Ферменты: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др Bot: Migrating 97 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8047 (translate me) |
|||
Радок 29: | Радок 29: | ||
{{Link GA|da}} |
{{Link GA|da}} |
||
{{Link GA|sv}} |
{{Link GA|sv}} |
||
[[af:Ensiem]] |
|||
[[an:Enzima]] |
|||
[[ar:إنزيم]] |
|||
[[az:Fermentlər]] |
|||
[[bat-smg:Ferments]] |
|||
[[be-x-old:Фэрмэнты]] |
|||
[[bg:Ензим]] |
|||
[[bn:উৎসেচক]] |
|||
[[br:Enzim]] |
|||
[[bs:Enzim]] |
|||
[[ca:Enzim]] |
|||
[[ckb:ئەنزیم]] |
|||
[[cs:Enzym]] |
|||
[[cy:Ensym]] |
|||
[[da:Enzym]] |
|||
[[de:Enzym]] |
|||
[[el:Ένζυμο]] |
|||
[[en:Enzyme]] |
|||
[[eo:Enzimo]] |
|||
[[es:Enzima]] |
|||
[[et:Ensüüm]] |
|||
[[eu:Entzima]] |
|||
[[ext:Enzima]] |
|||
[[fa:آنزیم]] |
|||
[[fi:Entsyymi]] |
|||
[[fo:Kveiki]] |
|||
[[fr:Enzyme]] |
|||
[[ga:Einsím]] |
|||
[[gl:Enzima]] |
|||
[[he:אנזים]] |
|||
[[hi:प्रकिण्व]] |
|||
[[hif:Enzyme]] |
|||
[[hr:Enzim]] |
|||
[[ht:Anzim]] |
|||
[[hu:Enzim]] |
|||
[[hy:Ֆերմենտ]] |
|||
[[ia:Enzyma]] |
|||
[[id:Enzim]] |
|||
[[io:Enzimo]] |
|||
[[is:Ensím]] |
|||
[[it:Enzima]] |
|||
[[ja:酵素]] |
|||
[[jv:Enzim]] |
|||
[[ka:ფერმენტები]] |
|||
[[kk:Ферменттер]] |
|||
[[ko:효소]] |
|||
[[ksh:Enzym]] |
|||
[[ky:Ферменттер]] |
|||
[[la:Enzymum]] |
|||
[[lt:Fermentas]] |
|||
[[lv:Ferments]] |
|||
[[mk:Ензим]] |
|||
[[ml:രാസാഗ്നി]] |
|||
[[mn:Фермент]] |
|||
[[ms:Enzim]] |
|||
[[my:အင်န်ဇိုင်း]] |
|||
[[new:इन्जाइम]] |
|||
[[nl:Enzym]] |
|||
[[nn:Enzym]] |
|||
[[no:Enzym]] |
|||
[[nov:Ensime]] |
|||
[[oc:Enzim]] |
|||
[[pam:Enzyme]] |
|||
[[pl:Enzymy]] |
|||
[[pnb:انزائم]] |
|||
[[ps:انزايم]] |
|||
[[pt:Enzima]] |
|||
[[qu:Huptana]] |
|||
[[ro:Enzimă]] |
|||
[[ru:Ферменты]] |
|||
[[rue:Ензім]] |
|||
[[sah:Энзим]] |
|||
[[sh:Enzim]] |
|||
[[simple:Enzyme]] |
|||
[[sk:Enzým]] |
|||
[[sl:Encim]] |
|||
[[so:Ensiim]] |
|||
[[sq:Enzima]] |
|||
[[sr:Ензим]] |
|||
[[stq:Enzyme]] |
|||
[[su:Énzim]] |
|||
[[sv:Enzym]] |
|||
[[sw:Kimeng'enya]] |
|||
[[ta:நொதியம்]] |
|||
[[te:ఎంజైము]] |
|||
[[th:เอนไซม์]] |
|||
[[tl:Ensaym]] |
|||
[[tr:Enzim]] |
|||
[[uk:Ферменти]] |
|||
[[ur:خامرہ]] |
|||
[[vi:Enzym]] |
|||
[[war:Ensaym]] |
|||
[[xal:Искг]] |
|||
[[yi:ענזים]] |
|||
[[zh:酶]] |
|||
[[zh-min-nan:Kàⁿ-sò͘]] |
|||
[[zh-yue:酵素]] |
Версія ад 04:18, 9 сакавіка 2013
Ферменты (лац.: fermentum) або энзімы (грэч. ζύμη, ἔνζυμον — дрожджы, закваска) — звычайна бялковыя малекулы або малекулы РНК (рыбазімы) ці іх комплексы, якія паскараюць (каталізуюць) хімічныя рэакцыі ў жывых сістэмах. Рэагенты ў рэакцыі, якая каталізуецца ферментамі, называюцца субстратамі, а атрыманыя рэчывы — прадуктамі. Ферментатыўная актыўнасць можа рэгулявацца актыватарамі і інгібітарамі. Бялковыя ферменты сінтэзуюцца на рыбасомах, а РНК — у ядры.
Тэрміны «фермент» і «энзім» даўно выкарыстоўваюцца як сінонімы: першы — пераважна ў германска- і славянскамоўнай навуковай літаратуры, другі — у раманскамоўнай.
Гісторыя вывучэння
Ферментатыўныя працесы вядомыя чалавеку са старажытнасці. Браджэнне шырока выкарыстоўвалася грэкамі для атрымання віна (адкрыццё гэтага спосабу прыпісвалася богу Бахусу). Народы многіх краін з даўніх часоў валодалі мастацтвам прыгатавання хлебу, сыру, воцату на аснове перапрацоўкі расліннай і жывёльнай сыравіны. Аднак, сучасны этап у развіцці энзімалогіі адносіцца да пачатку XIX стагоддзя.
У 1814 годзе чалец Пецярбургскай Акадэміі навук К. Кірхгоф выявіў, што крухмал пераўтвараецца ў цукар пад уплывам некаторых рэчываў, якія знаходзяцца ў ячменным зерні, якое прарастае. Наступны крок у гэтым напрамку быў зроблены французскімі хімікамі А. Пайенам і Ж. Пірсо, якія ў 1833 годзе выявілі, што тэрманяўстойлівае рэчыва, якое атрымліваюць з соладавага экстракту шляхам асаджэння спіртам, валодае здольнасцю гідралізаваць крухмал; яны назвалі яго дыястазай.
У хуткім часе разгарэлася спрэчка пра прыроду браджэння, у якой удзельнічалі найбуйнейшыя прадстаўнікі прыродазнаўства таго часу. У прыватнасці, Л. Пастэр прытрымліваўся меркавання, што браджэнне выклікаецца жывымі мікраарганізмамі і, такім чынам, звязана выключна з іх жыццядзейнасцю. З іншага боку, Ю. Лібіх і К. Бэріар адстойвалі хімічную прыроду браджэння, мяркуючы, што яно звязанае з адмысловымі рэчывамі, падобнымі дыястазе (амілазе). Ё. Берцэліус у 1837 годзе выявіў, што ферменты – гэта каталізатары, якія пастаўляюць жывыя клеткі. Менавіта тады з’явіліся тэрміны “фермент” (ад лац. fermentatio - браджэнне) і “энзім” (ад грэч. ἐν ζύμη – у дрожджах). Спрэчка канчаткова вырашылася толькі ў 1897 годзе, калі браты Ганс і Эдвард Бюхнеры выявілі, што дрожджавы бясклеткавы сок (атрыманы пры расціранні дрожджаў з інфузорнай зямлёй) здольны зброджваць цукар з утварэннем спірту і CO₂. Стала зразумелым, што дрожджавы сок утрымлівае складаную сумесь ферментаў (названую зімазай), і гэтыя ферменты здольныя функцыянаваць як унутры, так і звонку клеткі. Як сказаў адзін з гісторыкаў, з’яўленне бурбалак вуглякіслага газу ў доследзе Бухнераў азначала нараджэнне сучасных біяхіміі і энзімалогіі[1].
Крыніцы
- ↑ Овчинников Ю.А. Биоорганическая химия - М.: Просвещение, 1987. - 815 с.
Шаблон:Пачатак артыкулу:Біялогія Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA