Трыпольская культура: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 15:34, 17 красавіка 2016

Трыпо́льская культу́ра (укр.: Трипільська культура, альбо культура Кукутэні (рум.: Cultura Cucuteni), альбо Кукутэнь-трыпольская культура (англ.: Cucuteni-Trypillian culture)) — археалагічная культура часоў энеаліту, назва якой паходзіць ад назвы вёскі Трыполле на Кіеўшчыне (у пазначанай «пашыранай» назве культуры прысутнічае яшчэ і назва румынскай вёскі Кукутэнь). Культура дасягнула росквіту паміж 5500 і 2750 гадамі да н.э., размяшчалася паміж Карпатамі і Дняпром на тэрыторыях сучасных Украіны, Малдовы і Румыніі агульнай плошчай больш за 350 тыс.км². У часы росквіту культуры ёй належалі найбольшыя па памеры паселішчы ў Еўропе: колькасць жыхароў некаторых з іх перавышала 15 тыс. чалавек.

Трыпольская культура з'яўляецца адной з асноўных старажытназемляробчых культур Меднага веку. Трыпольскія плямёны займалі прасторы Усходняй Еўропы ад Дняпра да Карпатаў, ад Палесся да Чорнага мора і Балканскага паўвострава. Гэтая культура развівалася ў 5-4 тыс. да н.э. (на працягу 2000 гадоў) і прайшла ў сваім развіцці тры этапы — ранні, сярэдні і позні. Ва Украіне выяўлена (па стане на 2014 год) больш за дзве тысячы помнікаў Трыпольскай культуры. Яны згрупаваныя ў 15 галінах: больш у Сярэднім Прыднястроўі і Надпруцці і Надбужжы, менш у Прыдняпроўі. Імаверна, па гушчыні рассялення прысутнічала аб'яднанне плямёнаў.

Адной з асаблівасцей Трыпольскай культуры была велізарная тэрыторыя распаўсюджання (каля 190 тыс.км²). У час свайго росквіту (у канцы сярэдняга этапу) насельніцтва на ўсёй тэрыторыі Трыпольскай культуры па розных ацэнках складала да 410 тыс. чалавек.

Праблема паходжання трыпольцаў не да канца высветлена. Большасць археолагаў схіляецца да меркавання, што аснову раннетрыпольскай культуры складалі паўднёвыя земляробча-жывёлагадоўчыя плямёны культур балканскага паходжання, якія, аднак, у працэсе распаўсюджвання на новыя ўсходнія тэрыторыі ўключалі ў сябе на розных этапах элементы мясцовых неалітычных і энеалітычных культур.

Літаратура

Трыпольская культура // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. С. 6.

@@ Радок 2: / Радок 2: @@
 [[Файл:Cucuteni-Tripol'ye Culture Outline Map.png|200px|thumb|Максімальнае пашырэнне.]]
 [[Файл:CucuteniOmegaandbull.JPG|thumb|right|Трыпольская кераміка.]]
-'''Трыпо́льская культу́ра (Трыпільская культура)''' ({{lang-uk|Трипільська культура}}, альбо '''культура Кукутэні''' ({{lang-ro|Cultura Cucuteni}}), альбо '''Кукутэнь-трыпольская культура''' ({{lang-en|Cucuteni-Trypillian culture}})) — археалагічная культура часоў [[энеаліт]]у, назва якой паходзіць ад назвы вёскі [[Вёска Трыпілля, Кіеўская вобласць|Трыпілля]] на [[Кіеўская вобласць|Кіеўшчыне]] (у пазначанай «пашыранай» назве культуры прысутнічае яшчэ і назва [[Румынія|румынскай]] [[Вёска Кукутэнь|вёскі Кукутэнь]]). Культура дасягнула росквіту паміж 5500 і 2750 гадамі да н.э., размяшчалася паміж [[Карпаты|Карпатамі]] і [[Рака Дняпро|Дняпром]] на тэрыторыях сучасных [[Украіна|Украіны]], [[Малдова|Малдовы]] і [[Румынія|Румыніі]] агульнай плошчай больш за 350 тыс.км². У часы росквіту культуры ёй належалі найбольшыя па памеры паселішчы ў [[Еўропа|Еўропе]]: колькасць жыхароў некаторых з іх перавышала 15 тыс. чалавек.
+'''Трыпо́льская культу́ра''' ({{lang-uk|Трипільська культура}}, альбо '''культура Кукутэні''' ({{lang-ro|Cultura Cucuteni}}), альбо '''Кукутэнь-трыпольская культура''' ({{lang-en|Cucuteni-Trypillian culture}})) — археалагічная культура часоў [[энеаліт]]у, назва якой паходзіць ад назвы вёскі [[Вёска Трыполле, Кіеўская вобласць|Трыполле]] на [[Кіеўская вобласць|Кіеўшчыне]] (у пазначанай «пашыранай» назве культуры прысутнічае яшчэ і назва [[Румынія|румынскай]] [[Вёска Кукутэнь|вёскі Кукутэнь]]). Культура дасягнула росквіту паміж 5500 і 2750 гадамі да н.э., размяшчалася паміж [[Карпаты|Карпатамі]] і [[Рака Дняпро|Дняпром]] на тэрыторыях сучасных [[Украіна|Украіны]], [[Малдова|Малдовы]] і [[Румынія|Румыніі]] агульнай плошчай больш за 350 тыс.км². У часы росквіту культуры ёй належалі найбольшыя па памеры паселішчы ў [[Еўропа|Еўропе]]: колькасць жыхароў некаторых з іх перавышала 15 тыс. чалавек.
 Трыпольская культура з'яўляецца адной з асноўных старажытназемляробчых культур [[Медны век|Меднага веку]]. Трыпольскія плямёны займалі прасторы [[Усходняя Еўропа|Усходняй Еўропы]] ад Дняпра да Карпатаў, ад [[Палессе|Палесся]] да [[Чорнае мора|Чорнага мора]] і [[Балканскі паўвостраў|Балканскага паўвострава]]. Гэтая культура развівалася ў 5-4 тыс. да н.э. (на працягу 2000 гадоў) і прайшла ў сваім развіцці тры этапы — ранні, сярэдні і позні. Ва Украіне выяўлена (па стане на 2014 год) больш за дзве тысячы помнікаў Трыпольскай культуры. Яны згрупаваныя ў 15 галінах: больш у Сярэднім Прыднястроўі і [[Рака Прут|Надпруцці]] і Надбужжы, менш у Прыдняпроўі. Імаверна, па гушчыні рассялення прысутнічала аб'яднанне плямёнаў.