Гендар: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 20:04, 10 кастрычніка 2014

Ге́ндар (англ.: gender, ад лац.: genus «род») — сацыяльная катэгорыя, якая вызначае асаблівасці полавых паводзін і грамадскай стратэгіі асобы.

Пол і гендар

Паняцце гендарная роля запазычаў з граматыкі і ўвёў у навукі пра паводзіны сексолаг Джон Мані, якому ў 1955 пры вывучэнні інтэрсексуальнасці і транссексуальнасці трэба было размежаваць, так бы мовіць, агульнапалавыя ўласцівасці, пол як фенатып, ад сексуальна-генітальных, сексуальна-эратычных і сексуальна-пракрэатыўных якасцей. Затым яно стала шырока выкарыстоўвацца сацыёлагамі, юрыстамі і амерыканскімі феміністкамі.^[1]

У грамадскіх навуках і асабліва ў фемінізме «гендар» набыў вузейшае значэнне, пазначаючы «сацыяльны пол», гэта значыць сацыяльна вызначаныя ролі, ідэнтычнасці і сферы дзейнасці мужчын і жанчын, якія залежаць не ад біялагічных палавых адрозненняў, а ад сацыяльнай арганізацыі грамадства. Цэнтральнае месца ў гендарных даследаваннях займае праблема сацыяльнай няроўнасці мужчын і жанчын.

З пункту гледжання структурнай сацыялогіі, і ў поўнай адпаведнасці з традыцыяй Дзюркгейма, пол сам па сабе ёсць з'ява сацыяльная, таму выкарыстанне тэрміна «гендар» уяўляе сабой плеаназм, але яго выкарыстанне заклікана падкрэсліць, што гаворка ідзе пра сацыялагічны падыход да пытання пола, калі гаворка ідзе пра шырокую дыскусію^[1].

У краінах, дзе развіта дакументарнае пацверджанне асобы, сацыяльны пол звычайна супадае з замацаваным у дакументах полам, гэта значыць з пашпартным полам, выключаючы выпадкі трансгендарнасці.

Звычайна ў грамадстве можна адрозніць два гендары — мужчынскі і жаночы, аднак набор гендараў бывае значна шырэйшы, у прыватнасці, у Тайландзе адрозніваюцца пяць гендараў, уключаючы катой і два гендары лесбіянак, якія адрозніваюцца маскуліннасцью і фемініннасцью. У чукчаў да канца XX стагоддзі адрозніваліся мужчыны-гетэрасексуалы, мужчыны-гетэрасексуалы, якія насілі жаночую адзежу, мужчыны-гомасексуалы, што насілі жаночую адзежу, жанчыны-гетэрасэксуалкі і жанчыны, якія насілі мужчынскую адзежу. Пры гэтым нашэнне адзежы магло азначаць і выкананне адпаведных сацыяльных функцый^[2].

Гл. таксама

↑ ^а ^б Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак DSP няма тэксту
↑ А. Н. Максимов «Превращение пола»

[DSP-1] а ^б Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак DSP няма тэксту

[2] А. Н. Максимов «Превращение пола»

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 '''Ге́ндар''' ({{lang-en|gender}}, ад {{lang-la|genus}} «род») — [[Грамадства|сацыяльная]] катэгорыя, якая вызначае асаблівасці полавых паводзін і грамадскай стратэгіі [[чалавек|асобы]].
+== Пол і гендар ==
+Паняцце ''[[гендарная роля]]'' запазычаў з граматыкі і ўвёў у навукі пра паводзіны сексолаг [[Джон Мані]], якому ў [[1955]] пры вывучэнні [[інтэрсексуальнасць|інтэрсексуальнасці]] і [[транссексуальнасць|транссексуальнасці]] трэба было размежаваць, так бы мовіць, агульнапалавыя ўласцівасці, пол як [[фенатып]], ад сексуальна-генітальных, сексуальна-эратычных і сексуальна-[[пракрэацыя|пракрэатыўных]] якасцей. Затым яно стала шырока выкарыстоўвацца [[сацыялогія|сацыёлагамі]], [[юрыспрудэнцыя|юрыстамі]] і амерыканскімі [[фемінізм|феміністкамі]].<ref name="DSP" />
+У грамадскіх навуках і асабліва ў [[фемінізм]]е «гендар» набыў вузейшае значэнне, пазначаючы «сацыяльны пол», гэта значыць сацыяльна вызначаныя ролі, ідэнтычнасці і сферы дзейнасці мужчын і жанчын, якія залежаць не ад біялагічных палавых адрозненняў, а ад сацыяльнай арганізацыі грамадства. Цэнтральнае месца ў гендарных даследаваннях займае праблема [[сацыяльная няроўнасць|сацыяльнай няроўнасці]] мужчын і жанчын.
+З пункту гледжання структурнай сацыялогіі, і ў поўнай адпаведнасці з традыцыяй [[Эміль Дзюркгейм|Дзюркгейма]], пол сам па сабе ёсць з'ява сацыяльная, таму выкарыстанне тэрміна «гендар» уяўляе сабой [[плеаназм]], але яго выкарыстанне заклікана падкрэсліць, што гаворка ідзе пра сацыялагічны падыход да пытання пола, калі гаворка ідзе пра шырокую дыскусію<ref name="DSP" />.
+У краінах, дзе развіта дакументарнае пацверджанне асобы, сацыяльны пол звычайна супадае з замацаваным у дакументах полам, гэта значыць з [[пашпартны пол|пашпартным полам]], выключаючы выпадкі [[трансгендарнасць|трансгендарнасці]].
+Звычайна ў грамадстве можна адрозніць два гендары — мужчынскі і жаночы, аднак набор гендараў бывае значна шырэйшы, у прыватнасці, у [[Тайланд]]зе адрозніваюцца пяць гендараў, уключаючы [[катой]] і два гендары [[лесбіянства|лесбіянак]], якія адрозніваюцца [[маскуліннасць]]ю і [[фемініннасць]]ю. У [[чукчы|чукчаў]] да канца XX стагоддзі адрозніваліся мужчыны-[[гетэрасексуальнасць|гетэрасексуалы]], мужчыны-гетэрасексуалы, якія насілі жаночую адзежу, мужчыны-[[гомасексуальнасць|гомасексуалы]], што насілі жаночую адзежу, жанчыны-гетэрасэксуалкі і жанчыны, якія насілі мужчынскую адзежу. Пры гэтым нашэнне адзежы магло азначаць і выкананне адпаведных сацыяльных функцый<ref>[[Аляксандр Мікалаевіч Максімаў|А. Н. Максимов]] «Превращение пола»</ref>.
 == Гл. таксама ==