Аркадзь Антонавіч Смоліч: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 21:38, 29 верасня 2008

Шаблон:Вызнч (17(29) верасня 1891, в. Бацэвічы Мінскай губ., цяпер Клічаўскі р-н Магілёўскай вобл. — 17 чэрвеня 1938, Омск, НКУС), беларускі географ, дзяржаўны дзеяч, навуковец.

Нарадзіўся ў сям'і святара. Скончыў Мінскую духоўную семінарыю (1905), Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Пулавах (Польшча, 1916), вучыўся ў Кіеўскім політэхнічным інстытуце. З 1910 года член Беларускай сацыялістычнай грамады (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба «Беларуская хатка» ў Мінску.

У 1918 Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1-м урадзе (Народным Сакратарыяце) БНР Смоліч займаў пасаду народнага сакратара асветы. У 1918—1922 знаходзіўся ў Гродне і Вільні. Быў адным з заснавальнікаў Таварыства беларускай школы, працаваў настаўнікам у Віленскай беларускай гімназіі, напісаў падручнік "Геаграфія Беларусі" (Вільня, 1919).

Вярнуўся ў Мінск у жніўні 1922. Працаваў загадчыкам планава-эканамічнага аддзела Наркамата земляробства. Адначасова з 1923 дацэнт, прафесар (1927) і загадчык кафедры ў БДУ. З 1925 нам. старшыні Інбелкульта, кіраўнік сельскагаспадарчай секцыі і камісіі па раянаванні БССР, быў старшынёй Цэнтральнага бюро краязнаўства. У 1928 абраны правадзейным членам Расійскага геаграфічнага таварыства, узнагароджаны ім малым залатым медалём. З 1929 член Прэзідыума БелАН. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па геаграфіі Беларусі.

Арыштаваны 26.6.1930 па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Паводле пастановы калегіі АДПУ СССР ад 10.4.1931 за «шкодніцтва і антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў пазбаўлення волі, сасланы на 5 гадоў у Осу Пермскай вобл., потым у Ішым Цюменскай вобл. Вызвалены ў жніўні 1935. Зноў арыштаваны ў ноч з 17-18.6.1937. Паводле рашэння тройкі УНКУС па Омскай вобл. прыгавораны да расстрэлу, расстраляны ў Омскай турме 17.6.1938. Па 1-м прыгаворы рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 10.6.1988, па 2-м прэзідыумам Цюменскага абласнога суда — 9.2.1957. Групавая справа С. і іншых № 20951-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

Быў жанаты, гадаваў траіх дзяцей.

Бібліяграфія

Арганізацыя сялянскай гаспадаркі ў раёнах Цэнтральнай Беларусі. Мн., 1927;
Размяшчэнне насельніцтва на тэрыторыі Беларускай ССР. Мн., 1929;
Геаграфія Беларусі / 4-е выд. Мн., 1995.

Шаблон:Літ

Крыніцы

[0 2] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.
[2 3] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-[[Выява:Arkadz Smolich.jpg|thumb|200px|]]
+[[Выява:Arkadz Smolich.jpg|thumb|Аркадзь Смоліч]]
-{{вызнч|1=Аркадзь Антонавіч СМОЛІЧ}} ([[17 верасня|17 (29) верасня]] [[1891]], в. Бацэвічы Бабруйскага пав. (цяпер Клічаўскі р-н) — [[17 чэрвеня]] [[1938]]), беларускі географ, дзяржаўны дзеяч, навуковец.
+{{вызнч|1=Аркадзь Антонавіч СМОЛІЧ}} ([[17 верасня|17(29) верасня]] [[1891]], в. Бацэвічы Мінскай губ., цяпер Клічаўскі р-н Магілёўскай вобл. — [[17 чэрвеня]] [[1938]], Омск, НКУС), беларускі географ, дзяржаўны дзеяч, навуковец.
-Скончыў Мінскую духоўную семінарыю ([[1905]]), Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Пулавах ([[Польшча]], [[1916]]), вучыўся ў Кіеўскім політэхнічным інстытуце.
+Нарадзіўся ў сям'і святара. Скончыў Мінскую духоўную семінарыю ([[1905]]), Нова-Александрыйскі інстытут сельскай гаспадаркі і лесаводства ў Пулавах ([[Польшча]], [[1916]]), вучыўся ў Кіеўскім політэхнічным інстытуце. З [[1910]] года член [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]] (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба «[[Беларуская хатка]]» ў [[Мінск]]у.
+У [[1918]] Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. У 1-м урадзе ([[Народны сакратарыят, БНР|Народным Сакратарыяце]]) БНР Смоліч займаў пасаду народнага сакратара асветы. У 1918—1922 знаходзіўся ў Гродне і Вільні. Быў адным з заснавальнікаў [[Таварыства беларускай школы]], працаваў настаўнікам у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]], напісаў падручнік "Геаграфія Беларусі" (Вільня, 1919).
-З [[1910]] года член [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]] (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба «[[Беларуская хатка]]» ў [[Мінск]]у.
+Вярнуўся ў [[Мінск]] у жніўні 1922. Працаваў загадчыкам планава-эканамічнага аддзела Наркамата земляробства. Адначасова з 1923 дацэнт, прафесар (1927) і загадчык кафедры ў БДУ. З 1925 нам. старшыні [[Інбелкульт]]а, кіраўнік сельскагаспадарчай секцыі і камісіі па раянаванні БССР, быў старшынёй [[Цэнтральнага бюро краязнаўства]]. У 1928 абраны правадзейным членам Расійскага геаграфічнага таварыства, узнагароджаны ім малым залатым медалём. З 1929 член Прэзідыума [[БелАН]]. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па геаграфіі Беларусі.
-У [[1918]] Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. У першым урадзе ([[Народны сакратарыят, БНР|Народным Сакратарыяце]]) БНР Смоліч займаў пасаду сакратара асветы. Быў адным з заснавальнікаў [[Таварыства беларускай школы]], працаваў настаўнікам у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]], напісаў падручнік "Геаграфія Беларусі" (1919).
+Арыштаваны 26.6.1930 па справе «[[Саюз вызвалення Беларусі, справа|Саюза вызвалення Беларусі]]». Паводле пастановы калегіі АДПУ СССР ад 10.4.1931 за «''шкодніцтва і антысавецкую агітацыю''» да 5 гадоў пазбаўлення волі, сасланы на 5 гадоў у Осу Пермскай вобл., потым у Ішым Цюменскай вобл. Вызвалены ў жніўні 1935. Зноў арыштаваны ў ноч з 17-18.6.1937. Паводле рашэння тройкі УНКУС па Омскай вобл. прыгавораны да расстрэлу, расстраляны ў Омскай турме 17.6.1938. Па 1-м прыгаворы рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР 10.6.1988, па 2-м прэзідыумам Цюменскага абласнога суда — 9.2.1957. Групавая справа С. і іншых № 20951-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.
-З [[1922]] у [[БССР]], працаваў у [[Інбелкульт|Інбелкульце]], [[БДУ]], быў старшынёй Цэнтральнага краязнаўчага бюро Беларусі. З 1925 намесьнік старшыні Інбелкульта, з 1929 член Прэзідыума [[БелАН]]. Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па геаграфіі Беларусі.
+Быў жанаты, гадаваў траіх дзяцей.
-чэрвеня [[1930]] арыштаваны, у [[1931]] прыгавораны да адміністрацыйнай высылкі. Высылку адбываў у Прыураллі. У жніўні 1935 вызвалены. Але ў ноч з 17 на 18 чэрвеня [[1937]] зноў арыштаваны і 10 чэрвеня [[1938]] прыгавораны да вышэйшай меры пакарання, 17 чэрвеня 1938 расстраляны ў Омскай турме.
+== Бібліяграфія ==
-Аркадзь Смоліч быў рэабілітаваны па першым прыгаворы Вярхоўным судом БССР 10 чэрвеня [[1988]], па другім — прэзідыумам Цюменскага абласнога суда 9 лютага [[1957]].
+* Арганізацыя сялянскай гаспадаркі ў раёнах Цэнтральнай Беларусі. Мн., 1927;
+* Размяшчэнне насельніцтва на тэрыторыі Беларускай ССР. Мн., 1929;
+* Геаграфія Беларусі / 4-е выд. Мн., 1995.
+{{літ|1=|'''Літ. з даведн. Л.У.Маракова''': Кароль А., Міхнюк У. Аркадзь Смоліч: паказанні на допытах // Голас Радзімы. 1992, 20 лют. — 19 сак.;|Макарэвіч А., Міхнюк У. «Каб Беларусь перастала быць краем, невядомым для саміх беларусаў»: (Публікацыя архіўных матэрыялаў) // Полацак. 1993, №№ 8—10; 1994, №№ 1—8; 1995, №№ 1—8;|Мяснікоў А. «Беларус — грамадзянін будучыні…»: (Лёс і трагедыя Аркадзя Смоліча) // Маладосць. 1994, № 7;|Ліс А. Цяжкая дарога свабоды. Мн., 1994;|Болатаў А., Рыдзеўскі Г. Ахвяруючы сябе бацькаўшчыне. Аркадзь Смоліч. Мн., 1999;|Возвращенные имена;| ЭГБ, т. 6-1.|Від=Б}}
+== Крыніцы ==
+* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|2|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}
+* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|3|2|РЛ1-3|РЛ1-3}}
 {{DEFAULTSORT:Смоліч Аркадзь Антонавіч}}