Лагойск: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
{{НП-Беларусь
{{НП-Беларусь
|статус = горад
|статус = горад
|беларуская назва = Лагойск
|беларуская назва = Лагойск
|арыгінальная назва =
|арыгінальная назва =
|назва ў родным склоне=
|назва ў родным склоне =
|падначаленне =
|падначаленне =
|краіна = Беларусь
|краіна = Беларусь
|герб = Coat_of_Arms_of_Łahojsk,_Belarus.png
|герб = Coat_of_Arms_of_Łahojsk,_Belarus.png
|сцяг =
|сцяг =
|шырыня герба =
|шырыня герба =
|апісанне герба = Герб Лагойска
|апісанне герба = Герб Лагойска
|шырыня сцяга =
|шырыня сцяга =
|выява = Łahojsk. Лагойск (16.04.2007).jpg
|выява = Łahojsk. Лагойск (16.04.2007).jpg
|памер =
|памер =
|подпіс = Руіны палаца Тышкевічаў
|подпіс = Руіны палаца Тышкевічаў
|lat_dir = N |lat_deg = 54 |lat_min = 12 |lat_sec =
|lat=54.2
|lon_dir = E |lon_deg = 27 |lon_min = 51 |lon_sec =
|long=27.85
|CoordAddon =
|lat_dir =
|CoordScale =
|lat_deg =54
|карта =
|lat_min =12
|памер карты краіны =
|lat_sec =
|памер карты рэгіёна =
|lon_dir =
|памер карты раёна =
|lon_deg =27
|вобласць = Мінская
|lon_min =51
|раён = Лагойскі
|lon_sec =
|карта краіны =
|CoordAddon=
|карта рэгіёна =
|CoordScale=
|карта =
|карта раёна =
|унутранае дзяленне =
|памер карты краіны =
|від главы =
|памер карты рэгіёна =
|глава =
|памер карты раёна =
|заснаваны =
|вобласць = Мінская
|першае згадванне = 1078
|раён = Лагойскі
|згадванне ref =
|карта краіны =
|магдэбургскае права =
|карта рэгіёна =
|ранейшыя імёны =
|карта раёна =
|статус з = 1998
|унутранае дзяленне =
|статус дата =
|від главы =
|плошча =
|глава =
|від вышыні =
|заснаваны =
|вышыня цэнтра НП =
|першае згадванне = 1078
|афіцыйная мова =
|згадванне ref =
|афіцыйная мова-ref =
|магдэбургскае права=
|насельніцтва = 12950
|ранейшыя імёны =
|крыніца насельніцтва = <ref name="2017-Estimate"/>
|статус з = 1998
|год перапісу = 2017
|статус дата =
|шчыльнасць =
|плошча =
|колькасць двароў =
|від вышыні =
|нацыянальны склад =
|вышыня цэнтра НП =
|канфесійны склад =
|афіцыйная мова =
|часавы пояс = +2
|афіцыйная мова-ref =
|DST = +3
|насельніцтва = 12739
|тэлефонны код = +375 1774
|крыніца насельніцтва = <ref name="2016-Estimate"/>
|паштовы індэкс = 223110
|год перапісу = 2016
|паштовыя індэксы =
|шчыльнасць =
|аўтамабільны код = 5
|колькасць двароў=
|від ідэнтыфікатара =
|нацыянальны склад =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|канфесійны склад =
|катэгорыя ў Commons = Lahojsk
|часавы пояс = +2
|сайт = [http://www.logoysk.gov.by Афіцыйны сайт]{{ref-ru}}{{ref-en}}
|DST = +3
|мова сайта =
|тэлефонны код = +375 1774
|мова сайта 2 =
|паштовы індэкс = 223110
|мова сайта 3 =
|паштовыя індэксы =
|мова сайта 4 =
|аўтамабільны код = 5
|мова сайта 5 =
|від ідэнтыфікатара =
|add1n =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|add1 =
|катэгорыя ў Commons = Lahoisk
|add2n =
|сайт = [http://www.logoysk.gov.by Афіцыйны сайт]{{ref-ru}}{{ref-en}}
|add2 =
|мова сайта =
|add3n =
|мова сайта 2 =
|add3 =
|мова сайта 3 =
|OpenStreetMap = 242978939
|мова сайта 4 =
|мова сайта 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
|OpenStreetMap = 242978939
}}
}}
'''Лаго́йск''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Lahojsk'') — горад у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Лагойскі раён|Лагойскага раёна]], на [[рака Гайна|р. Гайна]]. У 40 км ад [[Мінск]]а, 31 км ад чыгуначнай станцыі Смалявічы на лініі Мінск—[[Орша]]. Аўтадарогі на Мінск, [[Лепель]], [[Смалявічы]], [[Барысаў]], [[Маладзечна]]. Насельніцтва 12&nbsp;739 чал. (2016)<ref name="2016-Estimate"/>.
'''Лаго́йск'''<ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Lahojsk'') — горад у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Лагойскі раён|Лагойскага раёна]], на [[рака Гайна|р. Гайна]]. У 40 км ад [[Мінск]]а, 31 км ад чыгуначнай станцыі Смалявічы на лініі Мінск—[[Орша]]. Аўтадарогі на Мінск, [[Лепель]], [[Смалявічы]], [[Барысаў]], [[Маладзечна]]. Насельніцтва 12&nbsp;950 чал. (2017)<ref name="2017-Estimate"/>.


{{змест злева}}
{{змест злева}}
Радок 86: Радок 78:
== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя Лагойска}}
{{Асноўны артыкул|Гісторыя Лагойска}}

Першы пісьмовы ўспамін пра Лагойск змяшчаецца ў «Павучанні» [[Уладзімір Манамах|Уладзіміра Манамаха]] і датуецца [[1078]]: «''Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя''». У кан. [[XI стагоддзе|XI ст.]] паселішча далучылася да [[Полацкае княства|Полацкага княства]]. У [[1127]] князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч у часе выправы на Полацк разрабаваў Лагойск, узяў у палон жыхароў і перадаў яго [[Ізяслаў Мсціславіч|Ізяславу Мсціславічу]]. У [[1180]] горад зрабіўся сталіцай [[Лагойскае княства|удзельнага княства]].
Першы пісьмовы ўспамін пра Лагойск змяшчаецца ў «Павучанні» [[Уладзімір Манамах|Уладзіміра Манамаха]] і датуецца [[1078]]: «''Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя''». У кан. [[XI стагоддзе|XI ст.]] паселішча далучылася да [[Полацкае княства|Полацкага княства]]. У [[1127]] князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч у часе выправы на Полацк разрабаваў Лагойск, узяў у палон жыхароў і перадаў яго [[Ізяслаў Мсціславіч|Ізяславу Мсціславічу]]. У [[1180]] горад зрабіўся сталіцай [[Лагойскае княства|удзельнага княства]].


[[Выява:Łahojsk, Pleščanickaja. Лагойск, Плешчаніцкая (J. Tyškievič, 1873).jpg|thumb|злева|180px|[[Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Казіміра, Лагойск|Касцёл Св. Казіміра]], [[XIX стагоддзе|XIX ст.]]]]
[[Выява:Łahojsk, Pleščanickaja. Лагойск, Плешчаніцкая (J. Tyškievič, 1873).jpg|thumb|злева|180px|[[Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Казіміра, Лагойск|Касцёл Св. Казіміра]], [[XIX стагоддзе|XIX ст.]]]]
У 1-й чвэрці [[XIV стагоддзе|XIV ст.]] Лагойск далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У [[1387]] [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Ягайла]] надаў яго ў валоданне свайму брату [[Скіргайла Альгердавіч|Скіргайлу]], з [[1392]] — уладанне вялікага князя [[Вітаўт]]а. У «Спісе [[замак|гарадоў]] далёкіх і блізкіх» (кан. [[XIV стагоддзе|XIV ст.]]) Лагойск значыцца сярод «літоўскіх» замкаў<ref name="evkl177"/>. У [[1413]] мясцовасць увайшла ў склад [[Віленскае ваяводства|Віленскага ваяводства]]. З часоў княжання [[Казімір Ягелончык|Казіміра]] Лагойскам валодалі [[Чартарыйскія]]. У [[1505]] крымскія татары спалілі і разрабавалі мястэчка.


У пач. [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] дзякуючы шлюбу Лагойск перайшоў да [[Тышкевічы|Тышкевічаў]], якія ўладкавалі тут сваю рэзідэнцыю. З гэтага часу мястэчка зрабілася цэнтрам [[Лагойскае графства|графства]]. У [[1532]] тут адбудавалі спаленую татарамі замкавую Богаяўленскую царкву, пры царкве існаваў манастыр. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Лагойск увайшоў у склад [[Менскі павет|Менскага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]]. У часы войнаў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] з Вялікім Княствам Літоўскім ([[1512]]—[[1522]], [[1534]]—[[1537]]), і ў [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] ([[1654]]—[[1667]]) мястэчка пэўны час (у [[1519]], [[1535]], [[1654]]<ref name="evkl178"/>) знаходзілася пад [[Маскоўская дзяржава|маскоўскай]] акупацыяй.
У 1-й чвэрці [[XIV стагоддзе|XIV ст.]] Лагойск далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У [[1387]] [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Ягайла]] надаў яго ў валоданне свайму брату [[Скіргайла Альгердавіч|Скіргайлу]], з [[1392]] — уладанне вялікага князя [[Вітаўт]]а. У «Спісе [[замак|гарадоў]] далёкіх і блізкіх» (кан. [[XIV стагоддзе|XIV ст.]]) Лагойск значыцца сярод «літоўскіх» замкаў<ref>[[Валерый Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Лагойск // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 177.</ref>. У [[1413]] мясцовасць увайшла ў склад [[Віленскае ваяводства|Віленскага ваяводства]]. З часоў княжання [[Казімір Ягелончык|Казіміра]] Лагойскам валодалі [[Чартарыйскія]]. У [[1505]] крымскія татары спалілі і разрабавалі мястэчка.

У пач. [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] дзякуючы шлюбу Лагойск перайшоў да [[Тышкевічы|Тышкевічаў]], якія ўладкавалі тут сваю рэзідэнцыю. З гэтага часу мястэчка зрабілася цэнтрам [[Лагойскае графства|графства]]. У [[1532]] тут адбудавалі спаленую татарамі замкавую Богаяўленскую царкву, пры царкве існаваў манастыр. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) Лагойск увайшоў у склад [[Менскі павет|Менскага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]]. У часы войнаў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] з Вялікім Княствам Літоўскім ([[1512]]—[[1522]], [[1534]]—[[1537]]), і ў [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] ([[1654]]—[[1667]]) мястэчка пэўны час (у [[1519]], [[1535]], [[1654]]<ref name="evkl178">[[Валерый Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Лагойск // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 178.</ref>) знаходзілася пад [[Маскоўская дзяржава|маскоўскай]] акупацыяй.


У [[1609]] вядомы навуковец [[Аляксандр Тышкевіч]] фундаваў у Лагойску першы парафіяльны касцёл, у якім праводзілася пахаванне тутэйшай лініі роду. У [[1673]] [[Спіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Міхал Вішнявецкі]] надаў мястэчку прывілей на штотыднёвы гандаль і 2 [[Год|рэгулярныя]] кірмашы.
У [[1609]] вядомы навуковец [[Аляксандр Тышкевіч]] фундаваў у Лагойску першы парафіяльны касцёл, у якім праводзілася пахаванне тутэйшай лініі роду. У [[1673]] [[Спіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Спіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Міхал Вішнявецкі]] надаў мястэчку прывілей на штотыднёвы гандаль і 2 [[Год|рэгулярныя]] кірмашы.
Радок 107: Радок 97:
</gallery></center>
</gallery></center>


У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Лагойск апынуўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе стаў цэнтрам воласці Барысаўскага павета [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. Станам на [[1795]] тут было 90 хрысціянскіх і 26 іўдзейскіх двароў, каталіцкі касцёл, грэка-каталіцкая царква ў гонар Св. Міколы і базылянскі кляштар; 9 мая, 6 жніўня і 6 снежня праводзіліся кірмашы. Мястэчка было цэнтрам маёнтку, якім супольна валодалі былы [[Рэферэндар вялікі літоўскі|рэферэндар]] і [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Вінцэнт Тышкевіч]] і [[кашталяны жамойцкія|кашталян жамойцкі]] [[Станіслаў Тышкевіч]]. У [[1809]]—[[1860]] гг. у мястэчку дзейнічала Лагойская палатняна-папяровая мануфактура. Выпускала палатно, баваўняныя і льняныя хусцінкі. У [[1859]] г. мела 12 станкоў і 2 машыны. У [[1860]] г. працавала каля 60 чалавек. Выпускала да 50 і больш тысяч аршынаў палатна рознага колеру і ўзору. Прадукцыя збывалася ў [[Горад Мінск|Мінску]] і [[Горад Рыга|Рызе]]<ref>Лагойская палатняна-папяровая мануфактура // Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах. Том 9: Кулівін — Малаіта / Беларуская энцыклапедыя; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і іншае. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1999. — С. 91.</ref>.
У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Лагойск апынуўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе стаў цэнтрам воласці Барысаўскага павета [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. Станам на [[1795]] тут было 90 хрысціянскіх і 26 іўдзейскіх двароў, каталіцкі касцёл, грэка-каталіцкая царква ў гонар Св. Міколы і базылянскі кляштар; 9 мая, 6 жніўня і 6 снежня праводзіліся кірмашы. Мястэчка было цэнтрам маёнтку, якім супольна валодалі былы [[Рэферэндар вялікі літоўскі|рэферэндар]] і [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Вінцэнт Тышкевіч]] і [[кашталяны жамойцкія|кашталян жамойцкі]] [[Станіслаў Тышкевіч]]. У [[1809]]—[[1860]] гг. у мястэчку дзейнічала Лагойская палатняна-папяровая мануфактура. Выпускала палатно, баваўняныя і льняныя хусцінкі. У [[1859]] г. мела 12 станкоў і 2 машыны. У [[1860]] г. працавала каля 60 чалавек. Выпускала да 50 і больш тысяч аршынаў палатна рознага колеру і ўзору. Прадукцыя збывалася ў [[Горад Мінск|Мінску]] і [[Горад Рыга|Рызе]]<ref name="BE"/>.


У [[1814]]—[[1819]] тут збудавалі 2-павярховы палац (будынак падарвалі ў канцы [[Другая сусветная вайна|апошняй вайны]]). У [[1837]] пачала працаваць [[Лагойская ткацкая фабрыка|ткацкая фабрыка]], таксама дзейнічала невялікая фабрыка сельскагаспадарчых прылад з жалезаплавільнай майстэрняй. [[Канстанцін Тышкевіч|К. Тышкевіч]] заснаваў у мястэчку банк для мяшчан і сялян, але праз пэўны час фабрыку і банк зачынілі. У [[1842]] браты [[Канстанцін Тышкевіч|Канстанцін]] і [[Яўстах Тышкевіч]]ы стварылі музей старажытнасцей, на аснове калекцыі якога ў [[1855]] заснавалі [[Віленскі музей старажытнасцей]]. Станам на [[1861]] у Лагойску працавалі шкіпінарны і медны заводы. З 1897 — цэнтр воласці Барысаўскага павета. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — народнае вучылішча, гарбарны завод, вадзяны млын, 14 крамаў, [[год|рэгулярна]] адбываліся 3 кірмашы.
У [[1814]]—[[1819]] тут збудавалі 2-павярховы палац (будынак падарвалі ў канцы [[Другая сусветная вайна|апошняй вайны]]). У [[1837]] пачала працаваць [[Лагойская ткацкая фабрыка|ткацкая фабрыка]], таксама дзейнічала невялікая фабрыка сельскагаспадарчых прылад з жалезаплавільнай майстэрняй. [[Канстанцін Тышкевіч|К. Тышкевіч]] заснаваў у мястэчку банк для мяшчан і сялян, але праз пэўны час фабрыку і банк зачынілі. У [[1842]] браты [[Канстанцін Тышкевіч|Канстанцін]] і [[Яўстах Тышкевіч]]ы стварылі музей старажытнасцей, на аснове калекцыі якога ў [[1855]] заснавалі [[Віленскі музей старажытнасцей]]. Станам на [[1861]] у Лагойску працавалі шкіпінарны і медны заводы. З 1897 — цэнтр воласці Барысаўскага павета. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — народнае вучылішча, гарбарны завод, вадзяны млын, 14 крамаў, [[год|рэгулярна]] адбываліся 3 кірмашы.


У [[1919]] Лагойск увайшоў у [[БССР]], дзе [[17 ліпеня]] [[1924]] стаў цэнтрам раёна. [[27 верасня]] [[1938]] паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадскога тыпу|пасёлка гарадскога тыпу]]. У [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]] з [[2 ліпеня]] [[1941]] да [[2 ліпеня]] [[1944]] пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У [[1998]] Лагойск атрымаў статус [[горад]]а.
У [[1919]] Лагойск увайшоў у [[БССР]], дзе [[17 ліпеня]] [[1924]] стаў цэнтрам раёна. [[27 верасня]] [[1938]] паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадскога тыпу|пасёлка гарадскога тыпу]]. У [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]] з [[2 ліпеня]] [[1941]] да [[2 ліпеня]] [[1944]] пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У [[1998]] Лагойск атрымаў статус [[горад]]а.


<center><gallery caption="Лагойск на старых здымках" widths=150 heights=150>
<center><gallery caption="Лагойск на старых здымках" widths=150 heights=150>
Радок 121: Радок 111:


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">{{Graph:Chart|width=128|height=128|type=rect|x=2009,2015,2016,2017|y=10706,12376,12739,12950}}</div>
* [[2015]] — 12&nbsp;376 чал.

* [[2016]] — 12&nbsp;739 чал.<ref name="2016-Estimate">[http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_4944/ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа.] {{ref-ru}}</ref>
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2009]] — 10&nbsp;706 чал.<ref name="2009-Census"/>; [[2015]] — 12&nbsp;376 чал.<ref name="2015-Estimate"/>; [[2016]] — 12&nbsp;739 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]] — 12&nbsp;950 чал.<ref name="2017-Estimate"/>


== Эканоміка ==
== Эканоміка ==
Прадпрыемствы дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасці. Гасцініца «Алімп». Лагойск — цэнтр турызму нацыянальнага значэння.
Прадпрыемствы дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасці. Гасцініца «Алімп». Лагойск — цэнтр турызму нацыянальнага значэння.


== Культура ==
== Культура ==
Радок 142: Радок 133:
</gallery></center>
</gallery></center>


== Вядомыя ўраджэнцы і жыхары ==
== Вядомыя асобы ==
* [[Васіліса Аляксандраўна Марзалюк]], беларуская спартсменка
* [[Васіліса Аляксандраўна Марзалюк]], беларуская спартсменка
* [[Вячаслаў Селях-Качанскі|В. А. Селях-Качанскі]] ([[1885]]—[[1976]]), беларускі оперны спявак, тэатральны дзеяч, педагог
* [[Вячаслаў Селях-Качанскі|В. А. Селях-Качанскі]] ([[1885]]—[[1976]]), беларускі оперны спявак, тэатральны дзеяч, педагог
* [[Канстанцін Тышкевіч|К. П. Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19 ст.
* [[Канстанцін Тышкевіч|К. П. Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19 ст.
* [[Яўстах Тышкевіч|Я. П. Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19 ст.
* [[Яўстах Тышкевіч|Я. П. Тышкевіч]], беларускі археолаг, гісторык, этнограф 19 ст.


== Гл. таксама ==
== Гл. таксама ==
Радок 153: Радок 144:


== Зноскі ==
== Зноскі ==
{{Reflist}}
{{Reflist|refs=
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}</ref>
<ref name="evkl177">[[Валерый Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Лагойск // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 177.</ref>
<ref name="evkl178">[[Валерый Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Лагойск // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 178.</ref>
<ref name="BE">Лагойская палатняна-папяровая мануфактура // Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах. Том 9: Кулівін — Малаіта / Беларуская энцыклапедыя; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і іншае. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1999. — С. 91.</ref>
<ref name="2009-Census">Перепись населения Республики Беларусь. Численность населения областей и районов. [http://web.archive.org/web/20100918143235/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-5.pdf Город Минск]; [http://web.archive.org/web/20101030222404/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-1.pdf Минская область]. {{ref-ru}}</ref>
<ref name="2015-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2015}}</ref>
<ref name="2016-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2016}}</ref>
}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
Радок 160: Радок 160:
== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
{{Commonscat-inline|Lahojsk|Лагойск}}
{{Commonscat-inline|Lahojsk|Лагойск}}
{{OSM relation|6722549|Лагойск}}
* [http://www.logoysk.info/ logoysk.info | Лагойск on-line]
* [http://www.logoysk.info/ logoysk.info | Лагойск on-line]
* [http://forum.logoysk.info/ forum.logoysk.info | Форум горада Лагойска]
* [http://forum.logoysk.info/ forum.logoysk.info | Форум горада Лагойска]
* [http://museum.lagoysk.info/ museum.logoysk.info | Віртуальны музей горада Лагойска]
* [http://museum.lagoysk.info/ museum.logoysk.info | Віртуальны музей горада Лагойска]
* [http://www.radzima.org/be/gorad/lagoysk.html Здымкі на Radzima.org]
* [http://www.radzima.org/be/gorad/lagoysk.html Здымкі на Radzima.org]
* [http://logoysk.by/ Лагойск — Рэгіянальны партал]
* [http://logoysk.by/ Лагойск — Рэгіянальны партал]
* [http://vandrouka.by/2011/logoysk/ Вандроўка ў Лагойск]
* [http://vandrouka.by/2011/logoysk/ Вандроўка ў Лагойск]


Радок 170: Радок 171:
{{Гарады Мінскай вобласці}}
{{Гарады Мінскай вобласці}}


[[Катэгорыя:Горад Лагойск|*]]
[[Катэгорыя:Горад Лагойск| ]]

Версія ад 03:29, 30 красавіка 2017

Горад
Лагойск
Руіны палаца Тышкевічаў
Руіны палаца Тышкевічаў
Герб
Герб
Краіна
Вобласць
Раён
Каардынаты
Першая згадка
Горад з
Вышыня цэнтра
192 м[1]
Насельніцтва
12 950 чалавек[2] (2017)
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 1774
Паштовы індэкс
223110
Аўтамабільны код
5
СААТА
6232501000
Афіцыйны сайт
Афіцыйны сайт (руск.) (англ.)
Лагойск на карце Беларусі ±
Лагойск (Беларусь)
Лагойск
Лагойск (Мінская вобласць)
Лагойск

Лаго́йск[3] (афіц. транс.: Lahojsk) — горад у Мінскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Лагойскага раёна, на р. Гайна. У 40 км ад Мінска, 31 км ад чыгуначнай станцыі Смалявічы на лініі Мінск—Орша. Аўтадарогі на Мінск, Лепель, Смалявічы, Барысаў, Маладзечна. Насельніцтва 12 950 чал. (2017)[2].

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Лагойска

Першы пісьмовы ўспамін пра Лагойск змяшчаецца ў «Павучанні» Уладзіміра Манамаха і датуецца 1078: «Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя». У кан. XI ст. паселішча далучылася да Полацкага княства. У 1127 князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч у часе выправы на Полацк разрабаваў Лагойск, узяў у палон жыхароў і перадаў яго Ізяславу Мсціславічу. У 1180 горад зрабіўся сталіцай удзельнага княства.

Касцёл Св. Казіміра, XIX ст.

У 1-й чвэрці XIV ст. Лагойск далучыўся да Вялікага Княства Літоўскага. У 1387 вялікі князь Ягайла надаў яго ў валоданне свайму брату Скіргайлу, з 1392 — уладанне вялікага князя Вітаўта. У «Спісе гарадоў далёкіх і блізкіх» (кан. XIV ст.) Лагойск значыцца сярод «літоўскіх» замкаў[4]. У 1413 мясцовасць увайшла ў склад Віленскага ваяводства. З часоў княжання Казіміра Лагойскам валодалі Чартарыйскія. У 1505 крымскія татары спалілі і разрабавалі мястэчка.

У пач. XVI ст. дзякуючы шлюбу Лагойск перайшоў да Тышкевічаў, якія ўладкавалі тут сваю рэзідэнцыю. З гэтага часу мястэчка зрабілася цэнтрам графства. У 1532 тут адбудавалі спаленую татарамі замкавую Богаяўленскую царкву, пры царкве існаваў манастыр. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) Лагойск увайшоў у склад Менскага павета Менскага ваяводства. У часы войнаў Маскоўскай дзяржавы з Вялікім Княствам Літоўскім (1512—1522, 1534—1537), і ў Трынаццацігадовую вайну (1654—1667) мястэчка пэўны час (у 1519, 1535, 1654[5]) знаходзілася пад маскоўскай акупацыяй.

У 1609 вядомы навуковец Аляксандр Тышкевіч фундаваў у Лагойску першы парафіяльны касцёл, у якім праводзілася пахаванне тутэйшай лініі роду. У 1673 кароль і вялікі князь Міхал Вішнявецкі надаў мястэчку прывілей на штотыднёвы гандаль і 2 рэгулярныя кірмашы.

У часы Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721) 6 мая 1708 шведскае войска заняла Лагойск і спаліла замак. У 1752[5] на месцы зруйнавага замка А. Тышкевіч збудаваў новую царкву і заснаваў кляштар базылянаў. У 1787 ён жа распачаў будову мураванага касцёла, асвечанага ў 1793[5].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Лагойск апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Барысаўскага павета Мінскай губерні. Станам на 1795 тут было 90 хрысціянскіх і 26 іўдзейскіх двароў, каталіцкі касцёл, грэка-каталіцкая царква ў гонар Св. Міколы і базылянскі кляштар; 9 мая, 6 жніўня і 6 снежня праводзіліся кірмашы. Мястэчка было цэнтрам маёнтку, якім супольна валодалі былы рэферэндар і канцлер Вінцэнт Тышкевіч і кашталян жамойцкі Станіслаў Тышкевіч. У 1809—1860 гг. у мястэчку дзейнічала Лагойская палатняна-папяровая мануфактура. Выпускала палатно, баваўняныя і льняныя хусцінкі. У 1859 г. мела 12 станкоў і 2 машыны. У 1860 г. працавала каля 60 чалавек. Выпускала да 50 і больш тысяч аршынаў палатна рознага колеру і ўзору. Прадукцыя збывалася ў Мінску і Рызе[6].

У 1814—1819 тут збудавалі 2-павярховы палац (будынак падарвалі ў канцы апошняй вайны). У 1837 пачала працаваць ткацкая фабрыка, таксама дзейнічала невялікая фабрыка сельскагаспадарчых прылад з жалезаплавільнай майстэрняй. К. Тышкевіч заснаваў у мястэчку банк для мяшчан і сялян, але праз пэўны час фабрыку і банк зачынілі. У 1842 браты Канстанцін і Яўстах Тышкевічы стварылі музей старажытнасцей, на аснове калекцыі якога ў 1855 заснавалі Віленскі музей старажытнасцей. Станам на 1861 у Лагойску працавалі шкіпінарны і медны заводы. З 1897 — цэнтр воласці Барысаўскага павета. Паводле вынікаў перапісу (1897) — народнае вучылішча, гарбарны завод, вадзяны млын, 14 крамаў, рэгулярна адбываліся 3 кірмашы.

У 1919 Лагойск увайшоў у БССР, дзе 17 ліпеня 1924 стаў цэнтрам раёна. 27 верасня 1938 паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу. У Другую сусветную вайну з 2 ліпеня 1941 да 2 ліпеня 1944 пасёлак знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У 1998 Лагойск атрымаў статус горада.

Насельніцтва

Эканоміка

Прадпрыемствы дрэваапрацоўчай, харчовай прамысловасці. Гасцініца «Алімп». Лагойск — цэнтр турызму нацыянальнага значэння.

Культура

Гісторыка-краязнаўчы музей імя К. і Я. Тышкевічаў.

Славутасці

  • Мікалаеўская царква
    Мікалаеўская царква
  • Руіны сядзібы Тышкевічаў
    Руіны сядзібы Тышкевічаў
  • Парк Тышкевічаў
    Парк Тышкевічаў
  • Памятны знак у парку
    Памятны знак у парку

Вядомыя асобы

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
  2. ↑ а б в Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
  3. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
  4. ↑ Пазднякоў В. Лагойск // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 177.
  5. ↑ а б в Пазднякоў В. Лагойск // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 178.
  6. ↑ Лагойская палатняна-папяровая мануфактура // Беларуская энцыклапедыя: У 18 тамах. Том 9: Кулівін — Малаіта / Беларуская энцыклапедыя; Рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (галоўны рэдактар) і іншае. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1999. — С. 91.
  7. ↑ Перепись населения Республики Беларусь. Численность населения областей и районов. Город Минск; Минская область. (руск.)
  8. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.
  9. ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.

Літаратура

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Лагойск&oldid=2625153"