Канфуцый: Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др арфаграфія
Artificial123 (размовы | уклад)
35 631 праўка
др крыніца - ru:Конфуций
Радок 26: Радок 26:


Яго павучанні, запісаныя слухачамі і паслядоўнікамі, склалі працу «Гутаркі і суджэнні» (论语, {{нп4|Лунь юй||ru|}}). На працягу многіх стагоддзяў кожны адукаваны кітаец павінен быў у дзяцінстве вывучыць на памяць гэтую кнігу і кіравацца ёю ў сваім жыцці. З II ст. да н.э. [[канфуцыянства]] стала дзяржаўнай ідэалагічнай дактрынай, а ён сам быў кананізаваны і абвешчаны настаўнікам 10 тысяч пакаленняў. Яго культ афіцыйна падтрымліваўся да {{нп4|Сіньхайская рэвалюцыя|кітайскай буржуазнай рэвалюцыі|ru|Синьхайская революция}} (1911).
Яго павучанні, запісаныя слухачамі і паслядоўнікамі, склалі працу «Гутаркі і суджэнні» (论语, {{нп4|Лунь юй||ru|}}). На працягу многіх стагоддзяў кожны адукаваны кітаец павінен быў у дзяцінстве вывучыць на памяць гэтую кнігу і кіравацца ёю ў сваім жыцці. З II ст. да н.э. [[канфуцыянства]] стала дзяржаўнай ідэалагічнай дактрынай, а ён сам быў кананізаваны і абвешчаны настаўнікам 10 тысяч пакаленняў. Яго культ афіцыйна падтрымліваўся да {{нп4|Сіньхайская рэвалюцыя|кітайскай буржуазнай рэвалюцыі|ru|Синьхайская революция}} (1911).

Да перамогі [[легізм]]у школа Канфуцыя была толькі адным са многіх кірункаў у інтэлектуальным жыцці Вайсковых Царстваў, у перыяд, вядомы пад назвай [[Сто школ]]. І толькі пасля падання [[Дынасцтыя Цынь|Цынь]] адроджанае канфуцыянства дасягнула статусу дзяржаўнай [[Ідэалогія|ідэалогіі]], якая захавалася да пачатку XX стагоддзя, толькі часова саступаючы месца [[будызм]]у і [[даасізм]]у. Гэта прывяло да ўзвялічвання фігуры Канфуцыя і ўлучэння яго ў рэлігійны [[пантэон]].


== Імёны ==
== Імёны ==
Радок 59: Радок 61:
* {{cite book | last=Phan | first=Peter C. | title=Catholicism and interreligious dialogue | year=2012 | publisher=Oxford University Press | location=New York | isbn=978-0-19-982787-9 | chapter=Catholicism and Confucianism: An intercultural and interreligious dialogue | ref=harv}}
* {{cite book | last=Phan | first=Peter C. | title=Catholicism and interreligious dialogue | year=2012 | publisher=Oxford University Press | location=New York | isbn=978-0-19-982787-9 | chapter=Catholicism and Confucianism: An intercultural and interreligious dialogue | ref=harv}}
* {{cite book | last=Rainey | first=Lee Dian | title=Confucius & Confucianism: The essentials | year=2010 | publisher=Wiley-Blackwell | location=Oxford | isbn=978-1-4051-8841-8 | ref=harv}}
* {{cite book | last=Rainey | first=Lee Dian | title=Confucius & Confucianism: The essentials | year=2010 | publisher=Wiley-Blackwell | location=Oxford | isbn=978-1-4051-8841-8 | ref=harv}}
* ''Буранок С. О.'' [http://www.hist.usu.ru/rsih/text/buranok.htm Проблема интерпретации и перевода первого суждения в «Лунь юй»] // Научная конференция «Интеллектуальная культура исторической эпохи» УрО РОИИ, Екатеринбург, 26-27 апреля 2007 г.

* ''Васильев В. А.'' [http://www.studfiles.ru/preview/3651908/ Конфуций о добродетели] // Социально-гуманитарные знания. 2006. № 6. С.132-146.
* ''[[Лідзія Іванаўна Галавачова|Головачёва Л. И.]]'' Конфуций о преодолении отклонений при просветлении: тезисы // XXXII научная конференция «Общество и государство в Китае» / Институт востоковедения РАН. М., 2002. С.155-160.
* ''Головачёва Л. И.'' Конфуций о цельности // XII Всероссийская конф. «Философии Восточно-Азиатского региона и современная цивилизация» / РАН. Ин-т Дал. Востока. М., 2007. С. 129—138. (Информ. материалы. Сер. Г; Вып.14)
* ''Головачёва Л. И.'' Конфуций поистине непрост // XL научая конференция «Общество и государство в Китае». М., 2010. С.323-332. (Учён. зап. / Отд. Китая; Вып.2)
* ''Го Сяо-ли''. [http://mexalib.com/view/44344 Мир трансцендентный и мир действительный: сравнительный анализ культурного мышления через призму произведений Достоевского, Конфуция и Лао-цзы] // [[Вопросы философии]]. 2013. № 3. С.103-111.
* ''Гусаров В. Ф.'' Непоследовательность Конфуция и дуализм философии Чжу Си // Третья научная конференция «Общество и государство в Китае». Тезисы и доклады. Т.1. М., 1972.
* ''[[Васіль Паўлавіч Ілюшачкін|Илюшечкин В. П.]]'' Конфуций и [[Шан Ян]] о путях объединения Китая // XVI Научная конференция «Общество и государство в Китае». Ч.I, М., 1985. С.36-42.
* ''Карягин К. М.'' [http://elib.tomsk.ru/purl/1-9477/ Конфуций, его жизнь и философская деятельность : биографический очерк] / с портр. Конфуция, гравир. в Лейпциге Геданом. — СПб.: Типография Ю. Н. Эрлих, 1891. — 77, [4] с., [1] л. ил., портр. ([[Жизнь замечательных людей]] : биографическая библиотека [[Флорэнтый Фёдаравіч Паўленкаў|Ф. Павленкова]])
* ''[[Арцём Ігаравіч Кобзеў|Кобзев А. И.]]'' [http://phisci.ru/files/issues/2015/02/RJPS_2015-02_Kobzev.pdf Конфуций против Конфузия с глинозёма, или Уточнение данных о первом китайском философе и его главном произведении] // Философские науки. 2015. № 2. С.78-106.
* ''Кравцова М. Е.'', ''Баргачева В. Н.'' [http://www.synologia.ru/a/Культ_Конфуция Культ Конфуция] // [[Духовная культура Китая (энциклопедия)|Духовная культура Китая]]. — М., 2006. T.2. С.196-202.
* ''[[Яўген Іванавіч Кычанаў|Кычанов Е. И.]]'' Тангутский апокриф о встрече Конфуция и Лао-цзы // XIX научная конференция по историографии и источниковедению истории стран Азии и Африки. — СПб., 1997. С.82-84.
* ''[[Анатоль Яўгенавіч Лук'янаў|Лукьянов А. Е.]]'' Лао-цзы и Конфуций: Философия Дао. — М.: Восточная литература, 2001. — 384 с. — ISBN 5-02-018122-6
* ''[[Уладзімір Вячаслававіч Малявін|Малявин В. В.]]'' Конфуций. [1-е изд.] М.: Молодая гвардия, 1992. — 336 с. ([[ЖЗЛ]]) — ISBN 5-235-01702-1; 2-е изд., испр. и доп. 2001, — ISBN 978-5-235-03023-7; 3-е изд. 2007, — ISBN 978-5-235-03023-7; 4-е изд. 2010, — ISBN 978-5-235-03344-3.
* ''[[Аляксей Аляксандравіч Маслаў|Маслов А. А.]]'' [http://ec-dejavu.ru/c-2/Confucio.html Конфуций] // ''Маслов А. А.'' Китай: колокольца в пыли. Странствия мага и интеллектуала. — М.: Алетейя, 2003. С.100-115.
* ''[[Леанард Сяргеевіч Пераломаў|Переломов Л. С.]]'' Конфуций. Лунь Юй. Исследование; перевод древнекитайского, комментарии. Факсимильный текст Лунь юя с комментариями Чжу Си. — М.: Восточная литература, 1998. — 588 с. — ISBN 5 02 018024 6
* {{кніга |аўтар=''[[Леанард Сяргеевіч Пераломаў|Переломов Л. С]]''|частка= |спасылка частка= |загаловак=Конфуций: жизнь, учение, судьба |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=Москва |выдавецтва=Наука |год=1993 |том= |старонкі= |старонак=440 |серыя= |isbn=5-02-017069-0 |тыраж=| ref=Переломов Л.С. Конфуций}}
* ''[[Павел Сцяпанавіч Папоў|Попов П. С.]]'' Изречения Конфуция, учеников его и других лиц. — СПб., 1910.
* ''Роузман, Генри''. О знании (чжи): дискурс-руководство к действию в «Аналектах» Конфуция // Сравнительная философия: Знание и вера в контексте диалога культур / Институт философии РАН. — М.: Восточная литература. 2008. С.20-28. (Сравнительная философия) — ISBN 978-5-02-036338-0.
* ''Чепурковский Е. М.'' Соперник Конфуция: библиографическая заметка о философе [[Мо-цзы]] и об объективном изучении народных воззрений Китая. — [[Харбин]], 1928.
* ''[[Ян Хіншун|Ян Хин-шун]]'', ''Донобаев А. Д.'' Этические концепции Конфуция и [[Ян Чжу]] // X научная конференция «Общество и государство в Китае» Ч.I. М., 1979. C. 195—206.
* {{кніга |аўтар=[[:en:Daniel Bonevac|Bonevac, Daniel]]; Phillips, Stephen|частка= |спасылка частка= |загаловак=Introduction to world philosophy |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=New York |выдавецтва=[[Oxford University Press]] |год=2009 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=978-0-19-515231-9 |тыраж=| ref=Bonevac, Phillips}}
* {{кніга |аўтар=[[:en:Herrlee Glessner Creel|Creel, Herrlee Glessner]]|частка= |спасылка частка= |загаловак= Confucius: The man and the myth |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=New York |выдавецтва=[[:en:John Day Company|John Day Company]] |год=1949 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn= |тыраж=| ref=Creel}}
* {{артыкул |аўтар=[[Гамер Дабс|Dubs, Homer H.]] |загаловак=The political career of Confucius |спасылка= |мова= |выданне={{нп3|Journal of the American Oriental Society|Journal of the American Oriental Society||Journal of the American Oriental Society}} |тып= |год=1946 |том=4 |номер=66 |старонкі= |doi= |issn=| ref=Dubs}}
* ''[[Лідзія Іванаўна Галавачова|Golovacheva L. I.]]'' Confucious Is Not Plain, Indeed // Современная миссия конфуцианства — сборник докладов междунар. науч. конф. в память 2560 годовщины Конфуция. — Пекин, 2009. В 4 т. — С.405-415. 《儒学的当代使命——纪念孔子诞辰2560周年国际学术研讨会论文集（第四册）》 2009年.
* {{кніга |аўтар=[[:en:John M. Hobson|Hobson, John M.]] |частка= |спасылка частка= |загаловак=The Eastern origins of Western civilisation |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=Cambridge |выдавецтва=[[Cambridge University Press]] |год=2004 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn= |тыраж=| ref=Hobson}}
* {{кніга |аўтар=[[:en:Annping Chin|Chin, Ann-ping]] |частка= |спасылка частка= |загаловак=The authentic Confucius: A life of thought and politics |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=New York |выдавецтва=[[:en:Charles Scribner's Sons|Scribner]] |год=2007 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=978-0-7432-4618-7 |тыраж=| ref=Chin}}
* {{кніга |аўтар=Kong Demao; Ke Lan; Roberts, Rosemary|частка= |спасылка частка= |загаловак=The house of Confucius |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца= |выдавецтва=[[:en:Hodder & Stoughton|Hodder & Stoughton]] |год=1988 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn= |тыраж=| ref=Kong, Ke, Roberts}}
* {{кніга |аўтар=Parker, John |частка= |спасылка частка= |загаловак=Windows into China: The Jesuits and their books, 1580-1730 |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца= |выдавецтва=Trustees of the Public Library of the City of Boston |год=1977 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=0-89073-050-4 |тыраж=| ref=Parker}}
* {{кніга |аўтар=[[:en:Peter C. Phan|Phan, Peter C.]] |частка=Catholicism and Confucianism: An intercultural and interreligious dialogue |спасылка частка= |загаловак=Catholicism and interreligious dialogue |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=New York |выдавецтва=[[Oxford University Press]] |год=2012 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=978-0-19-982787-9 |тыраж=| ref=Phan}}
* {{кніга |аўтар=Rainey, Lee Dian|частка= |спасылка частка= |загаловак=Confucius & Confucianism: The essentials |арыгінал= |спасылка= |адказны= |выданне= |месца=Oxford |выдавецтва=[[:en:Wiley-Blackwell|Wiley-Blackwell]] |год=2010 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=978-1-4051-8841-8 |тыраж=| ref=Rainey}}
* {{артыкул |аўтар=Riegel, Jeffrey K.|загаловак=Poetry and the legend of Confucius's exile |спасылка= |мова= |выданне=[[:en:Journal of the American Oriental Society|Journal of the American Oriental Society]] |тып= |год=1986 |том=106 |номер=1 |старонкі= |doi= |issn=|ref=Riegel}}
* {{кніга |аўтар=[[:en:Xinzhong Yao|Yao Xinzhong]]|частка= |спасылка частка= |загаловак=Confucianism and Christianity: A Comparative Study of Jen and Agape |арыгінал= |спасылка=http://books.google.com/books?id=BN47m0BHtLkC |адказны= |выданне= |месца=Brighton |выдавецтва=[[:en:Sussex Academic Press|Sussex Academic Press]] |год=1997 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=1-898723-76-1 |тыраж=| ref=Yao}}
* {{кніга |аўтар=Yao Xinzhong|частка= |спасылка частка= |загаловак=An Introduction to Confucianism |арыгінал= |спасылка=http://books.google.com/books?id=tAE2OJ9bPG0C |адказны= |выданне= |месца=Cambridge |выдавецтва=[[Cambridge University Press]] |год=2000 |том= |старонкі= |старонак= |серыя= |isbn=0-521-64430-5 |тыраж=| ref=Yao}}
* ''[[:en:Jiyuan Yu|Yu, Jiyuan]]''. The Beginnings of Ethics: Confucius and Socrates // Asian Philosophy 15 (July 2005). Pр.173-89.
* ''Yu, Jiyuan''. The Ethics of Confucius and Aristotle: Mirrors of Virtue. — [[Routledge]], 2007. — 276 p. — ISBN 978-0-415-95647-5.
* {{cite web|ref=harv|last=Ahmad|first=Mirza Tahir|title=Confucianism|url=http://www.alislam.org/library/books/revelation/part_2_section_3.html|publisher=Ahmadiyya Muslim Community|year=???|accessdate=7 November 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2MnGB7|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite web|ref=harv|last1=Baxter|first1=William H.|last2=Sagart|first2=Laurent|title=Baxter-Sagart Old Chinese reconstruction|url=http://crlao.ehess.fr/docannexe.php?id=1207|date=20 February 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2NLvdA|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite web | url=http://eng.bandao.cn/newsdetail.asp?id=4644 | title=Confucius descendents say DNA testing plan lacks wisdom | publisher=Bandao | date=21 August 2007 | ref=Bandao2007|deadlink=404|archiveurl=http://web.archive.org/20110707013208/eng.bandao.cn/newsdetail.asp?id=4644|archivedate=2011-07-07}}
* {{cite web | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2007-02/02/content_800011.htm | title=Confucius family tree to record female kin | publisher=China Daily | date=2 February 2007 | ref=China_Daily2007|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BRwBmiOI|archivedate=2012-10-16}}
* {{cite web | url=http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-09/24/content_8733256.htm | title=Confucius' Family Tree Recorded biggest | publisher=China Daily | date=24 September 2009 | ref=China_Daily2009|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BRwFCB2G|archivedate=2012-10-16}}
* {{cite web | title=Confucius family tree revision ends with 2 mln descendants | url=http://en.ce.cn/National/culture/200901/04/t20090104_17866318.shtml | publisher=China Economic Net | date=4 January 2009 | ref=China_Economic_Net2009|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2O0bdh|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite web | url=http://www.china.org.cn/english/culture/171840.htm | title=DNA Testing Adopted to Identify Confucius Descendants | publisher=China Internet Information Center | date=19 June 2006 | ref=China_Internet_Information_Center2006|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2TzWbG|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite web | url=http://ye2.mofcom.gov.cn/aarticle/chinanews/200606/20060602462372.html | title=DNA test to clear up Confucius confusion | publisher=Ministry of Commerce of the People's Republic of China | date=18 June 2006 | ref=Ministry_of_Commerce_of_the_PRC2006|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2VqGNp|archivedate=2012-10-15}}
* {{артыкул|аўтар=Riegel, Jeffrey|загаловак=Confucius |спасылка=http://plato.stanford.edu/archives/spr2012/entries/confucius/ |мова= |выданне=[[The Stanford Encyclopedia of Philosophy]] |выдавецтва=[[:en:Stanford University Press|Stanford University Press]]|тып= |год=2012 |том= |номер= |старонкі= |doi= |issn=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2WVqgT|archivedate=2012-10-15|ref=Riegel}}
* {{cite web|ref=harv|last=Qiu|first=Jane|url=http://seedmagazine.com/content/article/inheriting_confucius/|title=Inheriting Confucius|publisher=Seed Magazine|date=13 August 2008|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BR2WxmCd|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite web|ref=harv|last=Yan|first=Liang|title=Updated Confucius family tree has two million members|url=http://news.xinhuanet.com/english/2008-02/16/content_7616027.htm|publisher=Xinhua|date=16 February 2008|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BQvov7ep|archivedate=2012-10-15}}
* {{cite news | ref=harv | last=Zhou | first=Jing| title=New Confucius Genealogy out next year | url=http://www.china.org.cn/china/features/content_16696029.htm | date=31 October 2008 | publisher =[[:en:China Internet Information Center|China Internet Information Center]]}}


{{Бібліяінфармацыя}}
{{Бібліяінфармацыя}}


[[Катэгорыя:Постаці кітайскай філасофіі]]
[[Катэгорыя:Постаці кітайскай філасофіі]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]

Версія ад 11:11, 15 жніўня 2016

Канфуцый
кіт.: 孔子
кіт.: 孔夫子
Дата нараджэння каля 551 да н.э.[1]
Месца нараджэння
Дата смерці каля 479 да н.э.[2][1]
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Шулян Хэ[d]
Маці Ян Жэньзай[d]
Жонка Кігуан Шы[d]
Дзеці Конг Лі[d]
Род дзейнасці філосаф, настаўнік, пісьменнік
Навуковая сфера філасофія, сацыяльная філасофія[d] і этыка
Школа/традыцыя заснавальнік канфуцыянства
Асноўныя інтарэсы сацыяльная філасофія,
этыка
Значныя ідэі канфуцыянства
Зведалі ўплыў многія ўсходнія філосафы,
Хрысціян фон Вольф,
Роберт Каммінгс Невілл
Вядомыя вучні Zilu[d], Zengzi[d], Yan Hui[d], Duanmu Ci[d], Zhuansun Shi[d], Zai Yu[d], Ran Qiu[d], Ran Yong[d], Q24835307?, Q24835393?, Q24834907?, Gongbo Liao[d], Gongye Chang[d], Q24835291?, Gongsun Long[d], Gongxi Ai[d], Q16903777?, Q24835331?, Q6853486?, Q24835065?, Công Tây Châm[d], Gongxi Chi[d], Q24835041?, Q24834934?, Ran Geng[d], Nangong Kuo[d], Q24835267?, Yuan Xian[d], Q24835319?, Q12603391?, Q24835981?, Q10916692?, Hou Chu[d], Q10923186?, Shang Qu[d], Q24835146?, Q24835327?, Bu Shang[d], Q16159585?, Fu Buqi[d], Q24835280?, Q11058327?, Q24835311?, Q11085100?, Q24834886?, Zeng Dian[d], You Ruo[d], Q24834895?, Q24835323?, Xu Fan[d], Q24835138?, Qidiao Kai[d], Q24835989?, Q24835985?, Tantai Mieming[d], Q24835261?, Di Hei[d], Q24835365?, Q24835057?, Q24835303?, Q24835295?, Q24835049?, Q24835045?, Q24835077?, Yan Yan[d], Q24835272?, Q16259876?, Q24835129?, Min Sun[d], Yan Wuyou[d], Q24835285?, Q24835276?, Nhan Khoái[d], Q24834921?, Q24835287?, Q24835085? і Gao Chai[d]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Канфу́цый, ці Кун-цзы (кіт. 孔子, піньінь Kǒngzǐ, радзей кіт. 孔夫子, піньінь Kǒngfūzǐ, пал. Кун Фу-цзы) — кітайскі філосаф, культавая постаць кітайскай культуры, заснавальнік канфуцыянства.

Яго павучанні, запісаныя слухачамі і паслядоўнікамі, склалі працу «Гутаркі і суджэнні» (论语, Лунь юйberu). На працягу многіх стагоддзяў кожны адукаваны кітаец павінен быў у дзяцінстве вывучыць на памяць гэтую кнігу і кіравацца ёю ў сваім жыцці. З II ст. да н.э. канфуцыянства стала дзяржаўнай ідэалагічнай дактрынай, а ён сам быў кананізаваны і абвешчаны настаўнікам 10 тысяч пакаленняў. Яго культ афіцыйна падтрымліваўся да кітайскай буржуазнай рэвалюцыіberu (1911).

Да перамогі легізму школа Канфуцыя была толькі адным са многіх кірункаў у інтэлектуальным жыцці Вайсковых Царстваў, у перыяд, вядомы пад назвай Сто школ. І толькі пасля падання Цынь адроджанае канфуцыянства дасягнула статусу дзяржаўнай ідэалогіі, якая захавалася да пачатку XX стагоддзя, толькі часова саступаючы месца будызму і даасізму. Гэта прывяло да ўзвялічвання фігуры Канфуцыя і ўлучэння яго ў рэлігійны пантэон.

Імёны

Радавое і асабістае імёны Канфуцыя былі адпаведна Кун Цю (кіт. 孔丘, піньінь Kǒng Qiū)[4]. Яго другое імя было Чжун-ні (кіт. 仲尼, піньінь Zhòngní)[4]. У кітайскай мове ён найчасцей вядомы як Кунцзы (кіт. 孔子, піньінь Kǒng Zǐ, літаральна «Настаўнік Кун»).[5][6]. Ён таксама вядомы пад пачцівым іменем Кун Фуцзы (кіт. 孔夫子, піньінь Kǒng Fūzǐ, літаральна «Вялікі Настаўнік Кун»)[6]. Лацінізаванае імя «Confucius» утворана ад «Кун Фуцзы» і было ўведзена ва ўжытак у 16 ст. езуіцкімі місіянерамі ў Кітаі, найбольш імаверна, Матэа Рычыberu[6].

У Лунь юй ён часта ўпамінаецца проста як «Настаўнік» (кіт. 子, піньінь Zǐ).

Жыццё

Лічыцца, што Канфуцый жыў паміж 551 і 479 да н.э.. Канфуцый нарадзіўся ў горадзе Цюфу кітайскага княства Лу (кіт. 鲁) пад імем Кун Цю. У дзесяць гадоў юнак Канфуцый стаў сіратой.

Канфуцый заснаваў школу фiласофіі, у цэнтры яго вучэння знаxодзiцца парадак, дасягнуць якога можна, стаўшы высокамаральным мужам (цзюнцзы, 君子). У 60-гадовым узросце Канфуцый вяртаецца дадому i сістэматызуе лiтаратурную крыніцу мiнулага — Шы цзін (Кнiгу Песень 詩經).

Вучэнне

Вучэнне Канфуцыя закранае рэлiгійны, фiласофскi i грамадска-палiтычны светапогляды, прычым у грамадскай i палiтычнай этыцы на пярэдні план выступаюць нормы паводзін. Чатыры фундаментальныя паняццi яго вучэння: гуманнасць (仁 Жэнь), справядлівасць (義 Йi), шанаванне бацькоў (孝 Сяо) i рытуал (禮 Лi).

У цэнтры яго вучэння — пытанні маральных паводзін, выхавання і кіравання дзяржавай. Асноватворным прынцыпам яго этыкі з'яўляецца паняцце «жэнь» — чалавечнасць, гуманнасць, чалавекалюбства. Яно разглядалася як вышэйшы закон узаемаадносін людзей у грамадстве і сям'і. Лічылася, што дасягнуць такога стану чалавек можа шляхам пастаяннага самаўдасканалення на аснове выканання завешчаных правіл этыкі: з павагай адносіцца да старэйшых па ўзросце і грамадскім становішчы, шанаваць бацькоў, быць адданымі радзіме, любіць людзей. Дзяржаўнае кіраванне таксама павінна грунтавацца на гуманных пачатках і клопаце пра людзей. Лепшым метадам кіравання людзьмі з'яўляецца не насілле, а прыклад і перакананне. Разам з тым Канфуцый лічыў, што кожны абавязаны строга выконваць прадпісанае яму і займаць сваё месца ў грамадскай іерархіі.

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ а б Bell A. Encyclopædia Britannica — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768. Праверана 18 сакавіка 2019.
  2. ↑ Stanford Encyclopedia of Philosophy — Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. — ISSN 1095-5054 Праверана 2 студзеня 2017.
  3. ↑ Bell A. Encyclopædia Britannica — Encyclopædia Britannica, Inc., 1768. Праверана 31 ліпеня 2018.
  4. ↑ а б Chin 2007, 2 harvnb error: шмат якараў (2×): CITEREFChin2007 (даведка)
  5. ↑ Rainey 2010, 1 harvnb error: шмат якараў (2×): CITEREFRainey2010 (даведка)
  6. ↑ а б в Phan 2012, 170 harvnb error: шмат якараў (2×): CITEREFPhan2012 (даведка)

Літаратура

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Канфуцый&oldid=2377291"