Пралетарый (кінатэатр, Мінск): Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
шаблон, выява, выпраўленне спасылак, запыт на крыніцу пра «Родзіму», арфаграфія |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Славутасць |
|||
⚫ | '''« |
||
|Тып = кінатэатр |
|||
|Беларуская назва = Пралетарый |
|||
|Арыгінальная назва = Пролетарый |
|||
|Выява = Pralietaryj, Miensk.jpg |
|||
|Подпіс выявы = |
|||
|Шырыня выявы = |
|||
|Статус = знішчаны |
|||
|Краіна = Беларусь |
|||
|Назва месцазнаходжання = горад |
|||
|Месцазнаходжанне = Менск |
|||
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |
|||
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |
|||
|region = |
|||
|CoordScale = |
|||
|Канфесія = |
|||
|Епархія = |
|||
|Добрапрыстойнасць = |
|||
|Ордэнская прыналежнасць = |
|||
|Тып кляштара = |
|||
|Тып будынка = |
|||
|Архітэктурны стыль = [[канструктывізм]] |
|||
|Аўтар праекта = [[Герасім Васілевіч Якушка|Герасім Якушка]] |
|||
|Будаўнік = |
|||
|Заснавальнік = |
|||
|Першае згадванне = |
|||
|Заснаванне = |
|||
|Асноўныя даты = {{Славутасць/Даты|жнівень [[1934]]|адкрыты|[[24 чэрвеня]] [[1941]]|зруйнаваны||}} |
|||
|Скасаваны = |
|||
|Пачатак будаўніцтва = 1934 |
|||
|Заканчэнне будаўніцтва = 1934 |
|||
|Будынкі = {{Славутасць/Будынкі||||||}} |
|||
|Вядомыя жыхары = |
|||
|Рэліквіі = |
|||
|Настаяцель = |
|||
|Стан = |
|||
|Сайт = |
|||
|Commons = |
|||
}} |
|||
⚫ | '''«Пралета́рый»''' (арыг. '''«Пролета́рый»''') — колішні [[кінатэатр]] у Мінску. Размяшчаўся па [[Праспект Незалежнасці, Мінск|вул. Савецкай]], 87 насупраць [[Аляксандраўскі сквер, Мінск|Цэнтральнага сквера]] на месцы сучаснай [[Кастрычніцкая плошча, Мінск|Кастрычніцкай плошчы]], недалёка ад скрыжавання [[Вуліца Энгельса, Мінск|вул. Энгельса]] з пр. Незалежнасці. Будынак кінатэатра ў стылі [[канструктывізм]] пабудаваны паводле праекта вядомага беларускага архітэктара [[Герасім Васілевіч Якушка|Герасіма Якушкі]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
З 1907 года на [[ |
З 1907 года на [[Праспект Пераможцаў, Мінск|вуліцы Захар'еўскай]] на першым паверсе правай часткі чатырохпавярховага [[дом Поляка|дома ўладальніка Поляка]] працаваў [[кінатэатр «Ілюзіён», Мінск|кінатэатр «Ілюзіён»]], які меў вялікую папулярнасць. Паводле паведамлення газеты «[[Звязда (1917)|Звязда]]», у чэрвені 1924 года ў былым памяшканні кінатэатра «Ілюзіён» адкрыўся новы кінатэатр «Пралетарый» на 300 месцаў. Пазней кінатэатр, верагодна, быў перайменаваны, бо ў шэрагу публікацый адзначалася, што 15 ліпеня 1924 года ў тым жа памяшканні па вул. Савецкай, 87 прыняў першых гледачоў новы кінатэатр «'''Чырвоны факел'''». У кастрычніку 1928 года тут арганізавалі прагляд фільмаў для дзяцей, і кінатэатр атрымаў назву «'''Юны піянер'''». У гэтым статусе ён праіснаваў некаторы час, пакуль да яго не вярнулася ранейшая назва — «Пралетарый»<ref name="arcp"/>. |
||
На пасяджэнні Сакратарыята Мінскага гарадскога камітэта [[КП(б)Б]] 1 красавіка 1932 года было прынята рашэнне: ''«На працягу будаўнічага сэзону г.г. пераабсталяваць кіно „Пролетарый“, зрабіўшы яго на 600—700 мейсц, шляхам дабудовы глядзельнай залі»''. Праект рэканструкцыі быў выкананы [[Герасім Васільевіч Якушка|Герасімам |
На пасяджэнні Сакратарыята Мінскага гарадскога камітэта [[КП(б)Б]] 1 красавіка 1932 года было прынята рашэнне: ''«На працягу будаўнічага сэзону г.г. пераабсталяваць кіно „Пролетарый“, зрабіўшы яго на 600—700 мейсц, шляхам дабудовы глядзельнай залі»''. Праект рэканструкцыі быў выкананы [[Герасім Васільевіч Якушка|Герасімам Якушкам]] у вельмі кароткі тэрмін і прадугледжваў не павелічэнне ўмяшчальнасці старой глядзельнай залы, а ўзвядзенне новага будынка<ref name="arcp"/>. |
||
Новы кінатэатр «Пралетарый» быў адкрыты ў жніўні 1934 года. Па ўмяшчальнасці ён быў другім |
Новы кінатэатр «Пралетарый» быў адкрыты ў жніўні 1934 года. Па ўмяшчальнасці ён быў другім паводле велічыні пасля [[кінатэатр «Чырвоная зорка», Мінск|кінатэатра «Чырвоная зорка»]]. На яго экране дэманстраваліся як [[Кінематограф СССР|савецкія]], у тым ліку і [[Кінематограф Беларусі|беларускія]], так і замежныя фільмы. Напрыклад, 13 верасня 1938 года адбыўся паказ знакамітага фільма [[Чарлі Чаплін]]а «[[Агні вялікага горада, фільм|Агні вялікага горада]]»<ref name="arcp"/>. |
||
У 1938 годзе кінатэатр закрылі на рэканструкцыю |
У 1938 годзе кінатэатр закрылі на рэканструкцыю паводле праекта архітэктара Герасіма Якушкі, у выніку якой умяшчальнасць залы павялічылася да 1000 месцаў. Пасля рэканструкцыі кінатэатр атрымаў новую назву — «'''Радзіма'''»<ref name="arcp"/> (арыг. «Родзіма»{{крыніца?}}). |
||
21 чэрвеня 1941 года ў кінатэатры «Радзіма» прайшло апошняе ў горадзе даваеннае грамадскае мерапрыемства: вячэрняя дэманстрацыя фільма «[[Франтавыя сяброўкі, фільм|Франтавыя сяброўкі]]», паўночнае вясёлае выступленне «Тэа-джаза» і а 0:20, ужо 22 чэрвеня 1941, — дадатковы сеанс фільма. 24 чэрвеня 1941 года а 9:40 нямецкая авіяцыя пачала асабліва масіраваную |
21 чэрвеня 1941 года ў кінатэатры «Радзіма» прайшло апошняе ў горадзе даваеннае грамадскае мерапрыемства: вячэрняя дэманстрацыя фільма «[[Франтавыя сяброўкі, фільм|Франтавыя сяброўкі]]», паўночнае вясёлае выступленне «Тэа-джаза» і а 0:20, ужо 22 чэрвеня 1941, — дадатковы сеанс фільма. 24 чэрвеня 1941 года а 9:40 нямецкая авіяцыя пачала асабліва масіраваную эшаланаваную [[бамбардзіроўка Мінска|бамбардзіроўку Мінска]]. Кінатэатр і прылеглыя да яго будынкі цалкам выгарэлі і ўяўлялі сабой скрыні-руіны. Пасля вайны гэты квартал горада не аднавілі<ref name="arcp"/>. |
||
== Архітэктура == |
== Архітэктура == |
||
[[Файл:Камфартабельны Пралетарый.jpg|міні|Вуліца Савецкая і кінатэатр «Пралетарый» (крайні правы)]] |
|||
Фасад будынка быў заглыблены адносна фронту фасадаў суседніх будынкаў і рэзка кантраставаў з імі [[канструктывізм|канструктывісцкім]] характарам свайго [[кампазіцыя, архітэктура|кампазіцыйнага рашэння]]. Паводле вобразнага рашэння і функцыянальнай структуры ён стэрэатыпна ўспрымаецца як фасад жылога дома з крамнымі вітрынамі на першым паверсе, што абумоўлена абмежаваннямі, у якіх ажыццяўлялася распрацоўка функцыянальна-планіровачнага рашэння — прыстасаванне вузкай прасторы, 15 м па шырыні, паміж будынкамі пад размяшчэнне аб'ёму [[глядзельная зала|глядзельнай залы]] значнай умяшчальнасці з забеспячэннем нарматыўных выхадаў з яго, а таксама [[фае]] з [[каса]]вым [[вестыбюль|вестыбюлем]] і шэрагам дапаможных памяшканняў. Пры гэтым вырашалася задача рацыянальнага выкарыстання параўнальна невялікай прасторы над аб'ёмам кінатэатра, якая была адведзена пад жылыя памяшканні. Пра прыналежнасць будынка інфармаваў толькі аб'ёмны [[надпіс]] на [[атык]]у — «КIНО» і ўнізе над сцяной-вітражом, зашклёнай вертыкальнымі палотнамі ў выглядзе «гармоніка» — «ПРОЛЕТАРЫЙ»<ref name="arcp"/>. |
Фасад будынка быў заглыблены адносна фронту фасадаў суседніх будынкаў і рэзка кантраставаў з імі [[канструктывізм|канструктывісцкім]] характарам свайго [[кампазіцыя, архітэктура|кампазіцыйнага рашэння]]. Паводле вобразнага рашэння і функцыянальнай структуры ён стэрэатыпна ўспрымаецца як фасад жылога дома з крамнымі вітрынамі на першым паверсе, што абумоўлена абмежаваннямі, у якіх ажыццяўлялася распрацоўка функцыянальна-планіровачнага рашэння — прыстасаванне вузкай прасторы, 15 м па шырыні, паміж будынкамі пад размяшчэнне аб'ёму [[глядзельная зала|глядзельнай залы]] значнай умяшчальнасці з забеспячэннем нарматыўных выхадаў з яго, а таксама [[фае]] з [[каса]]вым [[вестыбюль|вестыбюлем]] і шэрагам дапаможных памяшканняў. Пры гэтым вырашалася задача рацыянальнага выкарыстання параўнальна невялікай прасторы над аб'ёмам кінатэатра, якая была адведзена пад жылыя памяшканні. Пра прыналежнасць будынка інфармаваў толькі аб'ёмны [[надпіс]] на [[атык]]у — «КIНО» і ўнізе над сцяной-вітражом, зашклёнай вертыкальнымі палотнамі ў выглядзе «гармоніка» — «ПРОЛЕТАРЫЙ»<ref name="arcp"/>. |
||
Уваход у новы кінатэатр прадугледжваўся праз ўваходную зону будынка, які прылягаў да яго злева — былога кінатэатра «Ілюзіён». Таксама на першым паверсе гэтага будынка размяшчаліся касавы вестыбюль, [[туалет]]ы з [[курыльня]]й і невялікая [[більярдная]]<ref name="arcp"/>. |
Уваход у новы кінатэатр прадугледжваўся праз ўваходную зону будынка, які прылягаў да яго злева — былога кінатэатра «Ілюзіён». Таксама на першым паверсе гэтага будынка размяшчаліся касавы вестыбюль, [[туалет]]ы з [[курыльня]]й і невялікая [[більярдная]]<ref name="arcp"/>. |
||
[[Фае]] і кіназала планіровачна размяшчаліся паслядоўна ў глыбіню дваровай тэрыторыі. У фае з вышынёй [[столь|столі]] 5,5 м быў запраектаваны балкон-[[антрэсоль]], арыентаваны ў бок вітража вонкавай сцяны. Уваход у фае і на балкон размяшчаўся з боку вестыбюльнай зоны, у глядзельную залу — праз два праёмы ў |
[[Фае]] і кіназала планіровачна размяшчаліся паслядоўна ў глыбіню дваровай тэрыторыі. У фае з вышынёй [[столь|столі]] 5,5 м быў запраектаваны балкон-[[антрэсоль]], арыентаваны ў бок вітража вонкавай сцяны. Уваход у фае і на балкон размяшчаўся з боку вестыбюльнай зоны, у глядзельную залу — праз два праёмы ў тарцовай сцяне фае пад балконам. Кіназала з найбольшай вышынёй столі каля 8 м, шырынёй прыкладна 15 м і даўжынёй звыш 33 м у месцы размяшчэння месцаў для гледачоў мела нахіленую [[падлога|падлогу]] і невялікі балкон над кінаапаратнай. Праектная ўмяшчальнасць залы складала 600 месцаў. Выхад гледачоў пасля сеансу забяспечваўся праз 7 дзвярных праёмаў і праз [[тамбур]] на тэрыторыю ўнутранага двара<ref name="arcp"/>. |
||
Уваход на жылыя паверхі спраектаванага будынка ажыццяўляўся праз калідор і лесвічныя маршы ў аб'ёме жылога дому, які прылягаў справа да будынка кінатэатра<ref name="arcp"/>. |
Уваход на жылыя паверхі спраектаванага будынка ажыццяўляўся праз калідор і лесвічныя маршы ў аб'ёме жылога дому, які прылягаў справа да будынка кінатэатра<ref name="arcp"/>. |
||
Унутрывуглавыя [[балкон]]ы на жылых паверхах будынка кінатэатра ўспрымаліся як завяршэнні гарызантальных [[Чляненне, архітэктура|чляненняў]] фасадаў суседніх будынкаў, што забяспечыла іх кампазіцыйна-ансамблевую ўзаемасувязь. Памер і форма аконных праёмаў жылых паверхаў вырашаны ў канструктывісцкай манеры — амаль [[стужачнае шкленне]] з праёмамі на ўсю шырыню пакояў, з вузкімі міжаконнямі і трохстворкавымі рамамі. |
Унутрывуглавыя [[балкон]]ы на жылых паверхах будынка кінатэатра ўспрымаліся як завяршэнні гарызантальных [[Чляненне, архітэктура|чляненняў]] фасадаў суседніх будынкаў, што забяспечыла іх кампазіцыйна-ансамблевую ўзаемасувязь. Памер і форма аконных праёмаў жылых паверхаў вырашаны ў канструктывісцкай манеры — амаль [[стужачнае шкленне]] з праёмамі на ўсю шырыню пакояў, з вузкімі міжаконнямі і трохстворкавымі рамамі. Паводле праекта ўсе паверхі мелі аднолькавае вырашэнне вокнаў, пазней форма і колькасць аконных праёмаў верхняга паверху былі зменены на шэраг вузкіх вертыкальных, што ў пэўнай ступені ажывіла агульную кампазіцыю фасада. Быў уведзены глухі [[франтон]] па вышыні да ўзроўню [[карніз]]аў суседніх будынкаў і [[казырок|казыркі]] над вуглавымі балконамі верхняга паверху, што ў яшчэ большай ступені забяспечыла кампазіцыйную сувязь з суседнімі фасадамі<ref name="arcp">''Жутяев Ю.'' [http://arcp.by/ru/article/kinoteatr-proletariy Кинотеатр «Пролетарий»] [об архитектурном проекте: Минск] // Архитектура и строительство № 2, 2015. — С. 60-62.</ref>. |
||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
Версія ад 04:04, 9 студзеня 2016
кінатэатр | |
Пралетарый | |
---|---|
Пролетарый | |
Файл:Pralietaryj, Miensk.jpg | |
53°54′07″ пн. ш. 27°33′41″ у. д.HGЯO | |
Краіна | Беларусь |
Горад | Менск |
Архітэктурны стыль | канструктывізм |
Архітэктар | Герасім Якушка |
Дата заснавання | 1934 |
Дата пабудовы | 1934 год |
Асноўныя даты | |
жнівень 1934 — адкрыты |
|
Дата скасавання | 1941 |
Статус | знішчаны |
«Пралета́рый» (арыг. «Пролета́рый») — колішні кінатэатр у Мінску. Размяшчаўся па вул. Савецкай, 87 насупраць Цэнтральнага сквера на месцы сучаснай Кастрычніцкай плошчы, недалёка ад скрыжавання вул. Энгельса з пр. Незалежнасці. Будынак кінатэатра ў стылі канструктывізм пабудаваны паводле праекта вядомага беларускага архітэктара Герасіма Якушкі.
Гісторыя
З 1907 года на вуліцы Захар'еўскай на першым паверсе правай часткі чатырохпавярховага дома ўладальніка Поляка працаваў кінатэатр «Ілюзіён», які меў вялікую папулярнасць. Паводле паведамлення газеты «Звязда», у чэрвені 1924 года ў былым памяшканні кінатэатра «Ілюзіён» адкрыўся новы кінатэатр «Пралетарый» на 300 месцаў. Пазней кінатэатр, верагодна, быў перайменаваны, бо ў шэрагу публікацый адзначалася, што 15 ліпеня 1924 года ў тым жа памяшканні па вул. Савецкай, 87 прыняў першых гледачоў новы кінатэатр «Чырвоны факел». У кастрычніку 1928 года тут арганізавалі прагляд фільмаў для дзяцей, і кінатэатр атрымаў назву «Юны піянер». У гэтым статусе ён праіснаваў некаторы час, пакуль да яго не вярнулася ранейшая назва — «Пралетарый»[1].
На пасяджэнні Сакратарыята Мінскага гарадскога камітэта КП(б)Б 1 красавіка 1932 года было прынята рашэнне: «На працягу будаўнічага сэзону г.г. пераабсталяваць кіно „Пролетарый“, зрабіўшы яго на 600—700 мейсц, шляхам дабудовы глядзельнай залі». Праект рэканструкцыі быў выкананы Герасімам Якушкам у вельмі кароткі тэрмін і прадугледжваў не павелічэнне ўмяшчальнасці старой глядзельнай залы, а ўзвядзенне новага будынка[1].
Новы кінатэатр «Пралетарый» быў адкрыты ў жніўні 1934 года. Па ўмяшчальнасці ён быў другім паводле велічыні пасля кінатэатра «Чырвоная зорка». На яго экране дэманстраваліся як савецкія, у тым ліку і беларускія, так і замежныя фільмы. Напрыклад, 13 верасня 1938 года адбыўся паказ знакамітага фільма Чарлі Чапліна «Агні вялікага горада»[1].
У 1938 годзе кінатэатр закрылі на рэканструкцыю паводле праекта архітэктара Герасіма Якушкі, у выніку якой умяшчальнасць залы павялічылася да 1000 месцаў. Пасля рэканструкцыі кінатэатр атрымаў новую назву — «Радзіма»[1] (арыг. «Родзіма»[крыніца?]).
21 чэрвеня 1941 года ў кінатэатры «Радзіма» прайшло апошняе ў горадзе даваеннае грамадскае мерапрыемства: вячэрняя дэманстрацыя фільма «Франтавыя сяброўкі», паўночнае вясёлае выступленне «Тэа-джаза» і а 0:20, ужо 22 чэрвеня 1941, — дадатковы сеанс фільма. 24 чэрвеня 1941 года а 9:40 нямецкая авіяцыя пачала асабліва масіраваную эшаланаваную бамбардзіроўку Мінска. Кінатэатр і прылеглыя да яго будынкі цалкам выгарэлі і ўяўлялі сабой скрыні-руіны. Пасля вайны гэты квартал горада не аднавілі[1].
Архітэктура
Фасад будынка быў заглыблены адносна фронту фасадаў суседніх будынкаў і рэзка кантраставаў з імі канструктывісцкім характарам свайго кампазіцыйнага рашэння. Паводле вобразнага рашэння і функцыянальнай структуры ён стэрэатыпна ўспрымаецца як фасад жылога дома з крамнымі вітрынамі на першым паверсе, што абумоўлена абмежаваннямі, у якіх ажыццяўлялася распрацоўка функцыянальна-планіровачнага рашэння — прыстасаванне вузкай прасторы, 15 м па шырыні, паміж будынкамі пад размяшчэнне аб'ёму глядзельнай залы значнай умяшчальнасці з забеспячэннем нарматыўных выхадаў з яго, а таксама фае з касавым вестыбюлем і шэрагам дапаможных памяшканняў. Пры гэтым вырашалася задача рацыянальнага выкарыстання параўнальна невялікай прасторы над аб'ёмам кінатэатра, якая была адведзена пад жылыя памяшканні. Пра прыналежнасць будынка інфармаваў толькі аб'ёмны надпіс на атыку — «КIНО» і ўнізе над сцяной-вітражом, зашклёнай вертыкальнымі палотнамі ў выглядзе «гармоніка» — «ПРОЛЕТАРЫЙ»[1].
Уваход у новы кінатэатр прадугледжваўся праз ўваходную зону будынка, які прылягаў да яго злева — былога кінатэатра «Ілюзіён». Таксама на першым паверсе гэтага будынка размяшчаліся касавы вестыбюль, туалеты з курыльняй і невялікая більярдная[1].
Фае і кіназала планіровачна размяшчаліся паслядоўна ў глыбіню дваровай тэрыторыі. У фае з вышынёй столі 5,5 м быў запраектаваны балкон-антрэсоль, арыентаваны ў бок вітража вонкавай сцяны. Уваход у фае і на балкон размяшчаўся з боку вестыбюльнай зоны, у глядзельную залу — праз два праёмы ў тарцовай сцяне фае пад балконам. Кіназала з найбольшай вышынёй столі каля 8 м, шырынёй прыкладна 15 м і даўжынёй звыш 33 м у месцы размяшчэння месцаў для гледачоў мела нахіленую падлогу і невялікі балкон над кінаапаратнай. Праектная ўмяшчальнасць залы складала 600 месцаў. Выхад гледачоў пасля сеансу забяспечваўся праз 7 дзвярных праёмаў і праз тамбур на тэрыторыю ўнутранага двара[1].
Уваход на жылыя паверхі спраектаванага будынка ажыццяўляўся праз калідор і лесвічныя маршы ў аб'ёме жылога дому, які прылягаў справа да будынка кінатэатра[1].
Унутрывуглавыя балконы на жылых паверхах будынка кінатэатра ўспрымаліся як завяршэнні гарызантальных чляненняў фасадаў суседніх будынкаў, што забяспечыла іх кампазіцыйна-ансамблевую ўзаемасувязь. Памер і форма аконных праёмаў жылых паверхаў вырашаны ў канструктывісцкай манеры — амаль стужачнае шкленне з праёмамі на ўсю шырыню пакояў, з вузкімі міжаконнямі і трохстворкавымі рамамі. Паводле праекта ўсе паверхі мелі аднолькавае вырашэнне вокнаў, пазней форма і колькасць аконных праёмаў верхняга паверху былі зменены на шэраг вузкіх вертыкальных, што ў пэўнай ступені ажывіла агульную кампазіцыю фасада. Быў уведзены глухі франтон па вышыні да ўзроўню карнізаў суседніх будынкаў і казыркі над вуглавымі балконамі верхняга паверху, што ў яшчэ большай ступені забяспечыла кампазіцыйную сувязь з суседнімі фасадамі[1].
Зноскі
Спасылкі
- Жутяев Ю. Кинотеатр «Пролетарий» [об архитектурном проекте: Минск] // Архитектура и строительство № 2, 2015. — С. 60-62.