Верхнялужыцкая мова: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др вырашэнне неадназначнасцей using AWB |
Няма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 22: | Радок 22: | ||
'''Верхнелужыцкая мова''' ({{lang-hsb|hornjoserbska rěč}}) — мова [[лужычаны|лужыцкіх сербаў]] і адна з афіцыйных моў [[Германія|Германіі]]. |
'''Верхнелужыцкая мова''' ({{lang-hsb|hornjoserbska rěč}}) — мова [[лужычаны|лужыцкіх сербаў]] і адна з афіцыйных моў [[Германія|Германіі]]. |
||
Адносіцца да [[славянскія мовы|славянскай]] |
Адносіцца да [[славянскія мовы|славянскай]] групы моў. Агульны лік носьбітаў — каля 40 000 чалавек, яны жывуць у [[Саксонія, федэральная зямля|Саксоніі]]. Лік носьбітаў мовы ў штодзённым жыцці значна ніжэйшы. Агульны лік лужыцкіх сербаў у Горнай Лужыцы — 40 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 13 000. Агульны лік лужычан у Дольнай Лужыцы — 20 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 7 000. У адрозненні ад [[дольналужыцкая мова|дольналужыцкай мовы]] горналужыцкая мова не знаходзіцца на мяжы вымірання. Усяго ж пражываюць у Лужыцы прыкладна 600 000 чалавек — лужычанаў і нялужычанаў ([[немцы|немцаў]]). Цэнтрам горналужыцкай культуры з'яўляецца горад [[Баўцэн]] у [[Саксонія|Саксоніі]]. |
||
[[Выява:Germany sorbian region.png|left|thumb|130px|распаўсюджанне лужыцкае мовы]] |
[[Выява:Germany sorbian region.png|left|thumb|130px|распаўсюджанне лужыцкае мовы]] |
||
Версія ад 16:55, 24 сакавіка 2016
| Верхнелужыцкая мова | |
|---|---|
| Саманазва | Hornjoserbšćina |
| Краіны | Германія |
| Рэгіёны | Саксонія |
| Арганізацыя, якая рэгулюе | Upper Sorbian Language Commission[d] |
| Агульная колькасць носьбітаў | каля 20 000 |
| Статус | знікаючая (definitely endangered)[1]; дрэнны (endangered)[2] |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Пісьменнасць | лацінка (Верхнелужыцкі варыянт) |
| Моўныя коды | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | hsb |
| ISO 639-3 | hsb |
| WALS | sou |
| Ethnologue | hsb |
| ELCat | 4280 |
| IETF | hsb |
| Glottolog | uppe1395 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Верхнелужыцкая мова (в.-луж.: hornjoserbska rěč) — мова лужыцкіх сербаў і адна з афіцыйных моў Германіі.
Адносіцца да славянскай групы моў. Агульны лік носьбітаў — каля 40 000 чалавек, яны жывуць у Саксоніі. Лік носьбітаў мовы ў штодзённым жыцці значна ніжэйшы. Агульны лік лужыцкіх сербаў у Горнай Лужыцы — 40 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 13 000. Агульны лік лужычан у Дольнай Лужыцы — 20 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 7 000. У адрозненні ад дольналужыцкай мовы горналужыцкая мова не знаходзіцца на мяжы вымірання. Усяго ж пражываюць у Лужыцы прыкладна 600 000 чалавек — лужычанаў і нялужычанаў (немцаў). Цэнтрам горналужыцкай культуры з'яўляецца горад Баўцэн у Саксоніі.
Асаблівасці
Націск заўсёды падае на першы склад. Шэраг фанетычных асаблівасцей збліжае горнасербскую мову з беларускай: наяўнасць фрыкатыўнага /h/, змякчэнне гукаў /d/, /t/ адпаведна да /dź/, /ć/, наяўнасць прыстаўнога /в/.
Прыклад тэксту
«Naša wjeska»
To je naša wjeska. Blisko wjeski je lěs. Tam widźiš našu chěžu. Wokolo chěže je zahroda. W zahrodźe je naša wowca. Naša kruva tam njeje. Tu je dróha do města. Widźiš tam šulu? Tam je naš wučer. Wučer ma psyka. Blisko zahrody je naš susod. Susod ma awto a jědźe do města. Maš doma tež awto? Blisko dwora je štom. Wokoło štoma je trawa. Što hišće widźiš?
«Нашая вёска»
Гэта наша вёска. Паблізу вёскі ё лес. Там бачыш нашу хату. Вакол хаты агароджа. У агароджы нашая авечка. Нашая карова там не есь. Вось дарога ў горада. Бачыш там школу? Там наш настаўнік. Настаўнік мае сабаку. Паблізу агароджы наш сусед. Сусед мае аўтамабіль і ездзіць у горад. А ты маеш дома аўтамабіль? Паблізу двара ё дрэва. Вакол дрэва трава. Што яшчэ ты бачыш?
Верхнелужыцкі алфавіт
| Верхнелужыцкі алфавіт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a | b | c | č | ć | d | dź | e | ě | f | g | h | ch | i | j | k | ł | l | m | n | ń | o | ó | p | (q) | r | ř | s | š | t | u | (v) | w | (x) | y | z | ž |
| A | B | C | Č | Ć | D | Dź | E | - | F | G | H | Ch | I | J | K | Ł | L | M | N | - | O | - | P | (Q) | R | - | S | Š | T | U | (V) | W | (X) | (Y) | Z | Ž |
Заўвага: У новай версіі «ć» знаходзіцца пасля «č». Да 2005 у алфавіце можна сустрэць «ć» пасля «t».
Зноскі
- ↑ UNESCO (англ.). — UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger. Архівавана з першакрыніцы 5 жніўня 2012. (Праверана 22 верасня 2012)
- ↑ Helsinki.fi (англ.). — UNESCO Red Book on Endangered Languages by Tapani Salminen. Архівавана з першакрыніцы 23 кастрычніка 2012. (Праверана 22 верасня 2012)
Спасылкі
- Падручнік, слоўнік, карысныя матэрыялы, усё на рускай
- Дапаможнік горналужыцкай мовы на чэшскай ([http://arhivarij.narod.ru/Verhneluzhickij.doc Тут пераклад пачатку чэшскага падручніка на рускую).
- Лужыцка-нямецкі слоўнік
