Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў

Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў (БПС-Ф) — палітычная партыя ў 1918—1921.

Аформілася ў ліпені 1918 г. у выніку распаду Беларуская сацыялістычнай грамады. Аб’ядноўвала каля 2 тыс. прадстаўнікоў беларускай інтэлігенцыі, заможнага сялянства, служачых. У склад ЦК БПС-Ф уваходзілі А. Аўсянік, Я. Я. Варонка, К. Б. Езавітаў, В. І. Захарка, П. А. Крачэўскі, І. М. Серада, А. І. Цвікевіч і інш. Друкаваны орган — газета «Бацькаўшчына». Асноўнае ядро партыі складалі цэнтрысцкія элементы БСГ. Займала цэнтрысцкія пазіцыі. У пачатку 1919 «Бацькаўшчына» пісала, што «цяперашняя партыя БПС-Ф адрозніваецца тым ад іншых партый, што праводзіць палітыку і строіць рэальную работу такім чынам, каб барацьба за нацыянальнае не перашкаджала дасягненням сацыяльным і каб мэты сацыяльныя не заміналі справам нацыянаальным».

У беларускім палітычным руху БПС-Ф знаходзілася як бы ў цэнтры, на перыферыі справа была Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (БСДП), злева — Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў (БПС-Р, партыя беларускіх эсэраў). БПС-Ф настойліва імкнулася звесці гэтыя 2 крайнія флангі беларускага палітычнага руху на агульную глебу адначасовага вырашэння сацыяльных і нацыянальных праблем. Аднак ва ўмовах грамадзянскай вайны, калі класавыя супярэчнасці вельмі абвастрыліся, БПС-Ф не ўдалося ўкараніць цэнтрызм у практыку палітычнай барацьбы. У канцы 1919 яна і сама прымкнула да левага курсу партыі беларускіх эсэраў, якія рабілі стаўку на «трэці шлях» у рэвалюцыі. Ссэнс яго заключаўся ў барацьбе за незалежнасць беларускай дзяржаўнасці. У эканамічнай сферы БПС-Ф заняла пазіцыю сацыял-дэмакратаў і заявіла, што ў аснову свайго светапогляду і тактыкі яна ставіць інтарэсы і імкненні працоўных мас. Пры гэтым яна адмяжоўвалася ад класавага падыходу — рэвалюцыйнага насілля, палітычных рэпрэсій і інш.

У жніўні 1918 ЦК БПС-Ф зацвердзіў «палітычную платформу», якая стала па сутнасці першым праграмным дакументам партыі. У сацыяльна-эканамічнай сферы праграмныя патрабаванні зводзіліся да вызвалення Беларусі ад буйных землеўласнікаў шляхам канфіскацыі іх уладанняў і стварэння на гэтай аснове «беларускага нацыянальнага зямельнага фонду», да ўзняцця на належную вышыню

Выступала за скасаване буйнога землеўладання і паступовую нацыяналізацыю прамысловасці, рабіла стаўку на сярэднія слаі вёскі і горада. Падтрымала абвяшчэнне 25 сакавіка 1918 г. незалежнасці БНР, у той жа час схілялася да ідэі сусветнай федэрацыі. Большасць членаў партыі ў 1918 г. выступала супраць нямецкай арыентацыі Рады БНР, у той жа час знаходзілася ў апазіцыі да бальшавікоў. Польскі акупацыйны рэжым 1919—1920 зрушыў БПС-Ф улева, яна ўступіла ў блок з партыяй беларускіх эсэраў, адмовілася ад «федэралісцкай канцэпцыі» і стала на пазіцыі поўнай незалежнасці і непадзельнасці Беларусі. У Заходняй Беларусі асобныя яе групы дзейнічалі да сярэдзіны 1920-х г.