Плутон (карлікавая планета): Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Paganetz (размовы | уклад)
1 675 правак
Няма тлумачэння праўкі
Радок 127: Радок 127:


== Адметнасці ==
== Адметнасці ==
Плутон вельмі блізкі ў памерах да свайго спадарожніка [[Харон, спадарожнік Плутона|Харона]]. Гэта ставіць пытанне спосабу ўтварэння такой сістэмы. Паводле адной з гіпотэз, Харон і рэшта спадарожнікаў былі адарваны ад Плутона ў выніку ударнага сутыкнення з іншым нябесным целам блізкай да Плутона масы.
Плутон вельмі блізкі ў памерах да свайго спадарожніка [[Харон, спадарожнік Плутона|Харона]]. Гэта ставіць пытанне спосабу ўтварэння такой сістэмы. Паводле адной з гіпотэз, Харон і рэшта спадарожнікаў былі адарваны ад Плутона ў выніку ўдарнага сутыкнення з іншым нябесным целам блізкай да Плутона масы.


Арбіта Плутона моцна выцягнута, і [[Сонца]] далёкае ад яе геаметрычнага цэнтру (''гл. таксама:'' [[эксцэнтрысітэт]]). Разам з моцным (~17,1°) нахілам плоскасці арбіты да [[экліптыка|экліптыкі]], гэта прыводзіць да таго, што Плутон на пэўных частках сваёй арбіты бывае бліжэйшым да Сонца за Нептун, напр. у 1979 – 11.2.1999. Гэта дае падставы меркаваць, што Плутон не класічная планета, а цела з [[пояс Койпера|поясу Койпера]], або страчаны спадарожнік Нептуна.
Арбіта Плутона моцна выцягнута, і [[Сонца]] далёкае ад яе геаметрычнага цэнтру (''гл. таксама:'' [[эксцэнтрысітэт]]). Разам з моцным (~17,1°) нахілам плоскасці арбіты да [[экліптыка|экліптыкі]], гэта прыводзіць да таго, што Плутон на пэўных частках сваёй арбіты бывае бліжэйшым да Сонца за [[планета Нептун|Нептун]], напр. у 1979 – 11.2.1999. Гэта дае падставы меркаваць, што Плутон не класічная планета, а цела з [[пояс Койпера|поясу Койпера]], або страчаны спадарожнік Нептуна.


Тэмпература паверхні Плутона ніжэйшая, чым прагназавалася з улікам толькі геалогіі і сонечнага асвятлення, з-за [[анты-парніковы эфект|анты-парніковага эфекту]].<ref>Паводле дадзеных назіранняў з SMA (Submillimeter Array) на Гавайскіх а-вах, 2006.</ref>
Тэмпература паверхні Плутона ніжэйшая, чым прагназавалася з улікам толькі геалогіі і сонечнага асвятлення, з-за [[анты-парніковы эфект|анты-парніковага эфекту]].<ref>Паводле дадзеных назіранняў з SMA (Submillimeter Array) на Гавайскіх а-вах, 2006.</ref>

Версія ад 10:06, 15 ліпеня 2015

Плутон

Карлікавая планета Плутон
Адкрыццё
Першаадкрывальнік Клайд Томба
Дата адкрыцця 18 лютага 1930
Арбітальныя характарыстыкі
Эпоха: J2000.0
Перыгелій 29,65834067 а. а.
Афелій 49,30503287 а. а.
Вялікая паўвось (a) 39,48168677 а. а.
Эксцэнтрысітэт арбіты (e) 0,24880766
Сідэрычны перыяд абарачэння 90 613,3055 дзён (248,09 гадоў)
Сінадычны перыяд абарачэння 366,73 дзён
Арбітальная скорасць (v) 4,666 км/с
Спадарожнікі 5
Фізічныя характарыстыкі[1][2]
Экватарыяльны радыус 1195 км
Палярны радыус 1195 км
Плошча паверхні (S) 1,795×107 км²
Аб'ём (V) 7,15×109 км³
Маса (m) (1,305 ± 0,007)×1022 кг
Сярэдняя шчыльнасць (ρ) 2,03 ± 0,06 г/см³
Паскарэнне свабоднага падзення на экватары (g) 0,58 м/с² (0,059 g)
Першая касмічная скорасць (v1) 1,2 км/c
Экватарыяльная скорасць вярчэння 0,01310556 км/с
Перыяд вярчэння (T) 6,387230 сід. дзён
Нахіл восі 119,591 ± 0,014°
Прамое ўзыходжанне паўночнага полюса (α) 133,046 ± 0,014°
Схіленне паўночнага полюса (δ) −6,145 ± 0,014°
Альбеда 0,4
Бачная зорная велічыня да 13,65
Вуглавы дыяметр 0,065—0,115″
Тэмпература
 
мін. сяр. макс.
Паверхні
33 44 55
Атмасфера
Атмасферны ціск 0,30 Па
Склад:

азот, метан
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Плутон.

Плутон (134340 Pluto) — найбуйнейшая па памеры вядомая карлікавая планета[3] ў Сонечнай сістэме.

Назва паходзіць ад імя бога падземнага свету ў старажытна-рымскай міфалогіі.

Дыяметр: 2301[4] км (0,18 зямных) ; Маса: 0,002 зямных ; Перыяд абарачэння: 6 дзён 9 гадз.[4] ; Арбітальны перыяд: 248 г. ; Адлегласць ад Сонца: 39 а.а.[5]

Астранамічны знак Плутона
Астранамічны знак Плутона

Відавочна, большую частку масы складае лёд з азоту, метану і манаксіду вугляроду. Сярэдняя тэмпература паверхні 43 K (-230°C).[6] Плутон мае вельмі разрэджаную атмасферу з азоту. Існуюць вельмі нязначныя змены надвор'я і сезонаў.

Пошукі Плутона пачаліся, калі П. Ловел выказаў меркаванне пра магчымасць існавання ў вонкавай Сонечнай сістэме "планеты ікс" (1905). Плутон быў знойдзены, калі астраном-аматар К. Томба, шукаючы прычыны адхіленняў у арбіце Нептуна, параўнаў два фотаздымкі зорнага неба з Ловелаўскай абсерваторыі (18.2.1930).

Доўгі час пасля адкрыцця Плутон лічыўся 9-й планетай Сонечнай сістэмы. На падставе адметнасцяў арбіты, а таксама вельмі значных адрозненняў памераў і геалогіі Плутона ад іншых планет вонкавай Сонечнай сістэмы, Міжнародны астранамічны саюз перагледзеў статус Плутона, і класіфікаваў яго як "малую планету" (2006). Цікава, што актыўныя намаганні дзеля перагляду статуса Плутона пачаліся толькі пасля смерці яго адкрывальніка К. Томба (1997).

Сістэма Плутона

Ёсць тэарэтычная магчымасць існавання слабых колцаў Плутона.

Вядомы пяць натуральных спадарожнікаў Плутона. Харон (адкрыты ў 1978), два маленькіх спадарожніка Нікс і Гідра (адкрыты ў 2005 годзе)[7]. Чацвёрты спадарожнік — Кербер — быў адкрыты з дапамогай тэлескопа «Хабл». 11 ліпеня 2012 года было абвешчана аб адкрыцці пятага спадарожніка Плутона, які пасля атрымаў імя Стыкс[8].

Адметнасці

Плутон вельмі блізкі ў памерах да свайго спадарожніка Харона. Гэта ставіць пытанне спосабу ўтварэння такой сістэмы. Паводле адной з гіпотэз, Харон і рэшта спадарожнікаў былі адарваны ад Плутона ў выніку ўдарнага сутыкнення з іншым нябесным целам блізкай да Плутона масы.

Арбіта Плутона моцна выцягнута, і Сонца далёкае ад яе геаметрычнага цэнтру (гл. таксама: эксцэнтрысітэт). Разам з моцным (~17,1°) нахілам плоскасці арбіты да экліптыкі, гэта прыводзіць да таго, што Плутон на пэўных частках сваёй арбіты бывае бліжэйшым да Сонца за Нептун, напр. у 1979 – 11.2.1999. Гэта дае падставы меркаваць, што Плутон не класічная планета, а цела з поясу Койпера, або страчаны спадарожнік Нептуна.

Тэмпература паверхні Плутона ніжэйшая, чым прагназавалася з улікам толькі геалогіі і сонечнага асвятлення, з-за анты-парніковага эфекту.[9]

Касмічныя даследванні

У 2006 годзе да Плутона быў запушчаны апарат «New Horizons», які летам 2015 года павінен праляцець каля Плутона.

Спасылкі

Зноскі

  1. ↑ D. R. Williams.. Pluto Fact Sheet. NASA (7 верасня 2006). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 28 сентября 2008.
  2. ↑ Marc W. Buie, William M. Grundy, Eliot F. Young, Leslie A. Young, S. Alan Stern. Orbits and photometry of Pluto’s satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 P2 // Astronomical Journal. — 2006. — Vol. 132. — P. 290. — DOI:10.1086/504422 — arΧiv:astro-ph/0512491
  3. ↑ Паводле перакласіфікацыі (2006). Раней класіфікавалася як 9-я планета Сонечнай сістэмы.
  4. ↑ а б Дадзеныя 2005 г.
  5. ↑ Сярэдняе значэнне, наогул можа быць у межах каля 30-50 а.а.
  6. ↑ Ніжэйшая за прагноз. Гл. #адметнасці.
  7. ↑ Guy Gugliotta.. Possible New Moons for Pluto. Washington Post (1 ноября 2005). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 10 кастрычніка 2006.
  8. ↑ Hubble Discovers a Fifth Moon Orbiting Pluto (News Release STScI-2012-32). HubbleSite NewsCenter (11 ліпеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 16 сакавіка 2015. Праверана 13 March 2015.
  9. ↑ Паводле дадзеных назіранняў з SMA (Submillimeter Array) на Гавайскіх а-вах, 2006.





Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Плутон_(карлікавая_планета)&oldid=2024432"