Філіпіны: Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 26: Радок 26:
|Найбуйнейшыя гарады = [[Кесан-Сіці]]
|Найбуйнейшыя гарады = [[Кесан-Сіці]]
|Пасады кіраўнікоў = [[Прэзідэнт Філіпін|Прэзідэнт]] <br/> [[Віцэ-прэзідэнт Філіпін|Віцэ-прэзідэнт]] <br/> [[Старшыня Сената Філіпін|Старшыня Сената]] <br/> [[Спікер Палаты Прадстаўнікоў Філіпін|Спікер Палаты Прадстаўнікоў]]
|Пасады кіраўнікоў = [[Прэзідэнт Філіпін|Прэзідэнт]] <br/> [[Віцэ-прэзідэнт Філіпін|Віцэ-прэзідэнт]] <br/> [[Старшыня Сената Філіпін|Старшыня Сената]] <br/> [[Спікер Палаты Прадстаўнікоў Філіпін|Спікер Палаты Прадстаўнікоў]]
|Кіраўнікі = [[Родрйго Дутерте]] <br/> [[Лені Робредо]] <br/> [[Франклін Дрылан]] <br/> [[Фелісьяна Бельмонтэ-малодшы|Фелісьяна Бельмонтэ-мал.]]
|Кіраўнікі = [[Радрыга Роа Дутэртэ]] <br/> [[Лені Рабрэда]] <br/> [[Франклін Дрылан]] <br/> [[Фелісьяна Бельмонтэ-малодшы|Фелісьяна Бельмонтэ-мал.]]
|Месца па плошчы = 73
|Месца па плошчы = 73
|Плошча = 299.764
|Плошча = 299.764
Радок 66: Радок 66:
== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Філіпін}}
{{main|Гісторыя Філіпін}}
Філіпіны насялялі плямёны аўстралоіднай расы, у II-м тысячагоддзі да н.э. іх адцяснілі ў горныя раёны паўднёвамангалоідныя народы. У [[1521]] г. Філіпіны наведала іспанская экспедыцыя [[Ф.Магелана]], які загінуў у сутычцы з жыхарамі [[Востраў Мактан|вострава Мактан]]. У [[1565]] г. з прыбыцця флоту [[М.Л.Легаспі]] пачалося іспанскае заваяванне Філіпін. Да канца [[16 стагоддзе|XVI]] ст. іспанцы падпарадкавалі большую частку краіны, акрамя ісламізаванага ў [[14 стагоддзе|XIV]] — [[15 стагоддзе|XV]] стст. насельніцтва, якое захавала напоўдні незалежнасць да [[19 стагоддзе|XIX]] ст. У хуткім часе большасць філіпінцаў хрысціянізавана. На Філіпінах усталявалася сістэма кіравання на ўзор іспанскіх калоній у Амерыцы. З [[17 стагоддзе|XVII]] ст. іспанцы ізалявалі краіну ад знешняга свету. Выхад з ізаляцыі ў пачатку [[19 стагоддзе|XIX]] ст. спрыяў уздыму гаспадаркі Філіпін і мясцоваму культурна-асветніцкаму руху (галоўны яго прадстаўнік [[Х. Рысаль]]). У [[1892]] г. заснавана тайная патрыятычная арганізацыя [[Каціпунан]] (кіраўнік [[А. Баніфасіа]]), якая ўзначаліла [[Філіпінская рэвалюцыя|нацыянальнае паўстанне 1896 – 1897]]. У час [[Іспана-амерыканская вайна 1898|Іспана-амерыканскай вайны 1898 г.]] на Філіпіны высадзіліся войскі ЗША. [[12 чэрвеня]] [[1898]] г. абвешчана незалежная [[Першая Філіпінская Рэспубліка|Філіпінская Рэспубліка]] на чале з [[Э. Агінальда]]. У выніку [[Амерыкана-філіпінская вайна|Амерыкана-філіпінскай вайны 1899—1901]] гг. Філіпіны сталі калоніяй [[ЗША]]. У [[1916]] г. утворана [[Легіслатура Філіпін]], а паводле закона і Канстытуцыі 1934 г. у [[1935]] створаны аўтаномны ўрад на чале з прэзідэнтам [[М. Л. Кесанам]]. У [[1941]]—[[1942]] гг. Філіпіны акупіравалі японскія войскі. У [[1942]]—[[1944]] гг. на [[Востраў Лусон|востраве Лусон]] узброеную барацьбу супраць акупацыйных войскаў вяла партызанская армія Хукбалахап. У канцы [[1944]] — пачатку [[1945]] гг. тут адбыліся жорсткія баі паміж амерыканскімі і японскімі войскамі. [[4 ліпеня]] [[1946]] г. абвешчана незалежнасць Філіпін. У [[1965]] г. прэзідэнтам краіны абраны [[Ф.Маркас]], які ў [[1972]] г. увёў надзвычайнае становішча (да [[1981]] г.) і замацаваў свае вялікія паўнамоцтвы. Дыктатура прэзідэнта і карупцыя сярод яго паплечнікаў прывялі да народных выступленняў у лютым [[1986]] г., рэжым Маркаса быў скінуты. Урад прэзідэнта [[К. Акіна]] правёў дэмакратызацыю палітычнага жыцця. Але ён і ўрад прэзідэнта [[М.Рамаса]] ([[1992]]—[[1998]]) не здолелі рэфармаваць эканоміку Філіпін. Нягледзячы на мірнае пагадненне 1996 г. з мусульманскімі арганізацыямі, радыкальныя ісламісцкія групоўкі на поўдні Філіпін працягваюць узброеную барацьбу супраць урада.
Філіпіны насялялі плямёны аўстралоіднай расы, у II-м тысячагоддзі да н.э. іх адцяснілі ў горныя раёны паўднёвамангалоідныя народы. У [[1521]] г. Філіпіны наведала іспанская экспедыцыя [[Ф.Магелана]], які загінуў у сутычцы з жыхарамі [[Востраў Мактан|вострава Мактан]]. У [[1565]] г. з прыбыцця флоту [[М.Л.Легаспі]] пачалося іспанскае заваяванне Філіпін. Да канца [[16 стагоддзе|XVI]] ст. іспанцы падпарадкавалі большую частку краіны, акрамя ісламізаванага ў [[14 стагоддзе|XIV]] — [[15 стагоддзе|XV]] стст. насельніцтва, якое захавала напоўдні незалежнасць да [[19 стагоддзе|XIX]] ст. У хуткім часе большасць філіпінцаў хрысціянізавана. На Філіпінах усталявалася сістэма кіравання на ўзор іспанскіх калоній у Амерыцы. З [[17 стагоддзе|XVII]] ст. іспанцы ізалявалі краіну ад знешняга свету. Выхад з ізаляцыі ў пачатку [[19 стагоддзе|XIX]] ст. спрыяў уздыму гаспадаркі Філіпін і мясцоваму культурна-асветніцкаму руху (галоўны яго прадстаўнік [[Х. Рысаль]]). У [[1892]] г. заснавана тайная патрыятычная арганізацыя [[Каціпунан]] (кіраўнік [[А. Баніфасіа]]), якая ўзначаліла [[Філіпінская рэвалюцыя|нацыянальнае паўстанне 1896—1897]]. У час [[Іспана-амерыканская вайна 1898|Іспана-амерыканскай вайны 1898 г.]] на Філіпіны высадзіліся войскі ЗША. [[12 чэрвеня]] [[1898]] г. абвешчана незалежная [[Першая Філіпінская Рэспубліка|Філіпінская Рэспубліка]] на чале з [[Э. Агінальда]]. У выніку [[Амерыкана-філіпінская вайна|Амерыкана-філіпінскай вайны 1899—1901]] гг. Філіпіны сталі калоніяй [[ЗША]]. У [[1916]] г. утворана [[Легіслатура Філіпін]], а паводле закона і Канстытуцыі 1934 г. у [[1935]] створаны аўтаномны ўрад на чале з прэзідэнтам [[М. Л. Кесанам]]. У [[1941]]—[[1942]] гг. Філіпіны акупіравалі японскія войскі. У [[1942]]—[[1944]] гг. на [[Востраў Лусон|востраве Лусон]] узброеную барацьбу супраць акупацыйных войскаў вяла партызанская армія Хукбалахап. У канцы [[1944]] — пачатку [[1945]] гг. тут адбыліся жорсткія баі паміж амерыканскімі і японскімі войскамі. [[4 ліпеня]] [[1946]] г. абвешчана незалежнасць Філіпін. У [[1965]] г. прэзідэнтам краіны абраны [[Ф.Маркас]], які ў [[1972]] г. увёў надзвычайнае становішча (да [[1981]] г.) і замацаваў свае вялікія паўнамоцтвы. Дыктатура прэзідэнта і карупцыя сярод яго паплечнікаў прывялі да народных выступленняў у лютым [[1986]] г., рэжым Маркаса быў скінуты. Урад прэзідэнта [[К. Акіна]] правёў дэмакратызацыю палітычнага жыцця. Але ён і ўрад прэзідэнта [[М.Рамаса]] ([[1992]]—[[1998]]) не здолелі рэфармаваць эканоміку Філіпін. Нягледзячы на мірнае пагадненне 1996 г. з мусульманскімі арганізацыямі, радыкальныя ісламісцкія групоўкі на поўдні Філіпін працягваюць узброеную барацьбу супраць урада.


== Гл. таксама ==
== Гл. таксама ==

Версія ад 19:25, 30 чэрвеня 2016

Рэспубліка Філіпіны
філ.: Republika ng Pilipinas
англ.: Republic of the Philippines
Герб Філіпін
Сцяг Філіпін Герб Філіпін

Дэвіз: «Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa»
«За Бога, народ, прыроду і краіну»
Гімн: «Lupang Hinirang»
Дата незалежнасці 4 ліпеня 1946 (ад ЗША)
Афіцыйныя мовы Філіпінская (a), англійская
Сталіца Маніла
Найбуйнейшыя гарады Кесан-Сіці
Форма кіравання Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт
Віцэ-прэзідэнт
Старшыня Сената
Спікер Палаты Прадстаўнікоў 		Радрыга Роа Дутэртэ
Лені Рабрэда
Франклін Дрылан
Фелісьяна Бельмонтэ-мал.
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні 		73-я ў свеце
299.764 км²
0,61
Насельніцтва
• Ацэнка (2015)
• Перапіс (2010)
• Шчыльнасць
102.187.200 чал. (12-я)
92.337.852 чал.
340,62 чал./км²  (43-я)
ВУП (ППЗ)
  • Разам (2015)
  • На душу насельніцтва
$751,770 млрд
$7.412
ВУП (намінал)
  • Разам (2015)
  • На душу насельніцтва
$330,259
$3.256
ІРЧП (2013) ▲0,660 (сярэдні) (117-ы)
Этнахаронім Філіпінцы
Валюта Філіпінскі песа (₱, PHP)
Інтэрнэт-дамен .ph
Код ISO (Alpha-2) PH
Код ISO (Alpha-3) PHL
Код МАК PHI
Тэлефонны код +63
Часавыя паясы +8
a. Стандартызаваны варыянт тагальскай мовы

Філіпіны (філ.: Pilipinas [ˌpɪlɪˈpinɐs], англ.: the Philippines [ˈfɪlɨpiːnz]) — астраўная краіна ў Паўднёва-Усходняй Азіі, у Ціхім акіяне паміж Інданезіяй і Тайванем.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Філіпін

Філіпіны насялялі плямёны аўстралоіднай расы, у II-м тысячагоддзі да н.э. іх адцяснілі ў горныя раёны паўднёвамангалоідныя народы. У 1521 г. Філіпіны наведала іспанская экспедыцыя Ф.Магелана, які загінуў у сутычцы з жыхарамі вострава Мактан. У 1565 г. з прыбыцця флоту М.Л.Легаспі пачалося іспанскае заваяванне Філіпін. Да канца XVI ст. іспанцы падпарадкавалі большую частку краіны, акрамя ісламізаванага ў XIV — XV стст. насельніцтва, якое захавала напоўдні незалежнасць да XIX ст. У хуткім часе большасць філіпінцаў хрысціянізавана. На Філіпінах усталявалася сістэма кіравання на ўзор іспанскіх калоній у Амерыцы. З XVII ст. іспанцы ізалявалі краіну ад знешняга свету. Выхад з ізаляцыі ў пачатку XIX ст. спрыяў уздыму гаспадаркі Філіпін і мясцоваму культурна-асветніцкаму руху (галоўны яго прадстаўнік Х. Рысаль). У 1892 г. заснавана тайная патрыятычная арганізацыя Каціпунан (кіраўнік А. Баніфасіа), якая ўзначаліла нацыянальнае паўстанне 1896—1897. У час Іспана-амерыканскай вайны 1898 г. на Філіпіны высадзіліся войскі ЗША. 12 чэрвеня 1898 г. абвешчана незалежная Філіпінская Рэспубліка на чале з Э. Агінальда. У выніку Амерыкана-філіпінскай вайны 1899—1901 гг. Філіпіны сталі калоніяй ЗША. У 1916 г. утворана Легіслатура Філіпін, а паводле закона і Канстытуцыі 1934 г. у 1935 створаны аўтаномны ўрад на чале з прэзідэнтам М. Л. Кесанам. У 1941—1942 гг. Філіпіны акупіравалі японскія войскі. У 1942—1944 гг. на востраве Лусон узброеную барацьбу супраць акупацыйных войскаў вяла партызанская армія Хукбалахап. У канцы 1944 — пачатку 1945 гг. тут адбыліся жорсткія баі паміж амерыканскімі і японскімі войскамі. 4 ліпеня 1946 г. абвешчана незалежнасць Філіпін. У 1965 г. прэзідэнтам краіны абраны Ф.Маркас, які ў 1972 г. увёў надзвычайнае становішча (да 1981 г.) і замацаваў свае вялікія паўнамоцтвы. Дыктатура прэзідэнта і карупцыя сярод яго паплечнікаў прывялі да народных выступленняў у лютым 1986 г., рэжым Маркаса быў скінуты. Урад прэзідэнта К. Акіна правёў дэмакратызацыю палітычнага жыцця. Але ён і ўрад прэзідэнта М.Рамаса (1992—1998) не здолелі рэфармаваць эканоміку Філіпін. Нягледзячы на мірнае пагадненне 1996 г. з мусульманскімі арганізацыямі, радыкальныя ісламісцкія групоўкі на поўдні Філіпін працягваюць узброеную барацьбу супраць урада.

Гл. таксама

  1. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Філіпіны&oldid=2351599"