Вупыр

Крывасмок — дэманалагічная істота ў славянскай, фіна-ўгорскай і іншых міфалогіях, мярцвяк, які па начах выходзіў з магілы, нападаў на людзей і піў іх кроў. У беларусаў вера ў яго была распаўсюджаны мала.

Апісанне

Крывасмокі станавіліся людзі, якія памерлі «няправільнай» смерцю (самазабойцы, памерлыя ад ран ці эпідэмій), пахаваныя з парушэннем рытуалу (неадпетыя, неадплаканыя, памерлыя без споведзі), вялікія грэшнікі (забойцы, п’яніцы, ведзьмы, чараўнікі). Казалі, што святая зямля не прымае такіх людзей. У адрозненне ад «правільных» нябожчыкаў, якія знайшлі сваё супакаенне на «тым» свеце, крывасмокі застаюцца на мяжы «таго» і «гэтага» светаў. Удзень яны знаходзяцца ў сваёй магіле, а па начах выходзяць адтуль і наведваюць хаты сваіх ворагаў, а часам здараецца, і родных. Крывасмокі кладуцца на чалавека, які спіць, і доўгім языком высмоктваюць кроў з сэрца ахвяры. Нападаюць яны пераважна на маладых людзей і дзяцей.

Знешні выгляд крывасмока захоўвае асноўныя рысы, якія чалавек меў пры жыцці, толькі вусны яго становяцца пухлымі ад пастаяннага смактання, язык — доўгі і тонкі як змяінае джала, а твар — чырвоны ад выпітай крыві. Цела крывасмока не паддаецца тленню.

Каб знішчыць крывасмока, раскопвалі яго магілу, галаву адрывалі і заціскалі паміж ног тварам уніз, а ў цела забівалі асінавы кол. У якасці засцярогі ад крывасмока выкарыстоўвалі мак-самасей: ім пасыпалі магілу, дарогу ад магілы да хаты і хату. Лічылася, што крывасмок павінен пазбіраць ці пералічыць мак, а паколькі яму неабходна было з першымі пеўнямі вярнуцца ў магілу, у гэтую ноч ён не паспяваў зрабіць ніякай шкоды. Засцярогамі ад крывасмока лічыліся таксама часнок, цыбуля, запаленая перад акном грамнічная свечка.

Каб не дапусціць пераварочвання нябожчыкаў у крывасмокоў, старанна прытрымліваліся ўсіх правіл, выконвалі ўсе звычаі і забароны пры пахаванні і памінанні.

Крыніцы

• Т. А. Навагродскі [і інш.] Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве. Вучэб.-метад. дапам. — Мінск, БДУ, 2009. — 335 с. іл. ISBN 978-985-518-121-8

Літаратура

• Беларуская міфалогія / уклад. У. А. Васілевіч. Мінск, 2001.
• Беларуская міфалогія : энцыкл. слоўн. Мінск, 2004.
• Вуглік, І.Р. Міфалогія беларусаў : навучальна-метадычны дапаможнік / І.Р. Вуглік. — Мінск : Сучасныя веды, 2005. — 151 с.
• Славянская мифология : энцикл. слов. М., 1995.
• Славянские древности : этнолингвист. слов. :в3т.М.,1995. Т. 1 ; М., 1999. Т. 3 ; М., 2004. Т. 2.
• Шамак, А. А. Міфалогія беларусаў / А. А. Шамак. Мінск, 2005.