Валюнтарызм: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др робат выняў: ru:Валюнтаризм (deleted) |
|||
Радок 10: | Радок 10: | ||
[[Катэгорыя:Этыка]] |
[[Катэгорыя:Этыка]] |
||
[[Катэгорыя:Палітычныя тэорыі]] |
[[Катэгорыя:Палітычныя тэорыі]] |
||
[[bg:Волунтаризъм]] |
|||
[[cs:Voluntarismus]] |
|||
[[de:Voluntarismus]] |
|||
[[en:Voluntarism (metaphysics)]] |
|||
[[es:Voluntarismo]] |
|||
[[fi:Voluntarismi]] |
|||
[[fr:Volontarisme]] |
|||
[[id:Voluntarisme]] |
|||
[[it:Volontarismo]] |
|||
[[kk:Волюнтаризм]] |
|||
[[ko:주의주의]] |
|||
[[ky:Волюнтаризм]] |
|||
[[lt:Voliuntarizmas]] |
|||
[[no:Voluntarisme]] |
|||
[[pl:Woluntaryzm]] |
|||
[[pt:Voluntarismo]] |
|||
[[sk:Voluntarizmus]] |
|||
[[sv:Voluntarism]] |
|||
[[tt:Волюнтаризм]] |
|||
[[uk:Волюнтаризм]] |
|||
[[zh:唯意志論]] |
Версія ад 22:29, 14 красавіка 2013
Валюнтарызм (ад лац.: voluntas - воля) — 1) ідэалістычны кірунак у філасофіі, які абвяшчае першаасновай быцця волю і тлумачыць яе як сляпую сілу. На гэтай аснове адмаўляюцца аб'ектыўныя законы развіцця прыроды, грамадства і прапаведуецца культ «выбітных асоб». 2) Сацыяльна-палітычная практыка, якая ігнаруе аб'ектыўныя заканамернасці гістарычнага працэсу і кіруецца суб'ектыўнымі жаданнямі і адвольнымі рашэннямі асоб, што яе ажыццяўляюць. Прыхільнікі валюнтарызму перабольшваюць ролю валявога, стыхійнага пачатку ў жыцці чалавека і грамадства. Палітычны працэс яны трактуюць як адвольны, перарывісты і недаступны розуму. Асноўную ўвагу акцэнтуюць не на праграмах, а на прамых дзеяннях, адвольных рашэннях, часта на бессэнсоўным палітычным ціску. У палітыцы вынікам валюнтарызму найчасцей бывае аўтарытарызм або таталітарызм, звышрэвалюцыйнасць або анархізм. Як філасофскі кірунак валюнтарызм узнік у 19 ст. Найбольш вядомыя яго прадстаўнікі - А.Шапенгаўэр (сцвярджаў, што ў аснове ўсіх з'яў ляжыць нічым не абумоўленая «сусветная воля»), Ф.Ніцшэ (надаў валюнтарызму агрэсіўны характар, рухальнай сілай гісторыі абвясціў «волю да ўлады» і «культ сілы»), Э.Гартман. Погляды гэтых філосафаў з'явіліся адной з галоўных ідэйных крыніц фашызму.
Літаратура
- Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1998. ISBN 985-11-0108-7