Беларуская археалогія: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 05:04, 4 лютага 2015

Беларуская археалогія, археалогія Беларусі — тэрытарыяльная галіна археалогіі.

Даследчыцкія ўстановы

Археалагічныя даследаванні ў Рэспубліцы Беларусь вядуць:

Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі;
вышэйшыя навучальныя ўстановы (пераважна тыя, якія маюць гістарычныя факультэты і спецыяльнасці, у асноўным універсітэты);
гістарычныя, гісторыка-краязнаўчыя музеі (пераважна нацыянальнага і абласнога ўзроўняў).

Дазвол на правядзенне даследаванняў выдае Інстытут гісторыі НАН Беларусі.

Гістарыяграфія

Гістарыяграфія беларускай археалогіі ўзнікла намаганнямі К. П. Тышкевіча ў сярэдзіне 19 ст., практычна адначасова з узнікненнем самой гэтай галіны ведаў. Тышкевіч у сваіх працах не толькі сістэматычна асвятляў тагачасныя даследаванні археолагаў і краязнаўцаў, але і ўпершыню паспрабаваў ахарактарызаваць іх погляды на старажытную гісторыю, разгледзець ідэі і гіпотэзы сваіх папярэднікаў, увёў у навуковы ўжытак раней невядомыя імёны даследчыкаў.

Больш сцісла, а часам і павярхоўна, закранаў адпаведныя тэмы Я. П. Тышкевіч; павярхоўна і бегла — А. К. Кіркор, І. І. Крашэўскі, У. Сыракомля, П. М. Шпілеўскі, В. А. Каратынскі, К. А. Гаворскі і інш.

Экскурсы ў гісторыю развіцця беларускага краязнаўства і археалогіі рабілі А. П. Сапуноў, Е. Р. Раманаў, М. В. Доўнар-Запольскі, В. А. Шукевіч, Ф. В. Пакроўскі і інш.

У 1920-я—1930-я гады за гістарыяграфічны агляд вывучэння старажытнасцяў паўночнай Беларусі ўзяўся Б. Р. Брэжга, некаторыя імёны былі названыя ім упершыню. Іншымі значнымі даследнікамі прадмету ў савецкі перыяд былі М. І. Каспяровіч з гістарыяграфіяй беларускага краязнаўства (у перыяд з сярэдзіны 19 ст.) і С. А. Дубінскі з гістарыяграфіяй беларускай археалогіі. Таксама гэтыя пытанні закраналіся ў кароткіх гістарыяграфічных публікацыях М. Ламакі, Д. Васілеўскага, М. М. Нікольскага, У. І. Пічэты, У. М. Перцава і інш. Таксама гістарыяграфіі даследаванняў беларускай матэрыяльнай культуры ўдзялялі ўвагу В. К. Бандарчык, М. Ф. Піліпенка, А. У. Арцыхоўскі.

Універсальнае значэнне ў развіцці гістарыяграфіі археалогіі і краязнаўства, у тым ліку беларускіх, мелі навуковыя канцэпцыі А. А. Фармозаў.

Наогул, да 1980-х гадоў існавала мала спецыяльных гістарыяграфічных даследаванняў прадмету. Змястоўныя звесткі пра дакастрычніцкую беларускую археалогію, пераважна паўночных земляў Беларусі, і менш пра краязнаўства, даў Л. В. Аляксееў, пра савецкую — У. Д. Будзько і А. Р. Мітрафанаў. Тэму таксама закраналі Л. Д. Побаль, А. М. Пяткевіч, У. А. Калеснік, А. І. Мальдзіс.

Да пытанняў мясцовага краязнаўства і археалогіі звярталіся польскія даследчыкі: Ю. Кастшэўскі, А. Абрамовіч.

Серыі зборнікаў

Матэрыялы па археалогіі Беларусі (МАБ, выдаецца з 1957 г.)
Археалагічныя даследаванні ў еўрарэгіёне «Дняпро» (з 2012)^[1].

Зноскі

↑ Краўцоў, А. Даследчыкі з трох краін выпусцілі сумесны археалагічны зборнік // Гомель гражданский. 2014.12.22.

Літаратура

Каханоўскі Г. А. Археалогія і гістарычнае краязнаўства Беларусі ў XVI—XIX стст. / Навук. рэд. Л. Д. Побаль. — Мн.: Навука і тэхніка, 1984. — 120 с. С. 3—10.

Спасылкі

Галерэя

Выява:Гарадзішча 4.jpg|Археалагічны аб'ект — гарадзішча, і ахоўны знак. Вёска Лоск, Гародзькаўскі сельсавет, Валожынскі р-н, Мінская вобл. Выява:Archaeological excavation — hill fort.JPG|Археалагічныя раскопкі. Гарадзішча ля пас. Чырвоная Горка, Жлобінскі р-н, Гомельская вобл. 2013. Выява:Bresti arheoloogiamuuseum.jpg|Экспазіцыя археалагічнага музея «Бярэсце». Брэст, 2009.

Выява:BLR_Turau_view_towards_Castle_Hill.jpg|Гарадзішча сярэдневяковага горада і археалагічны музей. Тураў, Жыткавіцкі р-н, Гомельская вобл.

[1] Краўцоў, А. Даследчыкі з трох краін выпусцілі сумесны археалагічны зборнік // Гомель гражданский. 2014.12.22.

[1]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-[[Выява:Archaeological excavation in Svetlahorsk.jpg|thumb|Археалагічныя раскопкі. <small>[[Светлагорск]], [[Гомельская вобласць|Гомельская вобл.]], [[2008]] г.</small>]]
+[[Выява:Archaeological excavation in Svetlahorsk.jpg|thumb|Археалагічныя раскопкі. <small>[[Светлагорск]], [[Гомельская вобласць|Гомельская вобл.]], [[2008]] г.</small>]]
-'''Беларуская археалогія''', '''археалогія Беларусі''' — тэрытарыяльная галіна [[археалогія|археалогіі]].
+'''Беларуская археалогія''', '''археалогія Беларусі''' — тэрытарыяльная галіна [[археалогія|археалогіі]].
 == Даследчыцкія ўстановы ==
 Археалагічныя [[Даследаванне|даследаванні]] ў [[Рэспубліка Беларусь|Рэспубліцы Беларусь]] вядуць:
 * [[Інстытут гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]];
 * [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшыя навучальныя ўстановы]] (пераважна тыя, якія маюць [[Гісторыя|гістарычныя]] [[факультэт]]ы і спецыяльнасці, у асноўным [[універсітэт]]ы);
 * [[Гісторыя Беларусі|гістарычныя]], гісторыка-[[Краязнаўства|краязнаўчыя]] [[Музей|музеі]] (пераважна [[нацыя]]нальнага і абласнога ўзроўняў).
 Дазвол на правядзенне даследаванняў выдае Інстытут гісторыі [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]].
@@ Радок 12: / Радок 12: @@
 [[Гістарыяграфія]] беларускай археалогіі ўзнікла намаганнямі [[К. П. Тышкевіч]]а ў сярэдзіне 19 ст., практычна адначасова з узнікненнем самой гэтай галіны ведаў. Тышкевіч у сваіх працах не толькі сістэматычна асвятляў тагачасныя даследаванні археолагаў і краязнаўцаў, але і ўпершыню паспрабаваў ахарактарызаваць іх погляды на старажытную гісторыю, разгледзець ідэі і гіпотэзы сваіх папярэднікаў, увёў у навуковы ўжытак раней невядомыя імёны даследчыкаў.
-Больш сцісла, а часам і павярхоўна, закранаў адпаведныя тэмы [[Я. П. Тышкевіч]]; павярхоўна і бегла — [[А. К. Кіркор]], [[І. І. Крашэўскі]], [[У. Сыракомля]], [[П. М. Шпілеўскі]], [[В. А. Каратынскі]], [[К. А. Гаворскі]] і інш.
+Больш сцісла, а часам і павярхоўна, закранаў адпаведныя тэмы [[Я. П. Тышкевіч]]; павярхоўна і бегла — [[А. К. Кіркор]], [[І. І. Крашэўскі]], [[У. Сыракомля]], [[П. М. Шпілеўскі]], [[В. А. Каратынскі]], [[К. А. Гаворскі]] і інш.
 Экскурсы ў гісторыю развіцця беларускага краязнаўства і археалогіі рабілі [[А. П. Сапуноў]], [[Е. Р. Раманаў]], [[М. В. Доўнар-Запольскі]], [[В. А. Шукевіч]], [[Ф. В. Пакроўскі]] і інш.
-У 1920-я—1930-я гады за гістарыяграфічны агляд вывучэння старажытнасцяў паўночнай Беларусі ўзяўся [[Б. Р. Брэжга]], некаторыя імёны былі названыя ім упершыню. Іншымі значнымі даследнікамі прадмету ў савецкі перыяд былі [[М. І. Каспяровіч]] з гістарыяграфіяй беларускага краязнаўства (у перыяд з сярэдзіны 19 ст.) і [[С. А. Дубінскі]] з гістарыяграфіяй беларускай археалогіі. Таксама гэтыя пытанні закраналіся ў кароткіх гістарыяграфічных публікацыях [[М. Ламака|М. Ламакі]], [[Д. Васілеўскі|Д. Васілеўскага]], [[М. М. Нікольскі|М. М. Нікольскага]], [[У. І. Пічэта|У. І. Пічэты]], [[У. М. Перцаў|У. М. Перцава]] і інш. Таксама гістарыяграфіі даследаванняў беларускай матэрыяльнай культуры ўдзялялі ўвагу [[Васіль Кірылавіч Бандарчык|В. К. Бандарчык]], [[Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка|М. Ф. Піліпенка]], [[А. У. Арцыхоўскі]].
+У 1920-я—1930-я гады за гістарыяграфічны агляд вывучэння старажытнасцяў паўночнай Беларусі ўзяўся [[Б. Р. Брэжга]], некаторыя імёны былі названыя ім упершыню. Іншымі значнымі даследнікамі прадмету ў савецкі перыяд былі [[М. І. Каспяровіч]] з гістарыяграфіяй беларускага краязнаўства (у перыяд з сярэдзіны 19 ст.) і [[С. А. Дубінскі]] з гістарыяграфіяй беларускай археалогіі. Таксама гэтыя пытанні закраналіся ў кароткіх гістарыяграфічных публікацыях [[М. Ламака|М. Ламакі]], [[Д. Васілеўскі|Д. Васілеўскага]], [[М. М. Нікольскі|М. М. Нікольскага]], [[У. І. Пічэта|У. І. Пічэты]], [[У. М. Перцаў|У. М. Перцава]] і інш. Таксама гістарыяграфіі даследаванняў беларускай матэрыяльнай культуры ўдзялялі ўвагу [[Васіль Кірылавіч Бандарчык|В. К. Бандарчык]], [[Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка|М. Ф. Піліпенка]], [[А. У. Арцыхоўскі]].
 Універсальнае значэнне ў развіцці гістарыяграфіі археалогіі і краязнаўства, у тым ліку беларускіх, мелі навуковыя канцэпцыі [[А. А. Фармозаў]].
 [[Выява:Грунвальд15.jpg|thumb|Раскопкі ля [[Мінск]]а. <small>[[1992]].</small>]]
-Наогул, да 1980-х гадоў існавала мала спецыяльных гістарыяграфічных даследаванняў прадмету. Змястоўныя звесткі пра дакастрычніцкую беларускую археалогію, пераважна паўночных земляў Беларусі, і менш пра краязнаўства, даў [[Л. В. Аляксееў]], пра савецкую — [[Уладзімір Дзмітрыевіч Будзько|У. Д. Будзько]] і [[А. Р. Мітрафанаў]]. Тэму таксама закраналі [[Л. Д. Побаль]], [[А. М. Пяткевіч]], [[У. А. Калеснік]], [[А. І. Мальдзіс]].
+Наогул, да 1980-х гадоў існавала мала спецыяльных гістарыяграфічных даследаванняў прадмету. Змястоўныя звесткі пра дакастрычніцкую беларускую археалогію, пераважна паўночных земляў Беларусі, і менш пра краязнаўства, даў [[Л. В. Аляксееў]], пра савецкую — [[Уладзімір Дзмітрыевіч Будзько|У. Д. Будзько]] і [[А. Р. Мітрафанаў]]. Тэму таксама закраналі [[Л. Д. Побаль]], [[А. М. Пяткевіч]], [[У. А. Калеснік]], [[А. І. Мальдзіс]].
 Да пытанняў мясцовага краязнаўства і археалогіі звярталіся польскія даследчыкі: [[Ю. Кастшэўскі]], [[А. Абрамовіч]].
 == Серыі зборнікаў ==
-* Матэрыялы па археалогіі Беларусі (МАБ, выдаецца з [[1957]] г.)
+* Матэрыялы па археалогіі Беларусі (МАБ, выдаецца з [[1957]] г.)
-* Археалагічныя даследаванні ў еўрарэгіёне «Дняпро» (з [[2012]])<ref>[http://gomelcivil.org/index.php/36-glavnaya/2798-dasledchyki-z-trokh-krain-vypustsili-sumesny-arkhealagichny-zbornik Краўцоў, А. Даследчыкі з трох краін выпусцілі сумесны археалагічны зборнік] // [[Гомель]] гражданский. [[2014]].[[22 снежня|12.22.]] </ref>.
+* Археалагічныя даследаванні ў еўрарэгіёне «Дняпро» (з [[2012]])<ref>[http://gomelcivil.org/index.php/36-glavnaya/2798-dasledchyki-z-trokh-krain-vypustsili-sumesny-arkhealagichny-zbornik ''Краўцоў, А.'' Даследчыкі з трох краін выпусцілі сумесны археалагічны зборнік] // [[Гомель]] гражданский. [[2014]].[[22 снежня|12.22.]] </ref>.
 {{зноскі}}
-== Крыніцы ==
+== Літаратура ==
-*{{крыніцы/Каханоўскі 1984}} С. 3—10.
+* {{крыніцы/Каханоўскі 1984}} С. 3—10.
-== У Сеціве ==
+== Спасылкі ==
-*[http://jivebelarus.net/for-pupils-and-students/archaeology-of-belarus-encyclopedia/index.html Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. Том 1.]
+* [http://jivebelarus.net/for-pupils-and-students/archaeology-of-belarus-encyclopedia/index.html Археалогія Беларусі: энцыклапедыя. Том 1.]
-*[http://jivebelarus.net/for-pupils-and-students/archeology/index.html Э. М. Загарульскі: Археалогія Беларусі.]
+* [http://jivebelarus.net/for-pupils-and-students/archeology/index.html Э. М. Загарульскі: Археалогія Беларусі.]
 == Галерэя ==
 <center><gallery>
-Выява:Гарадзішча 4.jpg|Археалагічны аб'ект — [[гарадзішча]], і ахоўны знак. <small>[[Вёска Лоск]], Гародзькаўскі сельсавет, [[Валожынскі раён|Валожынскі р-н]], [[Мінская вобласць|Мінская вобл.</small>]]
+Выява:Гарадзішча 4.jpg|Археалагічны аб'ект — [[гарадзішча]], і ахоўны знак. <small>[[Вёска Лоск]], Гародзькаўскі сельсавет, [[Валожынскі раён|Валожынскі р-н]], [[Мінская вобласць|Мінская вобл.</small>]]
-Выява:Archaeological excavation — hill fort.JPG|Археалагічныя раскопкі. <small>Гарадзішча ля [[Пасёлак|пас.]] Чырвоная Горка, [[Жлобінскі раён|Жлобінскі р-н]], Гомельская [[Вобласць, адміністрацыйная адзінка|вобл.]] [[2013]].</small>
+Выява:Archaeological excavation — hill fort.JPG|Археалагічныя раскопкі. <small>Гарадзішча ля [[Пасёлак|пас.]] Чырвоная Горка, [[Жлобінскі раён|Жлобінскі р-н]], Гомельская [[Вобласць, адміністрацыйная адзінка|вобл.]] [[2013]].</small>
 Выява:Bresti arheoloogiamuuseum.jpg|Экспазіцыя [[Археалагічны музей «Бярэсце»|археалагічнага музея «Бярэсце»]]. <small>[[Брэст]], [[2009]].</small>
 <center><gallery>