Маўры: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 02:14, 13 лістапада 2008

Маўры (лац.: Mauri) — назва ў сярэднявечнай Заходняй Еўропе мусульманскага насельніцтва Пірынейскага паўвострава і заходняй часткі Паўночнай Афрыкі — арабаў і бербераў, якія захапілі гэтыя тэрыторыі падчас другой хвалі арабскіх заваёўванняў.

Арабскае заваёўванне Пірынейскага паўвострава

У канцы VII ст арабы, зрабіўшы сваім апорным пунктам г. Кайруан на ўсходзе сучаснага Туніса, заваявалі Паўночную Афрыку, да 709 дайшлі да Танжэра і берагоў Атлантычнага акіяна. У 711 арабы і берберы на чале з Тарыкам ібн-Зіядам высадзіліся на Пірынейскім паўвостраве. Па разгроме вестготаў 19 ліпеня 711 года ля возера Ханда і перамозе ля Эсіхі арабскія войскі ўзялі Кардову, Таледа — сталіцу Вестгоцкага каралеўства і іншыя гарады.

Войска прыбылага ў 712 з Паўночнай Афрыкі Мусы ібн Нусайра заняло Медыну-Сідонію, Кармону, Севілью і Мерыду.

Да 718 годзе Пірынейскі паўвостраў, за выняткам невялікай часткі на поўначы, занялі арабы. У 720 яны ўварваліся ў Галію, занялі Септыманію і Нарбон. Наступнае іх пасоўванне ў Еўропу было спынена пасля разгрому арабскіх войскаў франкскай конніцай і пяхотай Карла Мартэла блізу Пуацье 4 кастрычніка 732. У 759 Піпін Кароткі выбіў арабаў з Нарбона і Септыманіі.

На заваяваных іспанскіх землях арабы ўтварылі эмірат, які ўваходзіў у склад халіфата Амеядаў. У 756 годзе Амеяды заснавалі незалежны Кардоўскі эмірат, а ў 929 — Кардоўскі халіфат.

Мясцовым свецкім і царкоўным землеўладальнікам, якія выявілі пакору заваёўнікам, пакінулі частку земляў, што належалі ім раней, разам з сялянамі. Большасць земляў перайшла да новай зямельнай шляхты з ліку заваёўнікаў. Найболей урадлівыя землі поўдня і паўднёвага-ўсходу занялі самі арабы; у цэнтральнай і паўночнай частках краіны арабы рассялілі шматлікія плямёны бербераў, што служылі ў іх войску.

Найбольшай магутнасці арабская дзяржава дасягнула пры Абдарахмане III (валадарыў у 912—961). Развіццё феадальных адносін прывяло ў канцы X стагоддзя да паслаблення цэнтральнага ўрада. У 1031 Кардоўскі халіфат распаўся на мноства дробных эміратаў. Гэта ў канчатковым рахунку прывяло да яго падзення.

Рэканкіста

Асяродкі супраціву арабскаму заваёўванню паўсталі яшчэ ў VIII ст на поўначы паўвострава:

каралеўства Астурыя (з 718), якое паклала пачатак Рэканкісце
Навара, якая дамаглася незалежнасці ў дужанні з арабамі і франкамі ў сярэдзіне IX ст,
Іспанская марка, утворанная на тэрыторыі паміж Пірынеямі і р. Эбра, заваяванай франкамі ў 785—811. Да канца IX стагоддзя княствы, з якіх складалася Іспанская марка, ператварыліся ў фактычна незалежныя феадальныя дзяржавы.

З 924 годзе каралеўства Астурыя змяніла назву на Леон (па назве новай сталіцы). У 1035 Кастылія сталася самастойным каралеўствам. У гэтым жа годзе незалежным каралеўствам стаў Арагон. Зацікаўленасці развіцця Рэканкісты патрабавалі аб'яднання і цэнтралізацыі ўтвораных на поўначы і ўсходзе паўвострава самастойных іспанскіх дзяржаў. У 1037 (канчаткова ў 1230) аб'ядналіся ў адзінае каралеўства Леон і Кастылія. На паўночным усходзе палітычная гегемонія перайшла ў XI стагоддзі да Арагона.

Вырашальны этап Рэканкісты пачаўся пасля распаду ў 1031 годзе Кардоўскага халіфата. У 1085 кастыльцы ўзялі Таледа, які стаўся сталіцай Леона-Кастыльскага каралеўства. Дробныя арабскія дзяржавы, якія сутыкнуліся з гэтай пагрозай, заклікалі на дапамогу Альмаравідаў з Паўночнай Афрыкі, якія, апасля перамогі ў 1086 пры Салацы прыпынілі ход Рэканкісты, і падпарадкавалі сабе ўсю мусульманскую Іспанію. Аднак у 1118 Арагон адваяваў у маўраў Сарагосу.

У 1212 пры бітве пры Лас Навас дэ Таоса

аб'яднаныя сілы Кастыліі, Арагона і Навары атрымалі вырашальную перамогу над войскам Альмахадаў ( што ў сярэдзіне XII стагоддзя выціснулі з Іспаніі Альмаравідаў). У 1236 годзе кастыльцы ўзялі Кардову, у 1248 — Севілію; у 1229—35 Арагон адваяваў Балеарскія астравы, у 1238 — Валенсію. партугальцы вызвалілі ў 1249—50 тэрыторыю Алгарві (поўдзень сучаснай Партугаліі). Да сярэдзіны XIII ст у маўраў засталася толькі невялікая тэрыторыя на поўдні — Гранадскі эмірат. На захадзе Рэканкісту праводзіла Партугалія (у 1095—1139 графства, намінальна залежнае ад Леона; з 1139 — каралеўства, у 1143 прызнанае незалежным і Леонам).

У 1492 Рэканкіста скончылася ўзяццем Гранады — апошняй апоры мусульман на Пірынейскім паўвостраве. Араба-берберскае насельніцтва, пакінутае ў Іспаніі, гвалтоўна звярталі ў хрысціянства. У 1492 з Іспаніі выгналі яўрэяў, у 1502 — маўраў, якія не прынялі хрысціянства.

Гл. таксама

Спасылкі

Кароткая гісторыя Іспаніі: маўры.

Крыніцы

Стэнлі Лэйн-Пул "Гісторыя маўраў у Іспаніі"

@@ Радок 16: / Радок 16: @@
 == Рэканкіста ==
-Цэнтры супраціву арабскаму заваёўванню паўсталі яшчэ ў [[VIII ст]] на поўначы паўвострава:
+Асяродкі супраціву арабскаму заваёўванню паўсталі яшчэ ў [[VIII ст]] на поўначы паўвострава:
 * каралеўства [[Астурыя]] (з [[718]]), якое паклала пачатак [[Рэканкіста|Рэканкісце]]
 * [[Навара]], якая дамаглася незалежнасці ў дужанні з арабамі і франкамі ў сярэдзіне [[IX ст]],
-* [[Іспанская марка]], утворанная на тэрыторыі паміж [[Пірынеі|Пірынеямі]] і р. [[рака Эбра|Эбра]], заваяванай франкамі ў 785—811. Да канца IX стагоддзя графства, з якіх складалася Іспанская марка, ператварыліся ў фактычна незалежныя феадальныя дзяржавы.
+* [[Іспанская марка]], утворанная на тэрыторыі паміж [[Пірынеі|Пірынеямі]] і р. [[рака Эбра|Эбра]], заваяванай франкамі ў 785—811. Да канца IX стагоддзя княствы, з якіх складалася Іспанская марка, ператварыліся ў фактычна незалежныя феадальныя дзяржавы.
-З [[924]] каралеўства Астурыя стала звацца каралеўствам [[Леон]] (па назве новай сталіцы — г. Леон). У [[1035]] [[Кастылія]] аформілася як самастойнае каралеўства. У гэтым жа годзе незалежным каралеўствам стаў [[Арагон]]. Інтэрасы развіцця Рэканкісты патрабавалі аб'яднанню і цэнтралізацыі ўтварыўшыхся на поўначы і ўсходзе паўвострава самастойных іспанскіх дзяржаў. У [[1037]] (канчаткова ў [[1230]]) аб'ядналіся ў адзінае каралеўства Леон і Кастылія. На паўночным-усходзе палітычная гегемонія перайшла ў XI стагоддзі да Арагона.
+З [[924]] годзе каралеўства Астурыя змяніла назву на [[Леон]] (па назве новай сталіцы). У [[1035]] [[Кастылія]] сталася самастойным каралеўствам. У гэтым жа годзе незалежным каралеўствам стаў [[Арагон]]. Зацікаўленасці развіцця Рэканкісты патрабавалі аб'яднання і цэнтралізацыі ўтвораных на поўначы і ўсходзе паўвострава самастойных іспанскіх дзяржаў. У [[1037]] (канчаткова ў [[1230]]) аб'ядналіся ў адзінае каралеўства Леон і Кастылія. На паўночным усходзе палітычная гегемонія перайшла ў XI стагоддзі да Арагона.
-Вырашальны этап Рэканкісты пачаўся пасля распаду ў 1031 Кардоўскага халіфата. У [[1085]] кастыльцы ўзялі [[Таледа]], стаў сталіцай Леона-Кастыльскага каралеўства. Дробныя арабскія дзяржавы, якія сутыкнуліся з гэтай пагрозай, заклікалі на дапамогу [[Альмаравіды|Альмаравідаў]] з Паўночнай Афрыкі, якія, атрымаўшы перамогу ў [[1086]] пры Салацы прыпынілі ход Рэканкісты, і падпарадкавалі сабе ўсю мусульманскую Іспанію. Аднак у [[1118]] Арагон адваяваў у маўраў [[Сарагоса|Сарагосу]].
+Вырашальны этап Рэканкісты пачаўся пасля распаду ў 1031 годзе Кардоўскага халіфата. У [[1085]] кастыльцы ўзялі [[Таледа]], які стаўся сталіцай Леона-Кастыльскага каралеўства. Дробныя арабскія дзяржавы, якія сутыкнуліся з гэтай пагрозай, заклікалі на дапамогу [[Альмаравіды|Альмаравідаў]] з Паўночнай Афрыкі, якія, апасля перамогі ў [[1086]] пры Салацы прыпынілі ход Рэканкісты, і падпарадкавалі сабе ўсю мусульманскую Іспанію. Аднак у [[1118]] Арагон адваяваў у маўраў [[Сарагоса|Сарагосу]].
-У [[1212]] пры [[Бітва пры Лас Навас дэ Талоса|бітве пры Лас Навас дэ Таоса]] аб'яднаныя сілы Кастыліі, Арагона і Навары атрымалі вырашальную перамогу над войскамі [[Альмахады|Альмахадаў]] (у сярэдзіне XII стагоддзя выцесніўшых з Іспаніі Альмаравідаў). У [[1236]] кастыльцы ўзялі [[Кардова|Кардову]], у [[1248]] — [[Севілія|Севілію]]; у [[1229]]—[[1235|35]] Арагон адваяваў [[Балеарскія астравы]], у [[1238]] — [[Валенсія|Валенсію]]; [[Партугалія|партугальцы]] вызвалілі ў [[1249]]—[[1250|50]] тэрыторыю [[Алгарві]] (поўдзень сучаснай Партугаліі). Да сярэдзіны [[XIII ст]] у маўраў засталася толькі невялікая тэрыторыя на поўдні — [[Гранадскі эмірат]]. На захадзе Рэканкісту праводзіла Партугалія (у [[1095]]—[[1139]] графства, намінальна залежнае ад Леона; з 1139 — каралеўства, у [[1143]] прызнанае незалежным і Леонам).
+У [[1212]] пры [[Бітва пры Лас Навас дэ Талоса|бітве пры Лас Навас дэ Таоса]]{{арфаграфія}} аб'яднаныя сілы Кастыліі, Арагона і Навары атрымалі вырашальную перамогу над войскам [[Альмахады|Альмахадаў]] ( што ў сярэдзіне XII стагоддзя выціснулі з Іспаніі Альмаравідаў). У [[1236]] годзе кастыльцы ўзялі [[Кардова|Кардову]], у [[1248]] — [[Севілія|Севілію]]; у [[1229]]—[[1235|35]] Арагон адваяваў [[Балеарскія астравы]], у [[1238]] — [[Валенсія|Валенсію]]. [[Партугалія|партугальцы]] вызвалілі ў [[1249]]—[[1250|50]] тэрыторыю [[Алгарві]] (поўдзень сучаснай Партугаліі). Да сярэдзіны [[XIII ст]] у маўраў засталася толькі невялікая тэрыторыя на поўдні — [[Гранадскі эмірат]]. На захадзе Рэканкісту праводзіла Партугалія (у [[1095]]—[[1139]] графства, намінальна залежнае ад Леона; з 1139 — каралеўства, у [[1143]] прызнанае незалежным і Леонам).
-У [[1492]] Рэканкіста завяршылася ўзяццем Гранады — апошняй апоры мусульман на Пірынейскім паўвостраве. Араба-берберскае насельніцтва, пакінутае ў Іспаніі, гвалтоўна звярталася ў [[хрысціянства]]. У 1492 з Іспаніі былі выгнаныя [[яўрэі]], у [[1502]] — маўры, непрыняўшыя хрысціянства.
+У [[1492]] Рэканкіста скончылася ўзяццем Гранады — апошняй апоры мусульман на Пірынейскім паўвостраве. Араба-берберскае насельніцтва, пакінутае ў Іспаніі, гвалтоўна звярталі ў [[хрысціянства]]. У 1492 з Іспаніі выгналі [[яўрэі|яўрэяў]], у [[1502]] — маўраў, якія не прынялі хрысціянства.
 == Гл. таксама ==