:Լիբերիա]] |
|||
[[ia:Liberia]] |
|||
[[id:Liberia]] |
|||
[[ie:Liberia]] |
|||
[[ilo:Liberia]] |
|||
[[io:Liberia]] |
|||
[[is:Líbería]] |
|||
[[it:Liberia]] |
|||
[[ja:リベリア]] |
|||
[[jv:Liberia]] |
|||
[[ka:ლიბერია]] |
|||
[[kg:Liberia]] |
|||
[[kk:Либерия]] |
|||
[[kn:ಲೈಬೀರಿಯ]] |
|||
[[ko:라이베리아]] |
|||
[[krc:Либерия]] |
|||
[[ku:Lîberya]] |
|||
[[kw:Liberi]] |
|||
[[la:Liberia]] |
|||
[[lb:Liberia]] |
|||
[[li:Liberia]] |
|||
[[lij:Libeïa]] |
|||
[[lmo:Liberia]] |
|||
[[ln:Liberia]] |
|||
[[lt:Liberija]] |
|||
[[lv:Libērija]] |
|||
[[mk:Либерија]] |
|||
[[ml:ലൈബീരിയ]] |
|||
[[mr:लायबेरिया]] |
|||
[[mrj:Либери]] |
|||
[[ms:Liberia]] |
|||
[[mt:Liberja]] |
|||
[[my:လိုက်ဘေးရီးယားနိုင်ငံ]] |
|||
[[nah:Liberia]] |
|||
[[nds:Liberia]] |
|||
[[nds-nl:Liberië]] |
|||
[[new:लाइबेरिया]] |
|||
[[nl:Liberia]] |
|||
[[nn:Liberia]] |
|||
[[no:Liberia]] |
|||
[[nov:Liberia]] |
|||
[[nrm:Libérie]] |
|||
[[nso:Liberia]] |
|||
[[oc:Libèria]] |
|||
[[or:ଲାଇବେରିଆ]] |
|||
[[os:Либери]] |
|||
[[pam:Liberia]] |
|||
[[pap:Liberia]] |
|||
[[pl:Liberia]] |
|||
[[pms:Liberia]] |
|||
[[pnb:لائیبیریا]] |
|||
[[ps:لايبېريا]] |
|||
[[pt:Libéria]] |
|||
[[qu:Libirya]] |
|||
[[rm:Liberia]] |
|||
[[ro:Liberia]] |
|||
[[roa-rup:Liberia]] |
|||
[[ru:Либерия]] |
|||
[[rw:Liberiya]] |
|||
[[sa:लायबीरिया]] |
|||
[[sah:Либерия]] |
|||
[[sc:Libèria]] |
|||
[[scn:Libberia]] |
|||
[[sco:Liberie]] |
|||
[[se:Liberia]] |
|||
[[sg:Liberïa]] |
|||
[[sh:Liberija]] |
|||
[[simple:Liberia]] |
|||
[[sk:Libéria]] |
|||
[[sl:Liberija]] |
|||
[[sn:Liberia]] |
|||
[[so:Liberia]] |
|||
[[sq:Liberia]] |
|||
[[sr:Либерија]] |
|||
[[ss:ILibheriya]] |
|||
[[st:Liberia]] |
|||
[[stq:Liberia]] |
|||
[[su:Liberia]] |
|||
[[sv:Liberia]] |
|||
[[sw:Liberia]] |
|||
[[szl:Liberyjo]] |
|||
[[ta:லைபீரியா]] |
|||
[[tg:Либерия]] |
|||
[[th:ประเทศไลบีเรีย]] |
|||
[[tk:Liberiýa]] |
|||
[[tl:Liberia]] |
|||
[[tr:Liberya]] |
|||
[[ts:Layiberiya]] |
|||
[[tt:Либерия]] |
|||
[[ug:لىبېرىيە]] |
|||
[[uk:Ліберія]] |
|||
[[ur:لائبیریا]] |
|||
[[uz:Liberiya]] |
|||
[[vec:Liberia]] |
|||
[[vi:Liberia]] |
|||
[[vo:Liberän]] |
|||
[[war:Liberia]] |
|||
[[wo:Libeeria]] |
|||
[[xal:Либермудин Орн]] |
|||
[[yi:ליבעריע]] |
|||
[[yo:Làìbéríà]] |
|||
[[zh:利比里亚]] |
|||
[[zh-min-nan:Liberia]] |
|||
[[zh-yue:利比利亞]] |
|||
[[zu:ILiberia]] |
Версія ад 03:31, 9 сакавіка 2013
| |||||
Дэвіз: «The love of liberty brought us here. (Любоў да свабоды прывяла нас сюды.)» | |||||
Гімн: «All Hail, Liberia Hail» | |||||
Дата незалежнасці | 26 ліпеня 1847 (ад ЗША) | ||||
Афіцыйная мова | англійская | ||||
Сталіца | Манровія | ||||
Найбуйнейшыя гарады | Манровія | ||||
Форма кіравання | Прэзідэнцкая рэспубліка | ||||
Прэзідэнт Віцэ-прэзідэнт |
Элен Джонсан-Серліф Джозеф Бакай | ||||
Плошча • Усяго • % воднай паверхні |
103-я ў свеце 111 369 км² 1% | ||||
Насельніцтва • Ацэнка (Ліпень 2008) • Шчыльнасць |
3 334 587 чал. (132-я) 29 чал./км² | ||||
ВУП • Разам (2005) • На душу насельніцтва |
$1,6 млрд. (170-ы) $500 (178-ы) | ||||
ІРЧП (2007) | ▲ 0.442 (нізкі) (169-ы) | ||||
Валюта | Ліберыйскі долар (LRD) | ||||
Інтэрнэт-дамены | .lr | ||||
Код ISO (Alpha-2) | LR | ||||
Код ISO (Alpha-3) | LBR | ||||
Код МАК | LBR | ||||
Тэлефонны код | +231 | ||||
Часавыя паясы | +0 |
Лібе́рыя (анг.: Republic of Liberia) — краіна ў Заходняй Афрыцы. Мяжуе з Гвінеяй, Кот д'Івуарам і Сьера-Леонэ. Мае выхад да Атлантычнага акіяна. Сталіца — горад Манровія.
Гісторыя
Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у Афрыцы. Узнікла ў выніку дамовы паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай ў 1821 годзе. Дзякуючы ёй вызваленыя рабы маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. 26 ліпеня 1847 года была прынятая канстытуцыя, якая паццвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са Злучанымі Штатамі Амерыкі, як эканамічна, так і культурна.
У 1980 годзе Самуэль Доэ здзейсьніў вайсковы пераварот, забіў існуючага прэзідэнта і зверг урад. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У 1989 годзе пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Дое, а таксама вывад вайскоўцаў з улады. У 1997 годзе Чарльз Тэйлар, адзін з апанентаў Доэ, быў выбраны прэзідэнтам Ліберыі. 23 лістапада 2005 года на пасаду прэзідэнта была выбрана Элен Джонсан-Серліф.
Палітыка
Адміністрацыйны падзел
У адміністрацыйным плане Ліберыя дзеліцца на 15 правінцый
Геаграфія
Краіна знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы у некалькіх сотнях кіламетраў ад экватара. Палова тэрыторыі пакрытая трапічнымі лясамі. Навакольны выгляд змяняецца з аддаленнем ад марскога ўзбярэжжа: пачаткова раўніна пераходзіць у пласкагор'е, а потым у невысокія горы ў паўночна заходняй частцы краіны.
Ліберыя мяжуе з Гвінеяй (563 км) на поўначы, С'ера Леонэ (306 км) і Кот д'Івуарам (716 км) — на ўсходзе. Берагавая лінія складае 579 км. Самая высокая кропка краіны — гара Маўнт-Вутэвэ (1380 м). Лясы займаюць 48 % тэрыторыі. Клімат экватарыяльны, сьпякотны, з мая да кастрычніка цягнуцца трапічныя дажджы. Колькасць ападкаў складае 5 000 мм на ўзбярэжжы і 1 500 мм у глыбіні краіны. Сярэднегадавая тэмпэратура +25 °C.
Эканоміка
Ліберыя вядомая як краіна «таннага фрахту». Лёгкасць атрымання ліберыйскага сцягу для карабля, а таксама адсутнасць плацяжоў за яго выкарыстанне прывяло да таго, што гандлёвы флот які ходзіць пад ліберыйскім сцягам адзін з самых вялікіх у свеце. Іх агульны танаж складае 99 млн т.
Дэмаграфія
Насельніцтва Ліберыі складаецца з некалькіх этнічных груп. Таксама тут жывуць нашчадкі вызваленых амерыканскіх і карыбскіх рабоў (каля 5 %), якіх называюць амерыканаліберыйцамі. Яны займаюць вышэйшыя грамадскія і палітычныя пасады. Астатнія 95 % насельніцтва складаюцца з мясцовых плямёнаў: кпеле, баса, гіё, кру, грэба, мана, крахн, гола, гбандзі, лома, кісі, ваі, дэі, бэла, мандынга і мендэ. Этнічная разнароднасць пагаршаецца існаваннем у краіне каля 20 моў, а таксама распаўсюджанасцю анімізму.