Васіль III: Розніца паміж версіямі

Васіль III
Васіль III
	ст.-слав: Василї Іѡанновичъ
вялікі князь маскоўскі
	1502 — 1505
Сумесна з	Іван III Васільевіч
Папярэднік	Dmitry Ivanovich[d]
Гасудар усяе Русі[d]
	27 кастрычніка 1505 — 4 снежня 1533
Папярэднік	Іван III Васільевіч
Пераемнік	Іван IV Грозны
Нараджэнне	25 сакавіка 1479; Масква, Вялікае Княства Маскоўскае;
Смерць	3 снежня 1533 (54 гады); Масква, Вялікае Княства Маскоўскае;
Месца пахавання	Архангельскі сабор;
Род	Рурыкавічы
Бацька	Іван III Васільевіч
Маці	Соф’я Палеалог
Жонка	Саламонія Юр'еўна Сабурава[d] і Алена Васілеўна Глінская
Дзеці	Іван IV Грозны, Юрый Васільевіч[d] і Georgy Vasilyevich[d]
Веравызнанне	праваслаўе
Дзейнасць	дзяржаўны дзеяч
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 15:26, 7 кастрычніка 2016

Васіль III Іванавіч (25 сакавіка 1479 — 4 снежня 1533) — вялікі князь маскоўскі ў 1505—1533, сын Івана III і Сафіі Палеолаг, бацька Івана IV Грознага.

Жыццё

Васіль не быў старэйшым сынам і стаў спадкаемцам пасля смерці Івана Маладога ў 1490 годзе і няміласці Дзмітрыя Іванавіча (сына Івана Маладога і ўнука Івана III) у 1502 годзе. Першы шлюб быў уладкаваны яго бацькам Іванам, які спачатку спрабаваў знайсці яму нявесту ў Еўропе, але скончыў справу выбарам з 1500 дзяўчын, прадстаўленых да двара для гэтай мэты з усёй краіны. Бацька першай жонкі Васіля Саламоніі, Юрый Сабураў, не быў нават баярынам. Род Сабуравых ідзе ад татарскага мурзы Чэта.

Паколькі першы шлюб быў бясплодны, Васіль дамогся разводу ў 1525 годзе, і ў пачатку наступнага (1526-га) года ажаніўся з Алене Глінскай, дачкой літоўскага князя Васіля Львовіча Глінскага. Першапачаткова новая жонка таксама не магла зацяжарыць, але нарэшце 25 жніўня 1530 года ў іх нарадзіўся сын Іван, будучы Іван Грозны, а затым і другі сын — Юрый.

Васіль памёр 3 снежня 1533 года ад заражэння крыві, выкліканага нарывам на левым сцягне.

Знешняя палітыка

У знешняй палітыцы магчыма вылучыць некалькі кірункаў — казанскі, літоўскі, крымскі. Паходы на Казань ажыццяўляліся ў 1506, 1523 і 1524 гадах. У 1521 годзе быў адбіты напад на Маскву сумеснага крымска-казанскага войска, а ў 1527 годзе — крымскага войска Іслям-гірэя. На літоўскім кірунку ў выніку двух маскоўска-літоўскіх войн (1507—1508 і 1512—1522) за Вялікім княствам Маскоўскім былі замацаваны землі шэрагу вярхоўскіх княстваў, далучаных яшчэ яго бацькам Іванам III, далучаны смаленскія землі разам са Смаленскам. На бок маскавітаў перайшоў Міхаіл Глінскі.

Маскоўскія князі (1276—1598)

Васіль III, жонка Алена Васільеўна

Іван IV Грозны


	Фёдар Іванавіч

Юрый Дзмітрыевіч Звенігародскі


	Васіль Касы
	Дзмітрый Юр’евіч Шамяка

Падчас свайго кіравання Васіль далучыў да Масквы Пскоў (1510), Смаленск (1514), Разань (1521), Ноўгарад-Северскі (1522).

Унутраная палітыка

У сваёй унутранай палітыцы Васіль III карыстаўся падтрымкай Царквы ў барацьбе з баярскай апазіцыяй. У 1521 мітрапаліт Варлаам быў высланы з-за адмовы ўдзельнічаць у барацьбе Васіля супраць князя Васіля Іванавіча Шамячыча. Князёў Рурыкавічаў Васіля Шуйскага і Івана Варатынскага саслаў у выгнанне. Дыпламат і дзяржаўны дзеяч Іван Бярсен-Бяклемешаў быў пакараны ў 1525 з-за крытыкі палітыкі Васіля. Максім Грэк (публіцыст), Васіян Патрыкееў (дзяржаўны дзеяч) і іншыя былі асуджаныя па той жа самой прычыне ў 1525 і 1531. На працягу кіраванні Васіля III павялічылася зямельнае дваранства, улады актыўна абмяжоўвалі імунітэт і прывілеі баяраў.

Зноскі

↑ ^а ^б (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ С. Середонин Иоанн IV Васильевич Грозный // Русский биографический словарь — СПб.: 1897. — Т. 8. — С. 229–271.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15079384"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21175479"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1960551"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20894166"></a>

Шаблон:ПА

[_795575f5d3c2cc3f-1] а ^б (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

[_cb36908ebdbb4963-2] С. Середонин Иоанн IV Васильевич Грозный // Русский биографический словарь — СПб.: 1897. — Т. 8. — С. 229–271.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15079384"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21175479"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1960551"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20894166"></a>

[1]

[2]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Дзяржаўны дзеяч
+ | беларускае імя            =
+ | арыгінальнае імя          =
+ | партрэт                   =
+ | шырыня партрэта           =
+ | подпіс                    =
+ | герб                      =
+ | подпіс герба              =
+ | тытул                     =
+ | парадак                   =
+ | парадак-жан               =
+ | пад імем                  =
+ | сцяг                      =
+ | перыядпачатак             =
+ | перыядканец               =
+ | перыяд праўлення          =
+ | папярэднік                =
+ | пераемнік                 =
+ | каранацыя                 =
+ | адрачэнне                 =
+ | наследнік                 =
+ | суправіцель1              =
+ | суправіцель1перыядпачатак =
+ | суправіцель1перыядканец   =
+ | рэгент1                   =
+ | рэгент1перыядпачатак      =
+ | рэгент1перыядканец        =
+ | прэм'ер                   =
+ | віцэ-прэзідэнт            =
+ | прэзідэнт                 =
+ | манарх                    =
+ | губернатар                =
+ | віцэ-губернатар           =
+ | каментар                  =
+ | дата нараджэння           =
+ | месца нараджэння          =
+ | дата смерці               =
+ | месца смерці              =
+ | пахаваны                  =
+ | дынастыя                  =
+ | бацька                    =
+ | маці                      =
+ | муж                       =
+ | жонка                     =
+ | у шлюбе                   =
+ | дзеці                     =
+ | гады службы               =
+ | прыналежнасць             =
+ | род войскаў               =
+ | званне                    =
+ | камандаваў                =
+ | бітвы                     =
+ | навуковая сфера           =
+ | месца працы               =
+ | вядомы як                 =
+ | партыя                    =
+ | дзейнасць                 =
+ | прафесія                  =
+ | адукацыя                  =
+ | навуковая ступень         =
+ | манаграма                 =
+ | рэлігія                   =
+ | узнагароды                =
+ | аўтограф                  =
+ | Commons                   =
+ | сайт                      =
+}}
 [[Выява:Vasiliy3 titularnik.jpg|thumb|right|Выява з царскага тытулярніка 1672 года]]
-'''Васіль III Іванавіч''' ({{ДН|25|3|1479}} — {{ДС|4|12|1533}}) — вялікі князь маскоўскі ў [[1505]]—[[1533]], сын [[Іван III|Івана III]] і [[Сафія Палеолаг|Сафіі Палеолаг]], бацька [[Іван IV, цар і вялікі князь усяе Русі|Івана IV Грознага]].
+'''Васіль III Іванавіч''' ({{ДН|25|3|1479}} — {{ДС|4|12|1533}}) — вялікі князь маскоўскі ў [[1505]]—[[1533]], сын [[Іван III|Івана III]] і [[Сафія Палеолаг|Сафіі Палеолаг]], бацька [[Іван IV, цар і вялікі князь усяе Русі|Івана IV Грознага]].
 == Жыццё ==
 Васіль не быў старэйшым сынам і стаў спадкаемцам пасля смерці [[Іван Іванавіч Малады|Івана Маладога]] ў [[1490]] годзе і няміласці [[Дзмітрый Іванавіч Унук|Дзмітрыя Іванавіча]] (сына Івана Маладога і ўнука Івана III) у [[1502]] годзе. Першы шлюб быў уладкаваны яго бацькам Іванам, які спачатку спрабаваў знайсці яму нявесту ў Еўропе, але скончыў справу выбарам з 1500 дзяўчын, прадстаўленых да двара для гэтай мэты з усёй краіны. Бацька першай жонкі Васіля [[Саламонія Юр'еўна Сабурава|Саламоніі]], Юрый Сабураў, не быў нават баярынам. [[Род Сабуравых]] ідзе ад татарскага [[мурза|мурзы]] Чэта.
-Паколькі першы шлюб быў бясплодны, Васіль дамогся разводу ў [[1525]] годзе, і ў пачатку наступнага ([[1526]]-га) года ажаніўся з [[Алена Глінская|Алене Глінскай]], дачкой літоўскага князя [[Васіль Львовіч Глінскі|Васіля Львовіча Глінскага]]. Першапачаткова новая жонка таксама не магла зацяжарыць, але нарэшце [[25 жніўня]] [[1530]] года ў іх нарадзіўся сын Іван, будучы [[Іван Грозны]], а затым і другі сын — [[Юрый Васільевіч, князь угліцкі|Юрый]].
+Паколькі першы шлюб быў бясплодны, Васіль дамогся разводу ў [[1525]] годзе, і ў пачатку наступнага ([[1526]]-га) года ажаніўся з [[Алена Глінская|Алене Глінскай]], дачкой літоўскага князя [[Васіль Львовіч Глінскі|Васіля Львовіча Глінскага]]. Першапачаткова новая жонка таксама не магла зацяжарыць, але нарэшце [[25 жніўня]] [[1530]] года ў іх нарадзіўся сын Іван, будучы [[Іван Грозны]], а затым і другі сын — [[Юрый Васільевіч, князь угліцкі|Юрый]].
 Васіль памёр [[3 снежня]] [[1533]] года ад заражэння крыві, выкліканага нарывам на левым сцягне.
@@ Радок 11: / Радок 84: @@
 == Знешняя палітыка ==
-У знешняй палітыцы магчыма вылучыць некалькі кірункаў — казанскі, літоўскі, крымскі. Паходы на Казань ажыццяўляліся ў [[1506]], [[1523]] і [[1524]] гадах. У [[1521]] годзе быў адбіты напад на Маскву сумеснага крымска-казанскага войска, а ў [[1527]] годзе — крымскага войска Іслям-гірэя. На літоўскім кірунку ў выніку двух маскоўска-літоўскіх войн (1507-1508 і 1512-1522) за Вялікім княствам Маскоўскім былі замацаваны землі шэрагу вярхоўскіх княстваў, далучаных яшчэ яго бацькам Іванам III, далучаны смаленскія землі разам са [[Смаленск]]ам. На бок маскавітаў перайшоў [[Міхаіл Глінскі]].
+У знешняй палітыцы магчыма вылучыць некалькі кірункаў — казанскі, літоўскі, крымскі. Паходы на Казань ажыццяўляліся ў [[1506]], [[1523]] і [[1524]] гадах. У [[1521]] годзе быў адбіты напад на Маскву сумеснага крымска-казанскага войска, а ў [[1527]] годзе — крымскага войска Іслям-гірэя. На літоўскім кірунку ў выніку двух маскоўска-літоўскіх войн (1507—1508 і 1512—1522) за Вялікім княствам Маскоўскім былі замацаваны землі шэрагу вярхоўскіх княстваў, далучаных яшчэ яго бацькам Іванам III, далучаны смаленскія землі разам са [[Смаленск]]ам. На бок маскавітаў перайшоў [[Міхаіл Глінскі]].
 {{Маскоўскія князі}}
@@ Радок 19: / Радок 92: @@
 У сваёй унутранай палітыцы Васіль III карыстаўся падтрымкай Царквы ў барацьбе з баярскай апазіцыяй. У [[1521]] [[мітрапаліт]] [[Варлаам, мітрапаліт маскоўскі|Варлаам]] быў высланы з-за адмовы ўдзельнічаць у барацьбе Васіля супраць князя Васіля Іванавіча Шамячыча. Князёў [[Род Рурыкавічаў|Рурыкавічаў]] [[Васіль Шуйскі|Васіля Шуйскага]] і Івана Варатынскага саслаў у выгнанне. Дыпламат і дзяржаўны дзеяч Іван Бярсен-Бяклемешаў быў пакараны ў [[1525]] з-за крытыкі палітыкі Васіля. [[Максім Грэк]] (публіцыст), Васіян Патрыкееў (дзяржаўны дзеяч) і іншыя былі асуджаныя па той жа самой прычыне ў [[1525]] і [[1531]]. На працягу кіраванні Васіля III павялічылася зямельнае дваранства, улады актыўна абмяжоўвалі імунітэт і прывілеі баяраў.
+{{зноскі}}
 {{ПА