Алеуты: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
др битая ссылка
Радок 10: Радок 10:
{{Сцягафікацыя|Расія}}:<br /> 482 (перапіс, 2010)<ref>{{cite web|author=|datepublished=|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls|title=Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года|lang=|publisher=|accessdate=2011-12-16}}</ref> <br />
{{Сцягафікацыя|Расія}}:<br /> 482 (перапіс, 2010)<ref>{{cite web|author=|datepublished=|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab5.xls|title=Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года|lang=|publisher=|accessdate=2011-12-16}}</ref> <br />
* Камчацкі край:<br /> 401 (2010)<ref name="perepis">{{cite web|author=|datepublished=|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls|title=Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года. Даныя паводле рэгіёнаў|lang=|publisher=|accessdate=2011-12-16}}</ref>
* Камчацкі край:<br /> 401 (2010)<ref name="perepis">{{cite web|author=|datepublished=|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls|title=Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года. Даныя паводле рэгіёнаў|lang=|publisher=|accessdate=2011-12-16}}</ref>
{{Сцягафікацыя|Беларусь}}:<br /> 6 (2009, перапіс)<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf belstat.gov.by]</ref>
{{Сцягафікацыя|Беларусь}}:<br /> 6 (2009, перапіс)<ref>[http://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf belstat.gov.by]</ref>
| вымер =
| вымер =
| архкультура =
| архкультура =

Версія ад 16:53, 16 жніўня 2014

Алеуты
Алеуты ў традыцыйнай адзежы
Алеуты ў традыцыйнай адзежы
Усяго: 3400 (ацэнка)[5]

 ЗША:
2800 (ацэнка)[1]

 Расія:
482 (перапіс, 2010)[2]

  • Камчацкі край:
    401 (2010)[3]
 Беларусь:
6 (2009, перапіс)[4]
Этнічныя мовы англійская, руская, алеуцкая
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) праваслаўе, шаманізм, анімізм
Геаграфічна-моўная група эскімоска-алеуцкая сям'я
Блізкія этнасы эскімосы (інуіты)

Алеуты (саманазва: унанган) — карэннае насельніцтва Алеуцкіх астравоў, паўднёва-заходняй аканечнасці п-ва Аляска і некаторых прылеглых да яго дробных астравоў.

Колькасць і рассяленне

У ЗША да алеутаў належыць каля 2,8 тыс. чал., таксама алеутамі называе сябе частка эскімосаў паўднёва-заходняй Аляскі. У Расіі алеуты жывуць на Камандорскіх астравах, агульная колькасць — каля 0,5 тыс. чал.

Мова

Алеуцкая мова належыць да эскімоска-алеуцкай сям'і. Пераважная частка алеутаў перайшла на англійскую (у ЗША) і рускую (у Расіі) мовы.

Гісторыя

Продкі алеутаў паходзяць верагодна з Паўночна-Усходняй Азіі. Засяленне асноўнай часткі іх тэрыторыі адбывалася ва ўмовах міграцыі народаў Азіі ў Амерыку 10-12 тыс. гадоў назад. Назва "алеуты" была дадзена рускімі пасля адкрыцця ў XVIII ст. Алеуцкіх астравоў. З 1799 тэрыторыя алеутаў кіравалася Руска-Амерыканскай кампаніяй. У выніку сутыкненняў паміж рускімі і японцамі колькасць карэнных алеўтаў скарацілася ў 10 разоў. З'явіліся руска-алеўцкія крэолы. З пач. ХІХ ст. Руска-Амерыканская кампанія арганізоўвала гвалтоўнае перасяленне часткі алеутаў на незаселяныя да таго Камандорскія астравы і а-вы Прыбылава, а таксама на Курыльскія астравы, у Каліфорнію і г. д. У 1867 г. Алеўцкія астравы і Аляска прададзены ЗША.

Традыцыйная культура

Асноўны традыцыйны занятак алеутаў да кантактаў з еўрапейцамі — паляванне на марскіх звяроў (коцікаў, сівучаў, каланаў і інш.) і рыбалоўства. Дапаможнае значэнне мела збіральніцтва. Вырабляліся прылады для палявання і рыбалоўства, зброя з каменя, косці, дрэва, абцягнутыя скурай лодкі — шматвёсельныя байдары і невялікія байдаркі. Паселішча звычайна складалася з 2—4 вялікіх паўзямлянак.

Адзенне і абутак выраблялі са скураў марскіх жывёл. Паляўнічыя насілі драўляныя капелюшы — канічныя, альбо з адкрытым верхам, з падоўжаным вялікім казырком, упрыгожаныя разной косцю, сівучовымі вусамі, пёрамі. Асноўная традыцыйная ежа — мяса марскіх звяроў і птушак, рыба (пераважна ў сырым выглядзе), марскія беспазваночныя, водарасці, ягады, карэнні.

Сярод традыцыйных вераванняў алеутаў характэрныя вера ў духаў, шаманства.

Літаратура

  • Алеуты // БЭ ў 18 т. Т. 1. Мн., 1996.
  • Ляпунова Р. Алеуты // Народы России. М., 1994.
  • Turner M. Lucien. An Aleutian Ethnography. Ed. L. Raymond Hudson. Fairbanks: University of Alaska Press, 2008.
  • Veltre Douglas W. Aleut Unangax̂ Ethnobotany An Annotated Bibliography. Akureyri, Iceland: CAFF International Secretariat, 2006. ISBN 9979977809

Зноскі

  1. ↑ а б Joshuaproject. Aleut, Eastern of United States
  2. ↑ Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года. Праверана 16 снежня 2011.
  3. ↑ Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года. Даныя паводле рэгіёнаў. Праверана 16 снежня 2011.
  4. ↑ belstat.gov.by
  5. ↑ Joshuaproject. Aleut

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Алеуты&oldid=1823226"