Крывалессе: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 13:48, 30 студзеня 2017

Субальпійскае крывалессе. Хрыбет Чугач, Аляска, ЗША

Крывалессе — тып лесу, для якога характэрныя невысокія (да 10 м^[1]) скрыўленыя (а часам і скручаныя спіраллю) дрэвы і кусты, якія нярэдка сцелюцца з узнімальнымі ўверх галінамі.

Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.

Агульная інфармацыя

Узнікненне крывалесся звычайна звязана з моцнымі вятрамі, багатымі снегападамі і іншымі неспрыяльнымі фактарамі, з-за якіх расліны жывуць на фізіялагічнай мяжы, набываючы пачварны выгляд. Расліны зімуюць пад снегам у сагнутым стане, пасля ж раставання снегу галіны часткова выпростваюцца.

Дрэвы не толькі перакрыўляюцца ў падветраны бок, але і развіваюць свае галіны толькі на гэтым баку, так як маладыя парасткі з наветранага боку гінуць ад высушвальнага дзеянні ветру; у выніку атрымліваюцца крывыя дрэвы з аднабокай кронай.

Да крывалесся можна аднесці і стланікі — формы дрэў і кустоў, якія сцелюцца па паверхні: усе непрыхаваныя зімой снегам галінкі адміраюць, і дрэвы атрымліваюць нізкую, крывую, як бы абрэзаную на ўзроўні снегавога покрыва форму.

Крывалессі звычайна сустракаюцца каля межаў распаўсюджвання лясоў, у раўнінных і горных лесатундрах^[1].

Крывалессі, характэрныя для субальпійскага пояса, пачынаюцца на вышыні ад 1500 м над узроўнем мора. Як правіла, дрэвы ў крывалессі не прамыя, а шаблепадобныя, іх ствалы ў комлевай частцы бываюць выгнутыя ўніз па схіле. Такая форма ствала дазваляе дрэвам вытрымліваць лавінны напор снегу, «перакідаючы» яго праз сябе.

Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.

Відавы склад

Відавы склад крывалессяў моцна адрозніваецца.

У Паўночнай Еўропе гэта звычайна бяроза (Betula) і хвоя (Pinus), у Альпах і на Балканах — Pinus mugo, на Каўказе — бук (Fagus), дуб (Quercus), Quercus pontica, Betula medwediewii, Betula litwinowii, чаромха звычайная (Prunus padus), у Заходняй Сібіры — елка (Picea), ва Усходняй Сібіры — лістоўніца (Larix), на Камчатцы — бяроза Эрмана (Betula ermanii), Pinus pumila і вольха (Alnus).

У прыакіянічных раёнах — у прыватнасці, у Фенаскандыі — сустракаюцца так званыя бярозавыя крывалессі, у якіх пераважае Бяроза Чарапанава (Betula pubescens subsp. tortuosa, syn. Betula pubescens subsp. czerepanovii — падвід Бярозы пушыстай (Betula pubescens)^[2].

У падлеску горнага крывалесся сустракаюцца ядлоўцы (Juniperus communis depressa, Juniperus sabina, Juniperus oblonga), рададэндраны і іншыя прадстаўнікі сямейства верасовыя, вярбы.

На Паўночным Каўказе горныя бярозавыя крывалессі складаюцца пераважна з Betula litwinowii; у бярозавых крывалессях тут таксама сустракаюцца таксама чаромха звычайная (Prunus padus), брэднік (Salix caprea), Salix kusnetzowii, Rhododendron caucasicum^[3].

Гл. таксама

Зноскі

↑ ^а ^б Блинова К. Ф. и др. Криволесье // Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — м: Высш. шк., 1990. — С. 76. — ISBN 5-06-000085-0. Памылка ў зносках: памылковы тэг <ref>; імя "БФС" вызначана некалькі разоў з розным зместам
↑ Березовые криволесья // Кольская энциклопедия (руск.) (бел.. В 5-и т. Т. 1. А — Д / Гл. ред. А. А. Киселёв. — Санкт-Петербург: ИС, 2008. — С. 321.
↑ Амирханов А. М. и др. Цейское ущелье. Растительный мир (Праверана 27 студзеня 2011)

Спасылкі

Криволесье (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
Криволесье // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 27 студзеня 2011)
Криволесье в Географическом словаре на сайте Экосистема (Праверана 27 студзеня 2011)

Шаблон:Botanics-stub

[БФС-1] а ^б Блинова К. Ф. и др. Криволесье // Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — м: Высш. шк., 1990. — С. 76. — ISBN 5-06-000085-0. Памылка ў зносках: памылковы тэг <ref>; імя "БФС" вызначана некалькі разоў з розным зместам

[2] Березовые криволесья // Кольская энциклопедия (руск.) (бел.. В 5-и т. Т. 1. А — Д / Гл. ред. А. А. Киселёв. — Санкт-Петербург: ИС, 2008. — С. 321.

[3] Амирханов А. М. и др. Цейское ущелье. Растительный мир (Праверана 27 студзеня 2011)

[1]

[2]

[3]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[Файл:Chugach2.jpg|справа|міні|400x400пкс|Субальпійскае крывалессе. Хрыбет [[Чугачские горы|Чугач]], [[Штат Аляска|Аляска]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]]]
-'''Крывалессе''' — тып [[Лес|лесу]], для якога характэрныя невысокія (да 10 м<ref name="БФС">{{книга|автор=Блинова К. Ф. и др.|часть=Криволесье|заглавие=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|ответственный=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|место={{М}}|издательство=Высш. шк.|год=1990|страницы=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>) скрыўленыя (а часам і скручаныя [[Спіраль|спіраллю]]) [[Дрэва|дрэвы]] і [[Куст|кусты]], якія нярэдка  сцелюцца з узнімальнымі ўверх галінамі.
+'''Крывалессе''' — тып [[Лес|лесу]], для якога характэрныя невысокія (да 10 м<ref name="БФС">{{кніга|аўтар=Блинова К. Ф. и др.|частка=Криволесье|загаловак=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|спасылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|адказны=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|месца={{М}}|выдавецтва=Высш. шк.|год=1990|старонкі=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>) скрыўленыя (а часам і скручаныя [[Спіраль|спіраллю]]) [[Дрэва|дрэвы]] і [[куст]]ы, якія нярэдка  сцелюцца з узнімальнымі ўверх галінамі.
 Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 Дрэвы не толькі перакрыўляюцца ў падветраны бок, але і развіваюць свае галіны толькі на гэтым баку, так як маладыя [[Парастак|парасткі]] з наветранага боку гінуць ад высушвальнага дзеянні ветру; у выніку атрымліваюцца крывыя дрэвы з аднабокай кронай.
-Да крывалесся можна аднесці і ''стланікі'' — формы дрэў і кустоў, якія сцелюцца па паверхні: усе непрыхаваныя зімой снегам галінкі адміраюць, і дрэвы атрымліваюць нізкую, крывую, як бы абрэзаную на ўзроўні снегавога покрыва форму.
+Да крывалесся можна аднесці і ''стланікі'' — формы дрэў і кустоў, якія сцелюцца па паверхні: усе непрыхаваныя зімой снегам галінкі адміраюць, і дрэвы атрымліваюць нізкую, крывую, як бы абрэзаную на ўзроўні снегавога покрыва форму.
 Крывалессі звычайна сустракаюцца каля межаў распаўсюджвання лясоў, у раўнінных і горных [[Лесатундра|лесатундрах]]<ref name="БФС">{{книга|автор=Блинова К. Ф. и др.|часть=Криволесье|заглавие=Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/botaniko-farmakognost_slovar1990.djvu|ответственный=Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева|место={{М}}|издательство=Высш. шк.|год=1990|страницы=76|isbn=5-06-000085-0}}</ref>.
-Крывалессі, характэрныя для [[Субальпійскі пояс|субальпійскага пояса]], пачынаюцца на вышыні ад 1500 м над [[Узровень мора|узроўнем мора]]. Як правіла, дрэвы ў крывалессі не прамыя, а [[Шабля|шаблепадобныя]], іх [[Ствол дрэва|ствалы]] ў [[Камель|комлевай]] частцы бываюць выгнутыя ўніз па [[Схіл|схіле]]. Такая форма ствала дазваляе дрэвам вытрымліваць [[Лавіна|лавінны]] напор снегу, «перакідаючы» яго праз сябе.
+Крывалессі, характэрныя для [[Субальпійскі пояс|субальпійскага пояса]], пачынаюцца на вышыні ад 1500 м над [[Узровень мора|узроўнем мора]]. Як правіла, дрэвы ў крывалессі не прамыя, а [[Шабля|шаблепадобныя]], іх [[Ствол дрэва|ствалы]] ў [[Камель|комлевай]] частцы бываюць выгнутыя ўніз па [[Схіл|схіле]]. Такая форма ствала дазваляе дрэвам вытрымліваць [[Лавіна|лавінны]] напор снегу, «перакідаючы» яго праз сябе.
 Субальпійскія крывалессі, адыгрываючы істотную ролю ў рэжыме многіх рэк, маюць водаахоўнае значэнне.
@@ Радок 20: / Радок 20: @@
 Відавы склад крывалессяў моцна адрозніваецца.
-У [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропе]] гэта звычайна {{bt-bellat|бяроза|Betula}} і {{bt-bellat|хвоя|Pinus}}, у [[Альпы|Альпах]] і на [[Балканы|Балканах]] — {{bt-bellat||Pinus mugo}}, на [[Каўказ]]е — {{bt-bellat|бук|Fagus}}, {{bt-bellat|дуб|Quercus}}, {{bt-bellat||Quercus pontica}}, {{bt-bellat||Betula medwediewii}}, {{bt-bellat||Betula litwinowii}}, {{bt-bellat|чаромха звычайная|Prunus padus}}, у [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|елка|Picea}}, ва [[Усходняя Сібір|Усходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|лістоўніца|Larix}}, на [[Камчатка|Камчатцы]] — {{bt-bellat|бяроза Эрмана|Betula ermanii}}, {{bt-bellat||Pinus pumila}} і {{bt-bellat|вольха|Alnus}}.
+У [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропе]] гэта звычайна {{bt-bellat|бяроза|Betula}} і {{bt-bellat|хвоя|Pinus}}, у [[Альпы|Альпах]] і на [[Балканы|Балканах]] — {{bt-bellat||Pinus mugo}}, на [[Каўказ]]е — {{bt-bellat|бук|Fagus}}, {{bt-bellat|дуб|Quercus}}, {{bt-bellat||Quercus pontica}}, {{bt-bellat||Betula medwediewii}}, {{bt-bellat||Betula litwinowii}}, {{bt-bellat|чаромха звычайная|Prunus padus}}, у [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|елка|Picea}}, ва [[Усходняя Сібір|Усходняй Сібіры]] — {{bt-bellat|лістоўніца|Larix}}, на [[Камчатка|Камчатцы]] — {{bt-bellat|бяроза Эрмана|Betula ermanii}}, {{bt-bellat||Pinus pumila}} і {{bt-bellat|вольха|Alnus}}.
+У прыакіянічных раёнах — у прыватнасці, у [[Фенаскандыя|Фенаскандыі]] — сустракаюцца так званыя [[бярозавыя крывалессі]], у якіх пераважае Бяроза Чарапанава ({{bt|Betula pubescens|subsp=tortuosa}}, [[syn.]] {{bt|Betula pubescens|subsp=czerepanovii}} — падвід {{bt-bellat|Бяроза пушыстая{{!}}Бярозы пушыстай|Betula pubescens}}<ref>{{КЭ|Березовые криволесья|1|321|спасылка=http://ke.culture51.ru/Berezovie-krivolesya-p648.html}}</ref>.
+У [[падлесак|падлеску]] горнага крывалесся сустракаюцца [[ядловец|ядлоўцы]] ({{bt-bellat||Juniperus communis depressa}}, {{bt-bellat||Juniperus sabina}}, {{bt-bellat||Juniperus oblonga}}), [[рададэндран]]ы і іншыя прадстаўнікі сямейства [[верасовыя]], [[вярба|вярбы]].
+На [[Паўночны Каўказ|Паўночным Каўказе]] горныя бярозавыя крывалессі складаюцца пераважна з {{bt-bellat||Betula litwinowii}}; у бярозавых крывалессях тут таксама сустракаюцца таксама {{bt-bellat|чаромха звычайная|Prunus padus}}, {{bt-bellat|брэднік|Salix caprea}}, {{bt-bellat||Salix kusnetzowii}}, {{bt-bellat||Rhododendron caucasicum}}<ref>[http://kmvline.ru/tsey/flora.php ''Амирханов А. М. и др.'' Цейское ущелье. Растительный мир]{{V|27|1|2011}}</ref>.
+== Гл. таксама ==
+* [[П'яны лес]]
+* [[Рэдкалессе]]
 {{зноскі}}
+== Спасылкі ==
+* {{З ВСЭ|загаловак=Криволесье}}
+* {{ВТ-ЭСБЕ|Криволесье}}{{V|27|1|2011}}
+* [http://www.ecosystema.ru/07referats/slovgeo/379.htm Криволесье в Географическом словаре на сайте Экосистема]{{V|27|1|2011}}
+{{Botanics-stub}}
 [[Катэгорыя:Біёмы]]