Сцяпан Хусейнавіч Александровіч: Розніца паміж версіямі

Сцяпан Хусейнавіч Александровіч
Сцяпан Хусейнавіч Александровіч
Дата нараджэння	15 снежня 1921
Месца нараджэння	Капыль
Дата смерці	1 мая 1986 (64 гады)
Месца смерці	Мінск
Месца пахавання	Паўночныя могілкі;
Грамадзянства	СССР;
Род дзейнасці	літаратуразнавец, перакладчык, краязнавец, літаратурны крытык, пісьменнік, публіцыст, літаратар
Навуковая сфера	Літаратуразнаўства, беларусазнаўства
Месца працы	Нацыянальная акадэмія навук Беларусі ; Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар філалагічных навук
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР;
	Ордэн Славы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 10:47, 1 студзеня 2014

Сцяпан Александровіч (1921, Капыль — 1986, Мінск) — беларускі пісьменнік, літаратуразнаўца, крытык, краязнаўца. Доктар філалагічных навук, прафесар^[1]. Член Саюза пісьменнікаў СССР з 1955 г.

Біяграфія

Нарадзіўся 15 снежня 1921 г. у гарадскім пасёлку Капыль Мінскай вобласці ў сям'і рабочага. Скончыў сярэднюю школу ў Капылі.

У 1939 г. паступіў на філалагічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта і быў прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны^[1]. Бег з нямецкага палону (Крывы Рог) на Капыльшчыну. Быў партызанам.

Скончыў універсітэт у 1950 г^[1]. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Навагрудку (1944—1953), у Мінскім бібліятэчным тэхнікуме (1953—1958). У 1959^[1]—1963 гг. — навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры Імя Янкі Купалы АН БССР. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта^[1].

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені і медалямі.

Памёр 1 мая 1986 г у Мінску^[2].

Асноўныя навуковыя працы

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX—XX стагоддзяў, развіццё нацыянальнага кнігадрукавання і перыядычнага друку, літаратурныя сувязі, у тым ліку беларуска-ўкраінскія. Аляксандровіч надаваў значную ролю вывучэнні творчасці Тараса Шаўчэнкі. Яму належаць артыкулы «Т. Шаўчэнка і Янка Купала», « Тарас Шаўчэнка і Беларусь»(абедзве — 1958), «Любоў Беларусі»(1964) і іншыя.

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры ў міжславянскім беларуска-балтыйскім і агульнаеўрапейскім гістарычна-культурным кантэксце. У працы «Пуцявіны роднага слова» (1971) прааналізаваў працэс станаўлення новай беларускай літаратуры ў 2-й палове XIX — пачатку XX ст. паралельна з зараджэннем і развіццём нацыянальнага кнігадрукавання і перыёдыкі^[1]. Узнавіў цэласную карціну беларускіх перыядычных выданняў і выдавецкіх суполак, таварыстваў, паказаў іх ролю ў ідэйна-мастацкім і жанравым росце айчыннай славеснасці, сталенні нацыянальнага тэатра, музыкі, журналістыкі, у паглыбленым вывучэнні фальклору, этнаграфіі і ўсёй культуры Беларусі. У кнізе «Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі» (1975) раскрыў малавядомыя падзеі з гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязяў у 1840-я гады.

Адмысловыя распрацоўкі прысвяціў жыццю і дзейнасці Ф. Скарыны, гісторыі народніцкага «Гомана», газетам «Наша доля» і «Наша ніва», сувязям Янкі Купалы з польскай літаратурай і інш. Вывучаў літаратурна-гістарычную біяграфію Цішкі Гартнага (З. Жылуновіча). Для створаных С. Александровічам літаратурных партрэтаў пісьменнікаў П. Багрыма, Ф. Савіча, Ф. Багушэвіча, Каруся Каганца, Янкі Купалы, Якуба Коласа, Цёткі, Змітрака Бядулі, Кузьмы Чорнага і іншых уласцівы глыбокі гістарызм, жыццёвая праўдзівасць.

Дзейсна прычыніўся да ўзбагачэння крыніцазнаўчай і тэксталагічнай базы па гісторыі беларускай літаратуры. Надаваў прынцыповае значэнне метадалогіі даследаванняў, палемізаваў з некаторымі расійскімі і польскімі аўтарамі за іх антыгістарычны падыход да паняццяў «Русь», «рускі», «Літва», «літоўскі», штучнае атаясамліванне з расійскай або літоўскай культурай здабыткаў уласна беларускай культуры, дасягнутых пад гэтымі назвамі ў розныя эпохі^[3].

Александровіч, С. Х. Незабыўнымі сцежкамі. — 2-е выд. дап. і дапрац. / С. Х. Александровіч. — Мінск : Вучпедвыд БССР, 1962. — 221 с.
Александровіч, С. Х. Па слядах паэтычнай легенды / С. Х. Александровіч. — Мінск : Народная асвета, 1965. — 175 с.
Александровіч, С. Х. Тут зямля такая. — 2-е выд. дап. і дапрац. / С. Х. Александровіч. — Мінск : Народная асвета, 1985. — 256 с.
Александровіч, С. Х. Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі : З гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязей у 40-гады XIX стагоддзя / С. Х. Александровіч. — Мінск : Выд-ва БДУ імя У. І. Леніна, 1975. — 119 с.
Александровіч, С. Х. Старонкі братняй дружбы : Артыкулы пра літаратурныя сувязі / С. Х. Александровіч. — Мінск : Дзяржвыд БССР, 1960. — 220 с.
Александровіч, С. Х. Гісторыя і сучаснасць : Літаратурна-крытычныя артыкулы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Беларусь, 1968. — 255 с.
Александровіч, С. Х. Кнігі і людзі : Даследаванні, архіўныя знаходкі, успаміны, эсэ / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1976. — 207 с.
Александровіч, С. Х. Пуцявіны роднага слова : Праблемы развіцця беларускай літаратуры і друку другой паловы XIX — пачатку XX ст. / С. Х. Александровіч. — Мінск : БДУ, 1971. — 247 с.
Александровіч, С. Х. Слова — багацце : Літаратурна-крытычныя артыкулы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1981. — 414 с.

Адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры» (1964) і складальнікаў хрэстаматый «Беларуская літаратура XIX стагоддзя» (1971), «Беларуская літаратура XIX-пачатку XX ст.: Хрэстаматыя крытычных матэрыялаў» (1978), «Публицистика белорусских народников : Нелегальные издания белорусских народников (1881—1884)» (1983), «Успаміны пра Цішку Гартнага» (1984).

Падрыхтаваў да выдання творчую спадчыну Ф. К. Багушэвіча, К. Каганца, А. Паўловіча, Цёткі^[1].

Літаратурныя творы

Дэбютаваў у друку ў 1946 годзе^[1]. Пісаў навукова-папулярныя і публіцыстычныя нарысы, мастацкія біяграфіі.

Александровіч, С. Х. Ад роднае зямли : Аповесць пра маленства і юнацтва Я. Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Дзяржвыд БССР, 1962. — 236 с.
Александровіч, С. Х. На шырокі прастор : Старонкі жыцця Якуба Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1972. — 429 с.
Александровіч, С. Х. Крыжавыя дарогі : Аповесць пра Якуба Коласа / С. Х. Александровіч. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. — 333 с.
Александровіч, С. Х. Далёкія зарніцы / С. Х. Александровіч. — Мінск : Беларусь, 1967. — 208 с.

Узнагароды

Узнагароджаны Ганаровай Граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР.

Узнагароджваўся ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені, медалямі.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
↑ Александровіч Сцяпан Хусейнавіч.
↑ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 552

Літаратура

Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. — Т. 1 : А — Аршын. — Мн., 1996. — С. 240.
Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларускія пісьменнікі : Біябібліяграфічны слоўнік : У 6 т. — Т. 1. — Мн., 1992. — С. 65 — 69.
Беларускія пісьменнікі (1917—1990) : Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 14.
Гурыновіч, У. Пісьменнік і вучоны : [Творчы шлях Сцяпана Александровіча] / У. Гурыновіч // Слава працы. — 1986. — 16 снеж.
Лойка, А. Нястомны даследчык слова роднага : [Даследчыцкія пошукі Александровіча] / А. Лойка // ЛІМ. — 1986. — С. 15.
Марціновіч, А. Улюблёны ў слова : [Пра жыццё і творчасць С. Х. Александровіча] / А. Марціновіч // Нар. газета. — 1996. — 12 сак.
Янушкевіч, Я. Даследчык роднай літаратуры : [Развагі пра творчасць С. Александровіча] / Я. Янушкевіч // Роднае слова. — № 11. — 1996. — С. 30 — 48.
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 552

Спасылкі

Степан Александрович (руск.)

[БС-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.

[2] Александровіч Сцяпан Хусейнавіч.

[3] Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 2-я. — Мн.: БЕЛТА, 2002. С. 552

[1]

[2]

[3]

@@ Радок 29: / Радок 29: @@
  |Вікітэка             =
 }}
-'''Сцяпан Александровіч''' ({{ДН|||1921}}, [[Горад Капыль|Капыль]] —{{ДС|||1986}}, [[Горад Мінск|Мінск]]) — беларускі пісьменнік, [[літаратуразнаўца]], крытык, краязнаўца. Доктар філалагічных навук, [[прафесар]]<ref name="БС">т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.</ref>. Сябра СП СССР з 1955 г.
+'''Сцяпан Александровіч''' ({{ДН|||1921}}, {{МН|Капыль||горад Капыль}} — {{ДС|||1986}}, [[Мінск]]) — беларускі [[пісьменнік]], [[літаратуразнаўца]], [[крытык]], [[краязнаўца]]. [[Доктар філалагічных навук]], [[прафесар]]<ref name="БС">т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.</ref>. Член [[Саюз пісьменнікаў СССР|Саюза пісьменнікаў СССР]] з 1955 г.
 == Біяграфія ==
@@ Радок 36: / Радок 36: @@
 У 1939 г. паступіў на філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]] і быў прызваны ў Чырвоную Армію. Удзельнік [[Вялікая Айчынная вайна 1941-1945|Вялікай Айчыннай вайны]]<ref name="БС"/>. Бег з нямецкага палону ([[Горад Крывы Рог|Крывы Рог]]) на Капыльшчыну. Быў партызанам.
-Скончыў універсітэт у 1950 г<ref name="БС"/>. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Наваградку (1944—1953), у Мінскім бібліятэчным тэхнікуме (1953—1958). У 1959<ref name="БС"/>—1963 гг. — навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры Імя Янкі Купалы АН БССР. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]<ref name="БС"/>.
+Скончыў універсітэт у 1950 г<ref name="БС"/>. Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Наваельненскай сярэдняй школе Дзятлаўскага раёна і ў Навагрудку (1944—1953), у Мінскім бібліятэчным тэхнікуме (1953—1958). У 1959<ref name="БС"/>—1963 гг. — навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры Імя Янкі Купалы АН БССР. З 1963 г. — дацэнт, з 1974 г. — прафесар [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта]]<ref name="БС"/>.
 Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Славы III ступені і медалямі.
@@ Радок 45: / Радок 45: @@
 Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX—XX стагоддзяў, развіццё нацыянальнага кнігадрукавання і перыядычнага друку, літаратурныя сувязі, у тым ліку беларуска-ўкраінскія. Аляксандровіч надаваў значную ролю вывучэнні творчасці Тараса Шаўчэнкі. Яму належаць артыкулы «Т. Шаўчэнка і Янка Купала», « Тарас Шаўчэнка і Беларусь»(абедзве — 1958), «Любоў Беларусі»(1964) і іншыя.
-Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры ў міжславянскім беларуска-балтыйскім і агульнаеўрапейскім гістарычна-культурным кантэксце. У працы «Пуцявіны роднага слова» ([[1971]]) прааналізаваў працэс станаўлення новай беларускай літаратуры ў 2-й палове XIX — пачатку XX ст. паралельна з зараджэннем і развіццём нацыянальнага кнігадрукавання і перыёдыкі<ref name="БС"/>. Узнавіў цэласную карціну беларускіх перыядычных выданняў і выдавецкіх суполак, таварыстваў, паказаў іх ролю ў ідэйна-мастацкім і жанравым росце айчыннай славеснасці, сталенні нацыянальнага тэатру, музыкі, журналістыкі, у паглыбленым вывучэнні фальклору, этнаграфіі і ўсёй культуры Беларусі. У кнізе «Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі» ([[1975]]) раскрыў малавядомыя падзеі з гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязяў у 1840-я гады.
+Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры ў міжславянскім беларуска-балтыйскім і агульнаеўрапейскім гістарычна-культурным кантэксце. У працы «Пуцявіны роднага слова» ([[1971]]) прааналізаваў працэс станаўлення новай беларускай літаратуры ў 2-й палове XIX — пачатку [[XX стагоддзе|XX ст.]] паралельна з зараджэннем і развіццём нацыянальнага кнігадрукавання і перыёдыкі<ref name="БС"/>. Узнавіў цэласную карціну беларускіх перыядычных выданняў і выдавецкіх суполак, таварыстваў, паказаў іх ролю ў ідэйна-мастацкім і жанравым росце айчыннай славеснасці, сталенні нацыянальнага тэатра, музыкі, журналістыкі, у паглыбленым вывучэнні фальклору, этнаграфіі і ўсёй культуры Беларусі. У кнізе «Вальнадумца з-пад Нясвіжа Аляксандр Незабытоўскі» ([[1975]]) раскрыў малавядомыя падзеі з гісторыі беларуска-польскіх літаратурных і грамадска-палітычных сувязяў у 1840-я гады.
 Адмысловыя распрацоўкі прысвяціў жыццю і дзейнасці [[Францыск Скарына|Ф. Скарыны]], гісторыі народніцкага «Гомана», газетам «Наша доля» і «Наша ніва», сувязям [[Янка Купала|Янкі Купалы]] з польскай літаратурай і інш. Вывучаў літаратурна-гістарычную біяграфію [[Зміцер Жылуновіч|Цішкі Гартнага (З. Жылуновіча)]]. Для створаных С. Александровічам літаратурных партрэтаў пісьменнікаў [[Паўлюк Багрым|П. Багрыма]], [[Франц Андрэевіч Савіч|Ф. Савіча]], [[Францішак Багушэвіч|Ф. Багушэвіча]], [[Карусь Каганец|Каруся Каганца]], [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Якуб Колас|Якуба Коласа]], [[Алаіза Сцяпанаўна Пашкевіч|Цёткі]], [[Змітрок Бядуля|Змітрака Бядулі]], [[Кузьма Чорны|Кузьмы Чорнага]] і іншых уласцівы глыбокі гістарызм, жыццёвая праўдзівасць.
@@ Радок 81: / Радок 81: @@
 == Літаратура ==
 * Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. — Т. 1 : А — Аршын. — Мн., 1996. — С. 240.
 * Александровіч Сцяпан Хусейнавіч // Беларускія пісьменнікі : Біябібліяграфічны слоўнік : У 6 т. — Т. 1. — Мн., 1992. — С. 65 — 69.
@@ Радок 95: / Радок 94: @@
 {{DEFAULTSORT:Александровіч, Сцяпан}}
+[[Катэгорыя:Асобы]]
+[[Катэгорыя:Члены Саюза пісьменнікаў СССР]]
+[[Катэгорыя:Дактары філалагічных навук‎]]
+[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі‎]]
+[[Катэгорыя:Пісьменнікі паводле алфавіту]]
+[[Катэгорыя:Крытыкі Беларусі]]
+[[Катэгорыя:Крытыкі паводле алфавіту]]
 [[Катэгорыя:Постаці беларускага літаратуразнаўства]]
 [[Катэгорыя:Пісьменнікі СССР]]
 [[Катэгорыя:Постаці беларускага краязнаўства]]
 [[Катэгорыя:Постаці савецкага літаратуразнаўства]]
-[[Катэгорыя:Дактары філалагічных навук]]
 [[Катэгорыя:Выпускнікі БДУ]]
 [[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]