Ліберыя: Розніца паміж версіямі

Сцяг Ліберыі	Герб Ліберыі
	Дэвіз: «The love of liberty brought us here. (Любоў да свабоды прывяла нас сюды.)»
	Гімн: «All Hail, Liberia Hail»
Дата незалежнасці	26 ліпеня 1847 (ад ЗША)
Афіцыйная мова	англійская
Сталіца	Манровія
Найбуйнейшыя гарады	Манровія
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт ; Віцэ-прэзідэнт	Элен Джонсан-Серліф ; Джозеф Бакай
Плошча; • Усяго; • % воднай паверхні	103-я ў свеце; 111 369 км²; 1%
Насельніцтва; • Ацэнка (Ліпень 2008); • Шчыльнасць	; 3 334 587 чал. (132-я); 29 чал./км²
ВУП; • Разам (2005); • На душу насельніцтва	; $1,6 млрд. (170-ы); $500 (178-ы)
ІРЧП (2007)	▲ 0.442 (нізкі) (169-ы)
Валюта	Ліберыйскі долар (LRD)
Інтэрнэт-дамены	.lr
Код ISO (Alpha-2)	LR
Код ISO (Alpha-3)	LBR
Код МАК	LBR
Тэлефонны код	+231
Часавыя паясы	+0

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 17:09, 6 красавіка 2015

Лібе́рыя (анг.: Republic of Liberia) — краіна ў Заходняй Афрыцы. Мяжуе з Гвінеяй, Кот-д'Івуарам і Сьера-Леонэ. Мае выхад да Атлантычнага акіяна. Сталіца — горад Манровія.

Гісторыя

Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у Афрыцы. Узнікла ў выніку дагавора паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай у 1821 г. Дзякуючы ёй вызваленыя рабы маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. 26 ліпеня 1847 г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са Злучанымі Штатамі Амерыкі, як эканамічна, так і культурна.

У 1980 г. Самуэль Доэ здзейсніў ваенны пераварот, забіў існуючага прэзідэнта і зрынуў урад. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У 1989 г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад ваенных з улады. У 1997 г. Чарльз Тэйлар, адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. 23 лістапада 2005 г. на пасаду прэзідэнта была абрана Элен Джонсан-Серліф.

Дзяржаўны лад і палітыка

Дзяржаўны лад

Ліберыя — прэзідэнцкая рэспубліка. Дзейнічае Канстытуцыя, прынятая 6 студзеня 1986 г. с наступнымі зменамі. Кіраўнік дзяржавы і ўрада, а таксама вярхоўны галоўнакамандуючы ўзброенымі сіламі — прэзідэнт, якога выбірае насельніцтва шляхам усеагульных прамых выбараў на 6-гадовы тэрмін.

Вышэйшы прадстаўнічы і заканадаўчы орган — двухпалатны парламент — Нацыянальная Асамблея (Сенат і Палата Прадстаўнікоў). 64 дэпутата Палаты Прадстаўнікоў абіраюцца шляхам усеагульных прамых і таемных выбараў на 6 гадоў. Сенат, які складаецца з 30-ці сенатараў, таксама абіраецца шляхам усеагульнага прамога і тайнага галасавання (тэрмін паўнамоцтваў 15-ці старэйшых сенатараў - 9 гадоў, 15-ці малодшых - 7 гадоў).

Адміністрацыйны падзел

У адміністрацыйным плане Ліберыя дзеліцца на 15 графстваў.

Судовая сістэма

Знешняя палітыка

Геаграфія

Краіна знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы ў некалькіх сотнях кіламетраў ад экватара. Палова тэрыторыі пакрытая трапічнымі лясамі. Навакольны выгляд змяняецца з аддаленнем ад марскога ўзбярэжжа: пачаткова раўніна пераходзіць у пласкагор'е, а потым у невысокія горы ў паўночна-заходняй частцы краіны.

Ліберыя мяжуе з Гвінеяй (563 км) на поўначы, С'ера Леонэ (306 км) і Кот-д'Івуарам (716 км) — на ўсходзе. Берагавая лінія складае 579 км. Самая высокая кропка краіны — гара Маўнт-Вутэвэ (1380 м). Лясы займаюць 48 % тэрыторыі. Клімат экватарыяльны, спякотны, з мая да кастрычніка цягнуцца трапічныя дажджы. Колькасць ападкаў складае 5 000 мм на ўзбярэжжы і 1 500 мм у глыбіні краіны. Сярэднегадавая тэмпература +25 °C.

Эканоміка

Ліберыя вядомая як краіна «таннага фрахту». Лёгкасць атрымання ліберыйскага сцяга для карабля, а таксама адсутнасць плацяжоў за яго выкарыстанне прывяло да таго, што гандлёвы флот які ходзіць пад ліберыйскім сцягам адзін з самых вялікіх у свеце. Іх агульны танаж складае 99 млн. т.

Дэмаграфія

Насельніцтва Ліберыі складаецца з некалькіх этнічных груп. Таксама тут жывуць нашчадкі вызваленых амерыканскіх і карыбскіх рабоў (каля 5%), якіх называюць амерыканаліберыйцамі. Яны займаюць вышэйшыя грамадскія і палітычныя пасады. Астатнія 95% насельніцтва складаюцца з мясцовых плямёнаў: кпеле, баса, гіё, кру, грэба, мана, крахн, гола, гбандзі, лома, кісі, ваі, дэі, бэла, мандынга і мендэ. Этнічная разнароднасць пагаршаецца існаваннем у краіне каля 20 моў, а таксама распаўсюджанасцю анімізму.

Гл. таксама

Горад Ганта

@@ Радок 10: / Радок 10: @@
  |Назва гімна=All Hail, Liberia Hail
  |lat_dir =N |lat_deg =6 |lat_min =25 |lat_sec =0
-  |lon_dir =W |lon_deg =9 |lon_min =21 |lon_sec = 0
+ |lon_dir =W |lon_deg =9 |lon_min =21 |lon_sec = 0
-  |region                 = LR
+ |region                 = LR
-  |CoordScale             =2000000
+ |CoordScale             =2000000
  |На карце=Location Liberia AU Africa.svg
  |Мова=[[Англійская мова|англійская]]
@@ Радок 34: / Радок 34: @@
  |Насельніцтва=3 334 587
  |Год перапісу=Ліпень 2008
- |Шчыльнасць насельніцтва=29
+ |Шчыльнасць насельніцтва   = 29
  |Дамены=[[.lr]]
  |Валюта=[[Ліберыйскі долар]] (LRD)
- |Тэлефонны код=231
+ |Тэлефонны код             =231
  |Часавыя паясы=+0
  }}
-'''Лібе́рыя''' ([[Англійская мова|анг.]]: ''Republic of Liberia'') — краіна ў [[Заходняя Афрыка|Заходняй Афрыцы]]. Мяжуе з [[Гвінея]]й, [[Кот д'Івуар]]ам і [[Сьера-Леонэ]]. Мае выхад да [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]]. Сталіца — [[горад Манровія]].
+'''Лібе́рыя''' ([[Англійская мова|анг.]]: ''Republic of Liberia'') — краіна ў [[Заходняя Афрыка|Заходняй Афрыцы]]. Мяжуе з [[Гвінея]]й, [[Кот-д'Івуар]]ам і [[Сьера-Леонэ]]. Мае выхад да [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]]. Сталіца — [[горад Манровія]].
 == Гісторыя ==
 {{main|Гісторыя Ліберыі}}
-Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у [[Афрыка|Афрыцы]]. Узнікла ў выніку дамовы паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай ў [[1821]] г. Дзякуючы ёй вызваленыя [[Рабства|рабы]] маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. [[26 ліпеня]] [[1847]] г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са [[ЗША|Злучанымі Штатамі Амерыкі]], як эканамічна, так і культурна.
+Ліберыя з'яўляецца самай старой рэспублікай у [[Афрыка|Афрыцы]]. Узнікла ў выніку дагавора паміж мясцовымі жыхарамі і Амерыканскім Каланіяльным Таварыствам падпісанай у [[1821]] г. Дзякуючы ёй вызваленыя [[Рабства|рабы]] маглі сяліцца тут і жыць у згодзе з 18 плямёнамі тубыльцаў. [[26 ліпеня]] [[1847]] г. была прынятая канстытуцыя, якая пацвердзіла незалежнасць Ліберыі. Амаль уся гісторыя краіны цесна звязаная са [[ЗША|Злучанымі Штатамі Амерыкі]], як эканамічна, так і культурна.
-У [[1980]] г. [[Самуэль Доэ]] здзейсніў вайсковы пераварот, забіў існуючага [[прэзідэнт]]а і зрынуў [[урад]]. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У [[1989]] г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад вайскоўцаў з улады. У [[1997]] г. [[Чарльз Тэйлар]], адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. [[23 лістапада]] [[2005]] г. на пасаду прэзідэнта была абрана [[Элен Джонсан-Серліф]].
+У [[1980]] г. [[Самуэль Доэ]] здзейсніў ваенны пераварот, забіў існуючага [[прэзідэнт]]а і зрынуў [[урад]]. Усталяваў уласны ўрад, а сябе абвясціў кіраўніком дзяржавы. У [[1989]] г. пачалася грамадзянская вайна, вынікам якой стала забойства Доэ, а таксама вывад ваенных з улады. У [[1997]] г. [[Чарльз Тэйлар]], адзін з апанентаў Доэ, быў абраны прэзідэнтам Ліберыі. [[23 лістапада]] [[2005]] г. на пасаду прэзідэнта была абрана [[Элен Джонсан-Серліф]].
 == Дзяржаўны лад і палітыка ==
 {{main|Дзяржаўны лад і палітыка Ліберыі}}
 === Дзяржаўны лад ===
 Ліберыя — прэзідэнцкая рэспубліка. Дзейнічае Канстытуцыя, прынятая 6 студзеня 1986 г. с наступнымі зменамі. Кіраўнік дзяржавы і ўрада, а таксама вярхоўны галоўнакамандуючы ўзброенымі сіламі — прэзідэнт, якога выбірае насельніцтва шляхам усеагульных прамых выбараў на 6-гадовы тэрмін.
 Вышэйшы прадстаўнічы і заканадаўчы орган — двухпалатны парламент — [[Нацыянальная Асамблея Ліберыі|Нацыянальная Асамблея]] ([[Сенат Ліберыі|Сенат]] і [[Палата Прадстаўнікоў Ліберыі|Палата Прадстаўнікоў]]). 64 дэпутата Палаты Прадстаўнікоў абіраюцца шляхам усеагульных прамых і таемных выбараў на 6 гадоў. Сенат, які складаецца з 30-ці сенатараў, таксама абіраецца шляхам усеагульнага прамога і тайнага галасавання (тэрмін паўнамоцтваў 15-ці старэйшых сенатараў - 9 гадоў, 15-ці малодшых - 7 гадоў).
@@ Радок 59: / Радок 59: @@
 === Судовая сістэма ===
 === Знешняя палітыка ===
 == Геаграфія ==
-Краіна знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы у некалькіх сотнях кіламетраў ад [[экватар]]а. Палова тэрыторыі пакрытая трапічнымі [[лес|лясамі]]. Навакольны выгляд змяняецца з аддаленнем ад марскога ўзбярэжжа: пачаткова раўніна пераходзіць у пласкагор'е, а потым у невысокія горы ў паўночна-заходняй частцы краіны.
+Краіна знаходзіцца ў Заходняй Афрыцы ў некалькіх сотнях кіламетраў ад [[экватар]]а. Палова тэрыторыі пакрытая трапічнымі [[лес|лясамі]]. Навакольны выгляд змяняецца з аддаленнем ад марскога ўзбярэжжа: пачаткова раўніна пераходзіць у пласкагор'е, а потым у невысокія горы ў паўночна-заходняй частцы краіны.
-Ліберыя мяжуе з Гвінеяй (563 км) на поўначы, С'ера Леонэ (306 км) і Кот д'Івуарам (716 км) — на ўсходзе. Берагавая лінія складае 579 км. Самая высокая кропка краіны — гара [[Маўнт-Вутэвэ]] (1380 м). Лясы займаюць 48 % тэрыторыі. Клімат [[Экватарыяльны клімат|экватарыяльны]], спякотны, з [[май|мая]] да [[кастрычнік]]а цягнуцца трапічныя [[Дождж|дажджы]]. Колькасць ападкаў складае 5 000 мм на ўзбярэжжы і 1 500 мм у глыбіні краіны. Сярэднегадавая тэмпэратура +25 °C.
+Ліберыя мяжуе з Гвінеяй (563 км) на поўначы, С'ера Леонэ (306 км) і Кот-д'Івуарам (716 км) — на ўсходзе. Берагавая лінія складае 579 км. Самая высокая кропка краіны — гара [[Маўнт-Вутэвэ]] (1380 м). Лясы займаюць 48 % тэрыторыі. Клімат [[Экватарыяльны клімат|экватарыяльны]], спякотны, з [[май|мая]] да [[кастрычнік]]а цягнуцца трапічныя [[Дождж|дажджы]]. Колькасць ападкаў складае 5 000 мм на ўзбярэжжы і 1 500 мм у глыбіні краіны. Сярэднегадавая тэмпература +25&nbsp;°C.
 == Эканоміка ==
-Ліберыя вядомая як краіна «таннага фрахту». Лёгкасць атрымання ліберыйскага сцягу для карабля, а таксама адсутнасць плацяжоў за яго выкарыстанне прывяло да таго, што гандлёвы флот які ходзіць пад ліберыйскім сцягам адзін з самых вялікіх у свеце. Іх агульны [[танаж]] складае 99 млн. т.
+Ліберыя вядомая як краіна «таннага фрахту». Лёгкасць атрымання ліберыйскага сцяга для карабля, а таксама адсутнасць плацяжоў за яго выкарыстанне прывяло да таго, што гандлёвы флот які ходзіць пад ліберыйскім сцягам адзін з самых вялікіх у свеце. Іх агульны [[танаж]] складае 99 млн. т.
 == Дэмаграфія ==
@@ Радок 74: / Радок 72: @@
 == Гл. таксама ==
 * [[Горад Ганта]]