Гарады Беларусі

Гэта старонка — інфармацыйны спіс.

Асноўны артыкул: Адміністрацыйны падзел Беларусі

Гарады́ Белару́сі — катэгорыя найбольш развітых населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь. Многія гарады атрымалі ў спадчыну свой статус яшчэ з савецкага часу.

Гарады ў БССР

Падзел гарадоў на гарады абласнога падпарадкавання і гарады раённага падпарадкавання быў устаноўлены ў 1938 годзе Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР «Аб класіфікацыі населеных пунктаў Беларускай ССР». У ім жа быў складзены новы спіс з 11 гарадоў абласнога і 24 гарадоў раённага падпарадкавання:

№	Горад	Вобласць	Катэгорыя		№	Горад	Вобласць	Катэгорыя
1	Бабруйск	Магілёўская	Абласнога падпарадкавання		19	Дуброўна	Віцебская	Раённага падпарадкавання
2	Барысаў	Мінская	Абласнога падпарадкавання		20	Жлобін	Гомельская	Раённага падпарадкавання
3	Віцебск	Віцебская	Абласнога падпарадкавання		21	Калінкавічы	Палеская	Раённага падпарадкавання
4	Гомель	Гомельская	Абласнога падпарадкавання		22	Клімавічы	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
5	Мінск	Мінская	Абласнога падпарадкавання		23	Касцюковічы	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
6	Магілёў	Магілёўская	Абласнога падпарадкавання		24	Крычаў	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
7	Мазыр	Палеская	Абласнога падпарадкавання		25	Лепель	Віцебская	Раённага падпарадкавання
8	Орша	Віцебская	Абласнога падпарадкавання		26	Мсціслаў	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
9	Полацк	Віцебская	Абласнога падпарадкавання		27	Асіповічы	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
10	Рэчыца	Гомельская	Абласнога падпарадкавання		28	Петрыкаў	Палеская	Раённага падпарадкавання
11	Слуцк	Мінская	Абласнога падпарадкавання		29	Рагачоў	Гомельская	Раённага падпарадкавання
12	Быхаў	Магілёўская	Раённага падпарадкавання		30	Сянно	Віцебская	Раённага падпарадкавання
13	Ветка	Гомельская	Раённага падпарадкавання		31	Старыя Дарогі	Мінская	Раённага падпарадкавання
14	Горкі	Магілёўская	Раённага падпарадкавання		32	Чавусы	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
15	Гарадок	Віцебская	Раённага падпарадкавання		33	Чэрвень	Мінская	Раённага падпарадкавання
16	Дзяржынск	Мінская	Раённага падпарадкавання		34	Чэрыкаў	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
17	Добруш	Гомельская	Раённага падпарадкавання		35	Шклоў	Магілёўская	Раённага падпарадкавання
18	Дрыса	Віцебская	Раённага падпарадкавання

1939 — у выніку падзелу Міжваеннай Польшчы паміж Трэцім Рэйхам і СССР, тэрыторыі ўсходняй часткі Польшчы, у якіх пражывалі пераважна беларусы (таксама вядомая як Заходняя Беларусь), адышлі да Савецкага Саюза. У БССР былі ўтвораны 5 новых абласцей: Баранавіцкая з цэнтрам у горадзе Баранавічы, Беластоцкая з цэнтрам у горадзе Беластоку, Брэсцкая з цэнтрам у горадзе Брэсце, Вілейская з цэнтрам у Вілейцы, а таксама Пінская з цэнтрам у горадзе Пінску. Вільня ж і прылеглыя тэрыторыі, якія таксама адышлі Савецкаму Саюзу, былі аддадзены Літве ў выніку савецка-літоўскага дагавора ад 10 кастрычніка 1939 года аб узаемадапамозе яшчэ да афіцыйнага ўключэння Заходняй Беларусі ў склад БССР.

1940 — стары падзел абласцей, утвораных на тэрыторыі Заходняй Беларусі, на паветы быў скасаваны і ўстаноўлены падзел на больш дробныя раёны. Найбольш буйныя заходнебеларускія паселішчы (Беласток, Ліда, Гродна, Брэст, Клецк, Валожын, Нясвіж, Навагрудак і многія іншыя) афіцыйна атрымалі статусы гарадоў. 3 жніўня Літва стала часткай СССР, частка тэрыторый БССР (Свянцянскі раён з цэнтрам у Свянцянах, частка тэрыторый некаторых іншых раёнаў Вілейскай і Беластоцкай абласцей) была аддадзена Літве.

1944 — Маладзечна аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання і стаў новым цэнтрам Вілейскай вобласці, якая была перайменавана ў Маладзечанскую. Таксама ў гэты год былі створаныя новыя Бабруйская, Гродзенская і Полацкая вобласці.

1945 — пасёлак Прапойск ператвораны ў горад Слаўгарад; у выніку савецка-польскага дагавора ад 16 жніўня Беласток і прылеглыя тэрыторыі (з гарадамі Аўгустаў, Бельск, Граева, Замбраў, Кольна, Лапы, Ломжа, Сакулка, Цеханавец, Гайнаўка, Сямятычы) адышлі зноў да Польшчы. Беларуска-польская мяжа стала праходзіць амаль па лініі Керзона, устаноўленай яшчэ ў 1919 годзе.

1946 — Мінск аднесены да катэгорыі гарадоў рэспубліканскага падпарадкавання.

1955 — Талачын, Масты і Мар'іна Горка ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1961 — гарадскі пасёлак Шацілкі быў аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання і перайменаваны ў Светлагорск.

1962 — Шчучын аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

1963 — Кобрын, Лунінец, Лепель, Добруш, Жлобін, Калінкавічы, Светлагорск, Ваўкавыск, Навагрудак, Слонім, Крычаў, Асіповічы, Жодзіна, Салігорск і Наваполацк ператвораныя ў гарады абласнога падпарадкавання.

1966 — Івацэвічы і Чашнікі аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

1967 — Драгічын і Хойнікі ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1968 — Беразіно, Любань і Смалявічы ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1970 — Новалукомль, Белаазёрск, Жабінка і Маларыта ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1971 — Іванава, Ельск, Нароўля, Чачэрск, Жыткавічы, Васілевічы і Буда-Кашалёва ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1972 — Барань і Мёры ператвораныя ў гарады раённага падпарадкавання.

1973 — Ганцавічы ператвораны ў горад раённага падпарадкавання.

1974 — Рагачоў аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання; пасёлак Скідзель атрымаў статус горада.

1982 — Горкі і Дзяржынск аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання.

1983 — Камянец аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

1984 — Капыль аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

1985 — Заслаўе аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

1987 — Заслаўе аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання.

1990 — Дзятлава і Бярозаўка аднесены да катэгорыі гарадоў раённага падпарадкавання.

Гарады ў Рэспубліцы Беларусь

У Рэспубліцы Беларусь крытэрыі аднясення населеных пунктаў да катэгорый устаноўлены Законам Рэспублікі Беларусь ад 5 мая 1998 г. № 154—З «Аб адміністрацыйна-тэрытарыяльным дзяленні і парадку вырашэння пытанняў адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання Рэспублікі Беларусь». Згодна з артыкулам 8 гэтага закона, гарады дзеляцца на наступныя падкатэгорыі:

• горад Мінск — сталіца Рэспублікі Беларусь;
• гарады абласнога падпарадкавання — найбольш буйныя населеныя пункты (з колькасцю насельніцтва не менш за 50 тысяч чалавек), якія з'яўляюцца адміністрацыйнымі і буйнымі эканамічнымі і культурнымі цэнтрамі з развітой вытворчай і сацыяльнай інфраструктурай;
• гарады раённага падпарадкавання — населеныя пункты з колькасцю насельніцтва не менш за 6 тысяч чалавек, якія маюць прамысловыя прадпрыемствы, сетку ўстаноў сацыяльна-культурнага і бытавога прызначэння, з перспектывамі далейшага развіцця і росту колькасці насельніцтва.

Паколькі катэгорыя гарадоў раённага падпарадкавання — катэгорыя самых маленькіх гарадоў, то парогавая колькасць насельніцтва для горада ў Рэспубліцы Беларусь — 6 тысяч чалавек. Але некаторыя гарады (Тураў, Высокае, Васілевічы, Дзісна, Косава) не адпавядаюць гэтаму крытэрыю.

Гарады могуць быць як тэрытарыяльнымі, так і адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі адзінкамі. Калі горад з'яўляецца адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкай, то ў ім ствараюцца свае органы мясцовага кіравання (мясцовыя выканаўчыя камітэты) і самакіравання (мясцовыя Саветы дэпутатаў). Мінск і гарады абласнога падпарадкавання з'яўляюцца адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі адзінкамі. Мінскі гарадскі выканаўчы камітэт належыць узроўню абласных выканаўчых камітэтаў, а выканаўчыя камітэты гарадоў абласнога падпарадкавання — базаваму (нароўні з выканаўчымі камітэтамі раёнаў). Гарады раённага падпарадкавання могуць быць як адміністрацыйна-тэрытарыяльнымі, так і тэрытарыяльнымі адзінкамі. Калі горад раённага падпарадкавання з'яўляецца адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкай, то яго выканаўчы камітэт належыць першаснаму ўзроўню (нароўні з сельскімі і пасялковымі выканаўчымі камітэтамі).

Узроўні гарадскіх Саветаў дэпутатаў (першасны, базавы, абласны) тыя ж, толькі Мінскі гарадскі Савет валодае правамі не толькі абласнога, але і базавага Савета.

Некаторыя, асабліва вялікія гарады (Мінск, астатнія 5 абласных цэнтраў, а таксама Бабруйск), дзеляцца на гарадскія раёны (артыкул 3 Закона № 154-З). У іх ствараюцца мясцовыя адміністрацыі, якія з'яўляюцца органамі мясцовага кіравання (артыкул 11 Закона № 617-XII). Мясцовыя адміністрацыі падкантрольныя ў сваёй дзейнасці гарадскім выканаўчым камітэтам і гарадскім Саветам дэпутатаў.

На 1 студзеня 1991 года ў Рэспубліцы Беларусь налічваўся 101 горад, з якіх 1 горад рэспубліканскага падпарадкавання (Мінск), 36 гарадоў абласнога падпарадкавання і астатнія раённага. Але пачынаючы з 1995 года ў адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле рэспублікі пачалі адбывацца істотныя змены: з мэтай больш эфектыўнага дзяржаўнага кіравання тэрыторыямі былі аб'яднаны выканкамы многіх гарадоў раённага падпарадкавання, якія з'яўляліся раённымі цэнтрамі, і аднайменных раёнаў. Таксама гэта закранула і 26 гарадоў абласнога падпарадкавання (Ліда, Лунінец, Лепель, Добруш, Калінкавічы, Рагачоў, Ваўкавыск, Навагрудак, Вілейка, Дзяржынск, Горкі, Крычаў, Асіповічы, Кобрын, Жлобін, Светлагорск, Рэчыца, Слонім, Слуцк, Маладзечна, Мазыр, Салігорск, Барысаў, Заслаўе, Орша, Полацк). У гэты ж час 12 пасёлкаў атрымалі статус гарадоў (Мікашэвічы ў Брэсцкай вобласці; Іўе, Свіслач і Астравец у Гродзенскай вобласці; Крупкі, Лагойск, Мядзел, Узда і Фаніпаль у Мінскай вобласці; Кіраўск і Клічаў у Магілёўскай вобласці, Тураў Гомельскай вобласці). 14 студзеня 2013 гарады Орша і Полацк пазбаўленыя статусу гарадоў абласнога падпарадкавання.

На цяперашні час у Беларусі 113 населеных пунктаў маюць статус гарадоў, з іх:

• 11 гарадоў рэспубліканскага і абласнога падпарадкавання;
• 102 гарады раённага падпарадкавання.

Спіс гарадоў

Мінская вобласць

• 
  Ратуша і Архікафедральны касцёл Імя Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Мінск)
• Помнік князю Барысу Усяславічу і Васкрасенскі сабор (Барысаў)
  Помнік князю Барысу Усяславічу і Васкрасенскі сабор (Барысаў)
• 
  Помнік стваральнікам кар'ерных самазвалаў (Жодзіна)
• 
  Свята-Міхайлаўская царква (Слуцк)
• 
  Архітэктурны, жылы і культурны комплекс роду Радзівілаў (Нясвіж)
• 
  Статуя Мар'i — сімвал горада (Мар'іна Горка)

У Мінскай вобласці 1 горад рэспубліканскага, 1 абласнога і 23 гарады раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		МинскМінск трансліт.: Minsk руск.: Минск	Меньск, Менск, Міньск, Мінск-Літоўскі, Менск-Беларускі	1067	—	сталіца, самастойная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка (горад рэспубліканскага падпарадкавання)	МинскиМінскі	1834,2
2	Файл:Coat of Arms of Barysaŭ, Belarus.png	Бары́саў трансліт.: Barysaŭ руск.: Борисов		1102	да 1563	горад раённага падпарадкавання	Барысаўскі	147,1
3		Саліго́рск трансліт.: Salihorsk руск.: Солигорск	Новастаробінск	1959	1963	горад раённага падпарадкавання	Салігорскі	102,3
4		Маладзе́чна трансліт.: Maladziečna руск.: Молодечно		1388	1929	горад раённага падпарадкавання	Маладзечанскі	94,2
5		Жо́дзіна трансліт.: Žodzina руск.: Жодино	Багуслаў Поле, Жодзінская Слабада	1643	1963	горад абласнога падпарадкавання	Смалявіцкі	61,8
6		Слуцк трансліт.: Sluck руск.: Слуцк	Случаск, Слуцак	1116	—	горад раённага падпарадкавання	Слуцкі	61,4
7		Віле́йка трансліт.: Viliejka руск.: Вилейка	Велейскае, Велейка, Вілія, Вілья	1460	—	горад раённага падпарадкавання	Вілейскі	26,8
8		Дзяржы́нск трансліт.: Dziaržynsk руск.: Дзержинск	Койданава, Крутагор'е	1011 стагоддзе	1932	горад раённага падпарадкавання	Дзяржынскі	25,2
9		Мар'іна ГоркаМа́р'іна Го́рка трансліт.: Marjina Horka руск.: Марьина Горка		1516 стагоддзе	1955	горад раённага падпарадкавання	Пухавіцкі	21,4
10		Сто́ўбцы трансліт.: Stoŭbcy руск.: Столбцы		1511	да 1729	горад раённага падпарадкавання	Стаўбцоўскі	15,4
11		Смаляві́чы трансліт.: Smaliavičy руск.: Смолевичи	Смальневічы	1448	1968	горад раённага падпарадкавання	Смалявіцкі	15,1
12		Засла́ўе трансліт.: Zaslaŭje руск.: Заславль	Ізяслаўль, Іжаслаўль, Жаслаўль, Заслаў	985	1985	горад раённага падпарадкавання	МинскиМінскі	14,2
13		Нясві́ж трансліт.: Niasviž руск.: Несвиж		1223	1796	горад раённага падпарадкавання	Нясвіжскі	14,1
14		Фа́ніпаль трансліт.: Fanipaĺ руск.: Фаниполь		1856	1999	горад раённага падпарадкавання	Дзяржынскі	12,7
15		Беразіно́ трансліт.: Bierazino руск.: Березино	Беразень, Беразень-Ігуменская	1501	1968	горад раённага падпарадкавання	Бярэзінскі	12,0
16		Лю́бань трансліт.: Liubań руск.: Любань		1566	1968	горад раённага падпарадкавання	Любанскі	11,3
17		Стары́я Даро́гі трансліт.: Staryja Darohi руск.: Старые Дороги	Дарогі	1524	1938	горад раённага падпарадкавання	Старадарожскі	11,0
18		Клецк трансліт.: Klieck руск.: Клецк	Клечаск	1127	1940	горад раённага падпарадкавання	Клецкі	10,8
19		Лаго́йск трансліт.: Lahojsk руск.: Логойск	Лагожск, Лагожаск	1078	1998	горад раённага падпарадкавання	Лагойскі	10,8
20		Вало́жын трансліт.: Valožyn руск.: Воложин		1314 стагоддзе	1929	горад раённага падпарадкавання	Валожынскі	10,6
21		Чэ́рвень трансліт.: Červień руск.: Червень	Гумен, Ігумен	1387	1795	горад раённага падпарадкавання	Чэрвеньскі	10,1
22		Капы́ль трансліт.: Kapyĺ руск.: Копыль		1274	1984	горад раённага падпарадкавання	Капыльскі	9,9
23		Узда́ трансліт.: Uzda руск.: Узда		1450	1999	горад раённага падпарадкавання	Уздзенскі	9,7
24		Кру́пкі трансліт.: Krupki руск.: Крупки		1575	1991	горад раённага падпарадкавання	Крупскі	8,6
25		Мя́дзел трансліт.: Miadziel руск.: Мядель	Медзела, Мяднол, Мядзюль, Мядзела, Мядзіла	1324	1998	горад раённага падпарадкавання	Мядзельскі	7,0

Віцебская вобласць

• 
  Летні Амфітэатр (Віцебск)
• 
  Сафійскі сабор (Полацк)
• 
  Калегіум езуітаў (Орша)
• 
  Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Браслаў)
• 
  Будынак пачатку ХХ ст. (Верхнядзвінск)
• 
  Помнік у гонар воінаў-вызваліцеляў (Гарадок)

У Віцебскай вобласці 2 гарады абласнога і 17 гарадоў раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		Ві́цебск трансліт.: Viciebsk руск.: Витебск	Віцепск, Відбеск, Відзебск, Віцепеск, Віцьбеск, Віцэнбеке	974	—	горад абласнога падпарадквання	Віцебскі	348,8
2		О́рша трансліт.: Orša руск.: Орша	Рша	1067	—	горад раённага падпарадкавання	Аршанскі	117,2
3		Навапо́лацк трансліт.: Navapolack руск.: Новополоцк	Піянерскі, Полацкі	1958	1963	горад абласнога падпарадкавання	Полацкі	98,2
4		По́лацк трансліт.: Polack руск.: Полоцк	Полацеск, Полацьск, Плоцеке, Полцесьюбарг	862	—	горад раённага падпарадкавання	Полацкі	82,8
5		Паста́вы трансліт.: Pastavy руск.: Поставы	Пасаднік	1409	1791	горад раённага падпарадкавання	Пастаўскі	19,8
6		Глыбо́кае трансліт.: Hlybokaje руск.: Глубокое		1414	1940	горад раённага падпарадкавання	Глыбоцкі	18,2
7		Ле́пель трансліт.: Liepieĺ руск.: Лепель	Стары Лепель	1439	1563	горад раённага падпарадкавання	Лепельскі	17,4
8		Но́валуко́мль трансліт.: Novalukomĺ руск.: Новолукомль	Лукомль, Новалукомаль	1964	1970	горад раённага падпарадкавання	Чашніцкі	13,8
9		Гарадо́к трансліт.: Haradok руск.: Городок		1213 стагоддзе	1777	горад раённага падпарадкавання	Гарадоцкі	12,9
10		Бара́нь трансліт.: Barań руск.: Барань	Старая Барань	1598	1972	горад раённага падпарадкавання	Аршанскі	11,6
11		Талачы́н трансліт.: Talačyn руск.: Толочин		1433	1955	горад раённага падпарадкавання	Талачынскі	10,2
12		Бра́слаў трансліт.: Braslaŭ руск.: Браслав	Брачыслаўль, Браслаўль, Браслаўль-Завельскі	1065	1500	горад раённага падпарадкавання	Браслаўскі	9,5
13		Ча́шнікі трансліт.: Čašniki руск.: Чашники		1504	1966	горад раённага падпарадкавання	Чашніцкі	9,2
14		Мё́ры трансліт.: Miory руск.: Миоры	Мерэя, Меры, Міры, Мёры	1514	1972	горад раённага падпарадкавання	Мёрскі	8,1
15		Дубро́ўна трансліт.: Dubroŭna руск.: Дубровно		1773	1925	горад раённага падпарадкавання	Дубровенскі	8,0
16		Сянно́ трансліт.: Sianno руск.: Сенно	Сенна, Сеннае	1442	1772	горад раённага падпарадкавання	Сенненскі	8,0
17		Верхнядзві́нск трансліт.: Vierchniadzvinsk руск.: Верхнедвинск	Дрысь, Дрыса, Дрыза	1386	1777	горад раённага падпарадкавання	Верхнядзвінскі	7,3
18		До́кшыцы трансліт.: Dokšycy руск.: Докшицы		1407	1940	горад раённага падпарадкавання	Докшыцкі	6,8
19		Дзісна́ трансліт.: Dzisna руск.: Дисна	Копец-гарадок	1461	1569	горад раённага падпарадкавання	Мёрскі	2,0

Магілёўская вобласць

• 
  Свята-Нікольскі жаночы манастыр (Магілёў)
• 
  Белая царква (Бабруйск)
• 
  Царква Раства Прасвятой Багародзіцы (Слаўгарад)
• 
  Помнік лакаматыву, пастаўлены з нагоды 130-годдзя горада (Асіповічы)
• 
  Касцёл кармелітаў (Мсціслаў)
• 
  Помнік піянеру-герою Марату Казлову (Быхаў)

У Магілёўскай вобласці 2 гарады абласнога і 13 гарадоў раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		Магілё́́ў трансліт.: Mahilioŭ руск.: Могилёв		1267	—	горад абласнога падпарадкавання	Магілёўскі	354,0
2		Бабру́йск трансліт.: Babrujsk руск.: Бобруйск	Бабрусек, Бабруеск, Баброўск	1387	1795	горад абласнога падпарадкавання	Бабруйскі	215,1
3		Го́ркі трансліт.: Horki руск.: Горки	Горы-Горкі	1544	1862	горад раённага падпарадкавання	Горацкі	32,6
4		Асіпо́вічы трансліт.: Asipovičy руск.: Осиповичи		1872	1935	горад раённага падпарадкавання	Асіповіцкі	32,4
5		Кры́чаў трансліт.: Kryčaŭ руск.: Кричев	Кречут	1136	1931	горад раённага падпарадкавання	Крычаўскі	27,1
6		Бы́хаў трансліт.: Bychaŭ руск.: Быхов		1430	—	горад раённага падпарадкавання	Быхаўскі	17,0
7		Клі́мавічы трансліт.: Klimavičy руск.: Климовичи		1581	1777	горад раённага падпарадкавання	Клімавіцкі	17,0
8		Шклоў трансліт.: Škloŭ руск.: Шклов		1535	1762	горад раённага падпарадкавання	Шклоўскі	16,4
9		Касцюко́вічы трансліт.: Kasciukovičy руск.: Костюковичи	Касцюкова	1516 стагоддзе	1938	горад раённага падпарадкавання	Касцюковіцкі	15,9
10		Мсцісла́ў трансліт.: Mscislaŭ руск.: Мстиславль		1135	—	горад раённага падпарадкавання	Мсціслаўскі	10,7
11		Ча́вусы трансліт.: Čavusy руск.: Чаусы	Чавусавічы	1516 стагоддзе	1604	горад раённага падпарадкавання	Чавускі	10,6
12		КираускКі́раўск трансліт.: Kiraŭsk руск.: Кировск	Старцы	1819 стагоддзе	2001	горад раённага падпарадкавання	КираускиКіраўскі	8,8
13		Чэ́рыкаў трансліт.: Čerykaŭ руск.: Чериков		1604	1678	горад раённага падпарадкавання	Чэрыкаўскі	8,2
14		Сла́ўгарад трансліт.: Slaŭharad руск.: Славгород	Прупой, Прапошаск, Прапойск	1136	1945	горад раённага падпарадкавання	Слаўгарадскі	7,9
15		Клі́чаў трансліт.: Kličaŭ руск.: Кличев	Клічава	1592	2000	горад раённага падпарадкавання	Клічаўскі	7,5

Гомельская вобласць

• 
  Палац Румянцавых і Паскевічаў (Гомель)
• 
  Касцёл Прасвятой Тройцы (Рэчыца)
• 
  Помнік Кірылу Тураўскаму (Тураў)
• 
  Замкавая гара (Мазыр)
• Помнік Раману Шаціле (Светлагорск)
  Помнік Раману Шаціле (Светлагорск)
• 
  Праваслаўная царква (Жлобін)

У Гомельскай вобласці 1 горад абласнога і 17 гарадоў раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		Го́мель трансліт.: Homieĺ руск.: Гомель	Гомій, Гомей, Гомін, Гом, Гомье, Хемль	1142	1852	горад абласнога падпарадкавання	Гомельскі	484,3
2		Мазы́р трансліт.: Mazyr руск.: Мозырь	Мозр, Мозыр	1155	1577	горад раённага падпарадкавання	Мазырскі	108,8
3		Жло́бін трансліт.: Žlobin руск.: Жлобин	Злобін	15 стагоддзе	1925	горад раённага падпарадкавання	Жлобінскі	75,7
4		Светлаго́рск трансліт.: Svietlahorsk руск.: Светлогорск	Шацілінскі Востраў, Шацілавічы, Шацілкі	1560	1961	горад раённага падпарадкавання	Светлагорскі	69,9
5		Рэ́чыца трансліт.: Rečyca руск.: Речица		1213	1566	горад раённага падпарадкавання	Рэчыцкі	64,6
6		Калі́нкавічы трансліт.: Kalinkavičy руск.: Калинковичи	Каленкавічы	1560	1925	горад раённага падпарадкавання	Калінкавіцкі	38,4
7		Рагачо́ў трансліт.: Rahačoŭ руск.: Рогачёв		1142	1772	горад раённага падпарадкавання	Рагачоўскі	33,6
8		До́бруш трансліт.: Dobruš руск.: Добруш		1335	1927	горад раённага падпарадкавання	Добрушскі	18,3
9		Жы́ткавічы трансліт.: Žytkavičy руск.: Житковичи	Жыдкавічы	1500	1971	горад раённага падпарадкавання	Жы́ткавіцкі	15,9
10		Хо́йнікі трансліт.: Chojniki руск.: Хойники	Хвойнічкі, Хвайнікі	1512	1967	горад раённага падпарадкавання	Хойніцкі	13,8
11		Пе́трыкаў трансліт.: Pietrykaŭ руск.: Петриков		1523	1925	горад раённага падпарадкавання	Петрыкаўскі	10,5
12		Ельск трансліт.: Jeĺsk руск.: Ельск	Каралін	16 стагоддзе	1971	горад раённага падпарадкавання	Ельскі	9,7
13		Бу́да-Кашалё́ва трансліт.: Buda-Kašaliova руск.: Буда-Кошелёво	Буда	1824	1971	горад раённага падпарадкавання	Буда- Кашалёўскі	9,0
14		Наро́ўля трансліт.: Naroŭlia руск.: Наровля		1406	1971	горад раённага падпарадкавання	Нараўлянскі	8,1
15		Ве́тка трансліт.: Vietka руск.: Ветка		1685	1925	горад раённага падпарадкавання	Веткаўскі	8,0
16		Чачэ́рск трансліт.: Čačersk руск.: Чечерск	Чычэрск	1159	1971	горад раённага падпарадкавання	Чачэрскі	8,0
17		Васіле́вічы трансліт.: Vasilievičy руск.: Василевичи		16 стагоддзе	1971	горад раённага падпарадкавання	Рэчыцкі	3,9
18		Ту́раў трансліт.: Turaŭ руск.: Туров		0980	2004	горад раённага падпарадкавання	Жыткавіцкі	2,9

Брэсцкая вобласць

• 
  Мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» (Брэст)
• 
  Белая Вежа (Каменец)
• 
  Помнік воінам-вызваліцелям (Баранавічы)
• 
  Палескі драматычны тэатр (Пінск)
• 
  Каталіцкая царква (Івацэвічы)
• 
  Касцёл (Мікашэвічы)

У Брэсцкай вобласці 3 гарады абласнога і 18 гарадоў раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		Брэст трансліт.: Brest руск.: Брест	Берасце, Брест-Литовск, Брест-над-Бугом	1019	—	горад абласнога падпарадкавання	Брэсцкі	310,8
2		Бара́навічы трансліт.: Baranavičy руск.: Барановичи	Баранавічы-Развадава	1871	1919	горад абласнога падпарадкавання	Баранавіцкі	168,2
3		ПинскПінск трансліт.: Pinsk руск.: Пинск	Піньск, Пінеск	1097	—	горад абласнога падпарадкавання	ПинскиПінскі	130,6
4		Ко́брын трансліт.: Kobryn руск.: Кобрин	Кобрынь	1287	1801	горад раённага падпарадкавання	Кобрынскі	52,5
5		Бяро́за трансліт.: Biaroza руск.: Берёза	Бяроза-Картуска	1477	—	горад раённага падпарадкавання	Бярозаўскі	29,4
6		Лу́нінец трансліт.: Luniniec руск.: Лунинец	Малы Лулін, Лулінец, Луненец, Лунінец Малы	1449	1921	горад раённага падпарадкавання	Лунінецкі	23,6
7		ИвацэвичыІвацэ́вічы трансліт.: Ivacevičy руск.: Ивацевичи	Івачэвічы	1654	1966	горад раённага падпарадкавання	ИвацэвицкиІвацэвіцкі	23,0
8		Пружа́ны трансліт.: Pružany руск.: Пружаны	Дабучын	1487	1589	горад раённага падпарадкавання	Пружанскі	19,0
9		ИванаваІва́нава трансліт.: Ivanava руск.: Иваново	Порхава, Янава, Янаў-Палескі, Янаў	1423	1971	горад раённага падпарадкавання	ИванаускиІванаўскі	16,1
10		Драгі́чын трансліт.: Drahičyn руск.: Дрогичин	Давечаровічы, Дарагічын, Драгічын-Палескі	1452	1967	горад раённага падпарадкавання	Драгічынскі	14,6
11		Га́нцавічы трансліт.: Hancavičy руск.: Ганцевичи		1898	1973	горад раённага падпарадкавання	Ганцавіцкі	13,9
12		Жа́бінка трансліт.: Žabinka руск.: Жабинка		1871	1970	горад раённага падпарадкавання	Жабінкаўскі	13,1
13		Мікашэ́вічы трансліт.: Mikaševičy руск.: Микашевичи		1785	2005	горад раённага падпарадкавання	Лунінецкі	13,0
14	Файл:Coat of Arms of Biełaaziorsk, Belarus.png	Бе́лаазё́рск трансліт.: Bielaaziorsk руск.: Белоозёрск	Ніўка, Бярозаўскі	1958	1970	горад раённага падпарадкавання	Бярозаўскі	12,5
15		Сто́лін трансліт.: Stolin руск.: Столин		1555	1921	горад раённага падпарадкавання	Столінскі	12,4
16		Малары́та трансліт.: Malaryta руск.: Малорита	Малая Рыта	1566	1970	горад раённага падпарадкавання	Маларыцкі	11,7
17		Ля́хавічы трансліт.: Liachavičy руск.: Ляховичи		1572	1931	горад раённага падпарадкавання	Ляхавіцкі	11,0
18		Ка́менец трансліт.: Kamieniec руск.: Каменец	Камянец-Літоўскі	1276	1983	горад раённага падпарадкавання	Камянецкі	8,4
19		Давы́д-Гарадо́к трансліт.: Davyd-Haradok руск.: Давид-Городок		1127	1940	горад раённага падпарадкавання	Столінскі	6,5
20		Высо́кае трансліт.: Vysokaje руск.: Высокое	Высокі Горад, Высока-Літоўск	1314 стагоддзе	1921	горад раённага падпарадкавання	Камянецкі	5,4
21		Ко́сава трансліт.: Kosava руск.: Коссово	Ко́саў	1494	1921	горад раённага падпарадкавання	ИвацэвицкиІвацэвіцкі	2,0

Гродзенская вобласць

• 
  Барысаглебская царква (Гродна)
• 
  Руіны сярэднявечнага замка (Навагрудак)
• 
  Лідскі замак (Ліда)
• 
  Вежа з гадзіннікам (Шчучын)
• 
  Царква Перамянення Гасподняга (Смаргонь)
• 
  Мячэць (Іўе)

У Гродзенскай вобласці 1 горад абласнога і 14 гарадоў раённага падпарадкавання.

Нумар	Герб	Назва	Колішнія назвы	Дата заснавання (альбо дата першай згадкі)	Дата набыцця статусу горада	Катэгорыя	Раён	Насельніцтва (на 1 студзеня 2010 года)
1		Гро́дна трансліт.: Hrodna руск.: Гродно	Гародзен, Гародна, Гародня	1127	—	горад абласнога падпарадкавання	Гродзенскі	328,0
2		Лі́да трансліт.: Lida руск.: Лида		1323	—	горад раённага падпарадкавання	Лідскі	97,6
3		Сло́нім трансліт.: Slonim руск.: Слоним	Услонім, Вслонім	1252	—	горад раённага падпарадкавання	Слонімскі	48,8
4		Ваўкавы́ск трансліт.: Vaŭkavysk руск.: Волковыск	Ваўкавысек, Ваўкавыйск	1005	—	горад раённага падпарадкавання	Ваўкавыскі	44,0
5		Смарго́нь трансліт.: Smarhoń руск.: Сморгонь	Смургоні, Смаргоні	1503	1940	горад раённага падпарадкавання	Смаргонскі	36,2
6		Навагру́дак трансліт.: Navahrudak руск.: Новогрудок	Навагорад, Наўгарадок, Новы Гарадок, Наваградак	1044	—	горад раённага падпарадкавання	Навагрудскі	29,2
7		Масты́ трансліт.: Masty руск.: Мосты		1486	1955	горад раённага падпарадкавання	Мастоўскі	16,6
8		Шчу́чын трансліт.: Ščučyn руск.: Щучин		1487	1962	горад раённага падпарадкавання	Шчучынскі	15,0
9		Ашмя́ны трансліт.: Ašmiany руск.: Ошмяны		1341	—	горад раённага падпарадкавання	Ашмянскі	14,8
10		Скі́дзель трансліт.: Skidzieĺ руск.: Скидель	Скідаль	1508	1974	горад раённага падпарадкавання	Гродзенскі	10,8
11		Бяро́заўка трансліт.: Biarozaŭka руск.: Берёзовка		1819 стагоддзе	1990	горад раённага падпарадкавання	Лідскі	10,8
12		Астраве́ц трансліт.: Astraviec руск.: Островец		1468	2012	горад раённага падпарадкавання	Астравецкі	8,3
13		ИуеІ́ўе трансліт.: Iŭje руск.: Ивье	Івь	1444	2000	горад раённага падпарадкавання	ИуеускиІўеўскі	8,1
14		Дзя́тлава трансліт.: Dziatlava руск.: Дятлово	Здзецел, Здзецель, Здзенцел, Здзенцель, Здзенчаль, Зецель, Зецеля, Зецял, Дзенцёл, Дзенцёлкі, Дзенцел, Зетел, Здечало	1498	1990	горад раённага падпарадкавання	Дзятлаўскі	7,8
15		Сві́слач трансліт.: Svislač руск.: Свислочь		1256	2000	горад раённага падпарадкавання	Свіслацкі	6,9

Карта

Легенда карты:

Сталіца; самастойная адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка

Гарады абласнога падначалення

Гарады раённага падначалення

Мінск

Гродна

Брэст

Магілёў

Гомель

Віцебск

Жодзіна

Барысаў

Салігорск

Маладзечна

Слуцк

Вілейка

Дзяржынск

Мар'іна
Горка

Стоўбцы

Смалявічы

Заслаўе

Нясвіж

Фаніпаль

Беразіно

Любань

Старыя
Дарогі

Клецк

Лагойск

Валожын

Чэрвень

Капыль

Узда

Крупкі

Мядзел

Орша

Наваполацк

Полацк

Паставы

Глыбокае

Лепель

Новалукомль

Гарадок

Барань

Талачын

Браслаў

Чашнікі

Мёры

Дуброўна

Сянно

Верхнядзвінск

Докшыцы

Дзісна

Бабруйск

Горкі

Асіповічы

Крычаў

Быхаў

Клімавічы

Шклоў

Касцюковічы

Мсціслаў

Чавусы

Кіраўск

Чэрыкаў

Слаўгарад

Клічаў

Мазыр

Жлобін

Светлагорск

Рэчыца

Калінкавічы

Рагачоў

Добруш

Жыткавічы

Хойнікі

Петрыкаў

Ельск

Буда-Кашалёва

Нароўля

Ветка

Чачэрск

Васілевічы

Тураў

Баранавічы

Пінск

Кобрын

Бяроза

Лунінец

Івацэвічы

Пружаны

Іванава

Драгічын

Ганцавічы

Жабінка

Мікашэ-
вічы

Белаазёрск

Столін

Маларыта

Ляхавічы

Каменец

Давыд-Гарадок

Высокае

Косава

Ліда

Слонім

Ваўкавыск

Смаргонь

Навагрудак

Масты

Шчучын

Ашмяны

Скідзель

Бярозаўка

Іўе

Дзятлава

Свіслач

Астравец

'

Гарады Беларусі

Гл. таксама

• Гарадскія пасёлкі Беларусі
• Гербы гарадоў Беларусі
• Геаграфія Беларусі
• Нумарныя знакі ў Беларусі

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
• Закон Рэспублікі Беларусь ад 5 мая 1998 г. № 154-З «Аб адміністратыўна-тэрытарыяльным падзеле і парадку рашэння пытанняў адміністратыўна-тэрытарыяльнага ўладкавання Рэспублікі Беларусь»
• Дорогами Беларуси