Рыбасома: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
M.L.Bot (размовы | уклад)
Боты
15 742 праўкі
др →‎Літаратура: выдаленне Ш:Link GA, replaced: {{Link GA| → {{subst:Void| using AWB
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
[[Выява:Chloroplast ribosome.jpg|thumb|right|Рыбасома]]
[[Выява:Chloroplast ribosome.jpg|thumb|right|Рыбасома]]
'''Рыбасома''' — немембранная арганела [[клетка|клеткі]] ўсіх жывых арганізмаў, якая складаецца з [[РНК]] і [[бялкі|бялку]]; элементарны апарат сінтэзу бялковых малекул. Падзяляюцца на цытаплазматычныя і мітахандрыяльныя. Асноўная функцыя рыбасомы — зборка бялковых малекул з [[амінакіслоты|амінакіслот]], якія дастаўляюцца трансп. РНК.
'''Рыбасома''' — немембранная арганела [[клетка|клеткі]] ўсіх жывых арганізмаў, якая складаецца з [[РНК]] і [[бялкі|бялку]]; элементарны апарат сінтэзу бялковых малекул. Падзяляюцца на цытаплазматычныя і мітахандрыяльныя. Асноўная функцыя рыбасомы — зборка бялковых малекул з [[амінакіслоты|амінакіслот]], якія дастаўляюцца трансп. РНК.

Вельмі малыя (15—30 нм), змяшчаюцца як у [[эўкарыёты|эўкарыятычных]] клетках, так і ў клетках пракарыёт ([[бактэрыі|бактэрый]]). Колькасць рыбасом у розных тыпах клетак складае ад некалькіх тысяч да некалькіх мільёнаў.

Рыбасома складаецца з дзвюх субадзінак — вялікай і малой. Кожная субадзінка ўяўляе сабой комплекс рыбасомных РНК (рРНК) з бялкамі. Субадзінкі рыбасом фарміруюцца ў [[клетачнае ядро|ядры]], а затым праз ядзерныя поры выходзяць у [[цытаплазма|цытаплазму]]. На рыбасомах ажыццяўляецца зборка малекул бялкоў з [[амінакіслоты|амінакіслот]], якія дастаўляюцца малекуламі транспартных РНК (тРНК).

Вялікія і малыя субадзінкі рыбасом размяшчаюцца ў цытаплазме асобна адна ад другой і аб'ядноўваюцца толькі для сінтэзу бялку. Ініцыятарам зборкі рыбасомы з'яўляецца малекула інфармацыйнай (матрычнай) РНК (іРНК, мРНК), якая змяшчае інфармацыю аб структуры таго бялку, які трэба сінтэзаваць.

Сфарміраваныя рыбасомы могуць знаходзіцца ў свабодным стане ў гіялаплазме або прымацоўвацца да паверхні [[эндаплазматычная сетка|эндаплазматычнай сеткі]] ці ядра. Свабодныя рыбасомы сінтэзуюць [[бялкі]], неабходныя для патрэб самой [[клеткі]]. Рыбасомы, прымацаваныя да эндаплазматычнай сеткі і абалонкі ядра, сінтэзуюць бялкі, прызначаныя для вывядзення з клеткі, а таксама розныя мембранныя бялкі.


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|том=13|старонкі=484|старонак=576|isbn=985-11-0216-4 (Т. 13)|тыраж=10 000}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|том=13|старонкі=484|старонак=576|isbn=985-11-0216-4 (Т. 13)|тыраж=10 000}}
* Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. — 270 с.: іл. ISBN 978-985-03-2169-5


{{Арганелы}}
{{Арганелы}}




[[Катэгорыя:Арганелы]]
[[Катэгорыя:Арганелы]]
[[Катэгорыя:РНК]]
[[Катэгорыя:РНК]]
[[Катэгорыя:Біясінтэз бялку]]
[[Катэгорыя:Біясінтэз бялку]]


{{cytology-stub}}

Версія ад 14:48, 28 лютага 2016

Рыбасома

Рыбасома — немембранная арганела клеткі ўсіх жывых арганізмаў, якая складаецца з РНК і бялку; элементарны апарат сінтэзу бялковых малекул. Падзяляюцца на цытаплазматычныя і мітахандрыяльныя. Асноўная функцыя рыбасомы — зборка бялковых малекул з амінакіслот, якія дастаўляюцца трансп. РНК.

Вельмі малыя (15—30 нм), змяшчаюцца як у эўкарыятычных клетках, так і ў клетках пракарыёт (бактэрый). Колькасць рыбасом у розных тыпах клетак складае ад некалькіх тысяч да некалькіх мільёнаў.

Рыбасома складаецца з дзвюх субадзінак — вялікай і малой. Кожная субадзінка ўяўляе сабой комплекс рыбасомных РНК (рРНК) з бялкамі. Субадзінкі рыбасом фарміруюцца ў ядры, а затым праз ядзерныя поры выходзяць у цытаплазму. На рыбасомах ажыццяўляецца зборка малекул бялкоў з амінакіслот, якія дастаўляюцца малекуламі транспартных РНК (тРНК).

Вялікія і малыя субадзінкі рыбасом размяшчаюцца ў цытаплазме асобна адна ад другой і аб'ядноўваюцца толькі для сінтэзу бялку. Ініцыятарам зборкі рыбасомы з'яўляецца малекула інфармацыйнай (матрычнай) РНК (іРНК, мРНК), якая змяшчае інфармацыю аб структуры таго бялку, які трэба сінтэзаваць.

Сфарміраваныя рыбасомы могуць знаходзіцца ў свабодным стане ў гіялаплазме або прымацоўвацца да паверхні эндаплазматычнай сеткі ці ядра. Свабодныя рыбасомы сінтэзуюць бялкі, неабходныя для патрэб самой клеткі. Рыбасомы, прымацаваныя да эндаплазматычнай сеткі і абалонкі ядра, сінтэзуюць бялкі, прызначаныя для вывядзення з клеткі, а таксама розныя мембранныя бялкі.

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 484. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (Т. 13).
  • Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. — 270 с.: іл. ISBN 978-985-03-2169-5
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рыбасома&oldid=2275395"