Язэп Якаўлевіч Варонка: Розніца паміж версіямі

Язэп Якаўлевіч Варонка
Язэп Якаўлевіч Варонка
	20 лютага — 9 ліпеня 1918
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Раман Аляксандравіч Скірмунт
	19 красавіка — 9 ліпеня 1918
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Раман Аляксандравіч Скірмунт
	20 лютага — 9 ліпеня 1918
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Раман Аляксандравіч Скірмунт
	3 студзеня — 18 сакавіка 1918
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	пасада скасавана
	1 снежня 1918 — 12 сакавіка 1919
Кіраўнік урада	Аўгусцінас Вальдэмарас (1918); Мікалас Сляжавічус (1918—1919)
Папярэднік	пасада заснавана
Пераемнік	Дамінік Сямашка
Нараджэнне	4 (16) красавіка 1891; Сакольскі павет
Смерць	4 чэрвеня 1952 (61 год); Чыкага, акруга Кук, Ілінойс, ЗША;
Месца пахавання	могілкі Элмвуд[d];
Імя пры нараджэнні	Язэп Якаўлевіч Варонка
Партыя	Беларуская сацыялістычная грамада, Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў
Член у	Цэнтральная рада беларускіх арганізацый; Вялікая беларуская рада; Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда; Віленская беларуская рада; Беларуская грамада; Беларуска-амерыканская нацыянальная рада;
Адукацыя	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт;
Дзейнасць	публіцыст, журналіст, палітык, радыёвядучы, паэт
Месца працы	Беларускае таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны; Варта (1918); Міністэрства беларускіх спраў Літвы; Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа, Літва;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 11:20, 25 лютага 2018

Язэп (Іосіф Якаўлевіч) Варонка (4 красавіка 1891, Сакольскі павет — 4 ліпеня 1952, Чыкага, ЗША) — беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст.

Раннія гады

Быў вольным слухачом юрыдычнага факультэта Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта, выключаны з-за нясплаты (1914). Удзельнічаў у другім «Усерасійскім студэнцкім зборніку» (1911). Быў супрацоўнікам пецярбургскай газеты «Воскресная вечерняя газета» (бел.: Нядзельная вячэрняя газета), часопісаў «Зритель» (бел.: Глядач), «Театральное обозрение» (бел.: Тэатральны агляд), быў сакратаром рэдакцыі газеты «Столичные вести» (бел.: Сталічныя весткі). Свае вершы ў рускамоўных выданнях падпісваў псеўданімам Юрий Вегов.

Палітычная дзейнасць

Пасля Лютаўскай рэвалюцыі (1917) уступіў у Беларускую сацыялістычную грамаду, з чэрвеня 1917 член яе ЦК. Прадстаўляў беларускія арганізацыі ў Асобай нарадзе для выпрацоўкі палажэння аб выбарах ва Усерасійскі Устаноўчы сход, удзельнічаў у рабоце Дзяржаўнай нарады (жнівень 1917, Масква). У прамове на Усерасійскай дэмакратычнай нарадзе (верасень 1917, Петраград) ад імя Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый выказаўся супраць урадавай кааліцыі сацыялістычных партый з буржуазнымі. Уваходзіў у склад Часовага савета Расійскай рэспублікі (Перадпарламента).

Да снежня 1917 узначальваў камітэт Беларускага таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны. На II сесіі Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый (кастрычнік 1917, Мінск) падтрымаў прапановы аб увядзенні аўтаноміі Беларусі явачным парадкам; выбраны камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў Вялікай беларускай рады. Удзель-нічаў у падрыхтоўцы і правядзенні Усебеларускага з'езда (1917).

У лютым — ліпені 1918 старшыня Народнага сакратарыята Беларусі і народны сакратар замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР). У красавіку 1918 разам з іншымі актывістамі Рады БНР падпісаў тэлеграму кайзеру Вільгельму II з падзякай «за вызваленне Беларусі нямецкімі войскамі ад цяжкага прыгнёту, гвалту і анархіі». Рэдагаваў часопіс «Варта».

3 канца 1918 арыентаваўся на Літоўскую Тарыбу, разглядаючы яе як натуральнага саюзніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 жыў у Каўнасе. У снежні 1918 — красавіку 1920 міністр беларускіх спраў і член кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі. Лідар Беларускай партыі сацыялістаў-федэрамстаў. З вясны 1921 старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, з лістапада 1922 старшыня таварыства «Беларуская грамада ў Каўнасе».

Выдавецкая дзейнасць, публіцыстыка

Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Быў рэдактарам газеты «Беларускі народ». Адначасова рэдактар беларускага часопіса «Часопісь» (Каўнас, 1919—1920) і рэдактар-выдавец рускамоўнай штодзённай газеты «Вольная Литва» (бел.: Вольная Літва) (чэрвень 1921 — люты 1922, з перапынкамі) і яе дадатку — часопіса «Зеркало» (бел.: Люстэрка) (1921).

Аўтар брашур «Белорусский вопрос к моменту Версальской мирной конференции. Историко-политический очерк» (бел.: Беларускае пытанне да моманту Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс) (Каўнас, 1919), «Беларускi рух ад 1917 да 1920 году. Кароткi агляд. 2 выд.» (Каўнас, 1920), «Gudų klausimas».

У гісторыка-публіцыстычных працах абагульняў асноўныя факты з гісторыі беларускага нацыянальнага руху ў гады рэвалюцыі і грамадзянскай вайны, аналізаваў тагачаснае палітычнае становішча. Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. Адмоўна ацэньваў палітыку ў нацыянальным пытанні як Часовага ўрада Расіі, так і Савета Народных Камісараў. У яго ітэрпрэтацыі Першы Усебеларускі з'езд — гэта Устаноўчы з'езд, які ўвёў у межах Беларусі рэспубліканскі лад, замацаваў права народа на зямлю і інш. Ухваляў абвяшчэнне БНР, а ўтварэнне БССР разглядаў як палітычны манеўр, з дапамогай якога бальшавікі імкнуліся «авалодаць розумамі элементаў, што нацыянальна адрадзіліся». Адначасова асуджаў захоп Беларусі войскамі Польшчы, паказваў крывадушнасць палітыкі польскіх акупантаў, выкрываў іх бясчынствы ў дачыненні да мясцовага насельніцтва.

Познія гады

У 1923 з'ехаў у ЗША, жыў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету «Белорусская трибуна» (бел.: Беларуская трыбуна), вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.

Пахаваны ў прыгарадзе Чыкага^[1].

Зноскі

↑ nn.by

Літаратура

Рудовіч С. Варонка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.

Спасылкі

[1] .by

[1]

@@ Радок 117: / Радок 117: @@
 У лютым — ліпені 1918 старшыня [[Народны сакратарыят, БНР|Народнага сакратарыята Беларусі]] і народны сакратар замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР)]]. У красавіку 1918 разам з іншымі актывістамі [[Рада БНР|Рады БНР]] падпісаў тэлеграму кайзеру [[Вільгельм II Гогенцолерн|Вільгельму II]] з падзякай «за вызваленне Беларусі нямецкімі войскамі ад цяжкага прыгнёту, гвалту і анархіі». Рэдагаваў часопіс [[Варта (1918)|«Варта»]].
-канца [[1918]] арыентаваўся на [[Літоўская Тарыба|Літоўскую Тарыбу]], разглядаючы яе як натуральнага саюзніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 жыў у [[горад Каўнас|Каўнасе]]. У снежні 1918 — красавіку 1920 міністр беларускіх спраў і член кабінета міністраў [[Літоўская Рэспубліка|Літоўскай Рэспублікі]]. Лідар [[БПС-Ф|Беларускай партыі сацыялістаў-федэрамстаў]]. З вясны [[1921]] старшыня беларускага [[Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа (Літва)|Чырвонага Крыжа]], з лістапада 1922 старшыня таварыства «[[Беларуская грамада ў Каўнасе]]».
+канца [[1918]] арыентаваўся на [[Літоўская Тарыба|Літоўскую Тарыбу]], разглядаючы яе як натуральнага саюзніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 жыў у [[горад Каўнас|Каўнасе]]. У снежні 1918 — красавіку 1920 [[Міністэрства беларускіх спраў Літвы|міністр беларускіх спраў]] і член кабінета міністраў [[Літоўская Рэспубліка|Літоўскай Рэспублікі]]. Лідар [[БПС-Ф|Беларускай партыі сацыялістаў-федэрамстаў]]. З вясны [[1921]] старшыня беларускага [[Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа (Літва)|Чырвонага Крыжа]], з лістапада 1922 старшыня таварыства «[[Беларуская грамада ў Каўнасе]]».
 == Выдавецкая дзейнасць, публіцыстыка ==

Кіраўнікі ўрадаў Беларусі
Кіраўнікі ўрада БНР	Язэп Варонка Раман Скірмунт Іван Серада Антон Луцкевіч Вацлаў Ластоўскі Аляксандр Цвікевіч Васіль Захарка Мікола Абрамчык
Старшыня ВРК БССР	Аляксандр Чарвякоў
Старшыні СНК БССР	Аляксандр Чарвякоў Язэп Адамовіч Мікалай Галадзед Даніла Валковіч Апанас Кавалёў Кузьма Кісялёў Іван Былінскі Панцеляймон Панамарэнка
Старшыні Савета Міністраў БССР	Панцеляймон Панамарэнка Аляксей Кляшчоў Кірыл Мазураў Мікалай Аўхімовіч Ціхан Кісялёў Аляксандр Аксёнаў Уладзімір Бровікаў Міхаіл Кавалёў Вячаслаў Кебіч
Прэм’ер-міністры Рэспублікі Беларусь	Вячаслаў Кебіч Міхаіл Чыгір Сяргей Лінг Уладзімір Ярмошын Генадзь Навіцкі Сяргей Сідорскі Міхаіл Мясніковіч Андрэй Кабякоў Сяргей Румас Раман Галоўчанка

Міністры замежных спраў Беларусі
Народныя сакратары замежных спраў БНР	Язэп Варонка (1918) Антон Луцкевіч (1918)
Міністры замежных спраў БНР	Антон Луцкевіч (1918—1919) Яўген Ладноў (1919—1921) Аляксандр Цвікевіч (1921—1923)
Народныя камісары замежных спраў ССРБ	Усевалад Фальскі (1919) М. Пятроў (1919)
Народны камісар замежных спраў Літбела	Вінцас Міцкявічус-Капсукас (1919)
Народныя камісары замежных спраў БССР	Аляксандр Чарвякоў (1920—1923) Кузьма Кісялёў (1944—1946)
Міністры замежных спраў БССР	Кузьма Кісялёў (1946—1966) Анатоль Гурыновіч (1966—1990) Пётр Краўчанка (1990—1991)
Міністры замежных спраў Рэспублікі Беларусь	Пётр Краўчанка (1991—1994) Уладзімір Сянько (1994—1997) Іван Антановіч (1997—1998) Урал Латыпаў (1998—2000) Міхаіл Хвастоў (2000—2003) Сяргей Мартынаў (2003—2012) Уладзімір Макей (2012—2022) Сяргей Алейнік (з 13 снежня 2022)