Трупнае адубенне: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Створана перакладам старонкі "Трупное окоченение" |
др added Category:Судовая медыцына using HotCat, афармленне, вікіфікацыя |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Трупнае адубенне''' ({{Lang-la|rigor mortis}} |
'''Трупнае адубенне''' ({{Lang-la|rigor mortis}}) — адна з прыкмет [[Смерць|смерці]], якая абумоўленая пасмертнымі [[Хімічная рэакцыя|хімічнымі працэсамі]] ў [[Мышачная тканка|мышачнай тканцы]] і выяўляецца ў зацвярдзенні і тугарухомасці цягліц канечнасцяў [[труп|трупа]]<ref name="about.com">[http://chemistry.about.com/cs/biochemistry/a/aa0 About.com]{{ref-en}}</ref>. |
||
== Біяхімія == |
== Біяхімія == |
||
Пры надыходзе смерці [[дыханне]] [[ |
Пры надыходзе смерці [[дыханне]] [[арганізм|арганізма]] спыняецца, у сувязі з чым у арганізм перастае паступаць [[кісларод]], які ўдзельнічае ва ўтварэнні [[Адэназінтрыфосфарная кіслата|АТФ]]. АТФ перастае [[Гідроліз|гідралізавацца]] кальцыевай помпай (Ca-АТФазай), і [[кальцый]] перастае вяртацца ў {{нп3|Саркаплазматычны рэтыкулум|тэрмінальныя цыстэрны|ru|Саркоплазматический ретикулум}}. У сувязі з гэтым іёны кальцыя дыфузіююць з абласцей высокай канцэнтрацыі (тэрмінальныя цыстэрны і [[Тканкавая вадкасць|міжклеткавая вадкасць]]) у вобласці нізкай канцэнтрацыі ({{нп3|Саркамер|саркамеры|ru|Саркомер}}), звязваючыся з {{нп3|Трапанін|трапанінам|ru|Тропонин}}, што абумоўлівае злучэнне {{нп3|Актын|актыну|ru|Актин}} і {{нп3|Міязін|міязіну|ru|Миозин}}<ref name="How Muscles Work">[http://www.howstuffworks.com/muscle.htm Discovery Health «How Muscles Work»] (англ.) </ref>. |
||
У адрозненне ад звычайнага |
У адрозненне ад звычайнага {{нп3|Цягліцавае скарачэнне|цягліцавага скарачэння|ru|Мышечное сокращение}}, цела не здольна завяршыць цыкл (з-за адсутнасці АТФ), разарваўшы узаемадзеянне актыну і міязіну, з-за чаго фармуецца ўстойлівая цягліцавая кантрактура, якая супыняецца толькі на фоне ферментатыўнага раскладання цягліцавай тканкі<ref name="Ask a Scientist">[http://www.newton.dep.anl.gov/askasci/zoo00/zoo00248.htm Rigor Mortis] (англ.) </ref>. |
||
== Знешнія праяўленні == |
== Знешнія праяўленні == |
||
Знешнія праявы гэтага працэсу можна падзяліць па групах, у залежнасці ад тыпу мускулатуры, у якой адбываецца адубенне. |
Знешнія праявы гэтага працэсу можна падзяліць па групах, у залежнасці ад тыпу мускулатуры, у якой адбываецца адубенне. |
||
* У |
* У {{нп3|Шкілетная цягліцавая тканка|папярочнапаласатай мускулатуры|ru|Скелетная мышечная ткань}} знешнія прыкметы адубення выяўляюцца ў выглядзе яе [[Рыгіднасць|рыгіднасці]], акрэсленасці і рэльефнасці. [[Мускулы|Мышцы]]-згінальнікі з'яўляюцца больш магутнымі, чым разгінальнікі, у сувязі з чым адбываецца згінанне верхніх канечнасцяў ў локцевых суставах і суставах кісці, ніжнія канечнасці згінаюцца ў тазасцегнавых і каленных суставах. Пры цалкам развітым трупным адубенні трупы прымаюць становішча, якое нагадвае позу змагара або баксёра (верхнія канечнасці напаўсагнутыя ў локцевых суставах, некалькі прыпаднятыя і прыведзеныя, кісці паўсціснутыя, ніжнія канечнасці напаўсагнутыя ў тазасцегнавых і каленных суставах). Найбольш выяўленая гэтая пастава пры дзеянні высокай тэмпературы, калі цягліцавае адубенне трупа спалучаецца з тэмпературнай дэструкцыяй цягліцавай тканкі. |
||
* Адубенне [[Гладкія цягліцы|гладкай мускулатуры]] выяўляецца так званай «гусінай скурай», скарачэннем [[Сасок|саскоў]], [[Сфінктар|сфінктараў]], што прыводзіць да выдзялення экскрыментаў. Пры надыходзе смерці [[сэрца]] знаходзіцца ў стане |
* Адубенне [[Гладкія цягліцы|гладкай мускулатуры]] выяўляецца так званай «гусінай скурай», скарачэннем [[Сасок|саскоў]], [[Сфінктар|сфінктараў]], што прыводзіць да выдзялення экскрыментаў. Пры надыходзе смерці [[сэрца]] знаходзіцца ў стане {{нп3|Дыястала|дыясталы|ru|Диастола}}. |
||
* Пасля развіваецца адубенне |
* Пасля развіваецца адубенне {{нп3|Міякард|міякарда|ru|Миокард}}, што прыводзіць да пасмяротнай [[Сістала|сісталы]] і выдушвання крыві са жалудачкаў сэрца. У сувязі з тым, што левая палова сэрца больш магутная, чым правая, у правым жалудачку застаецца больш крыві, чым у левым. Пасля вырашэння трупнага адубення сэрца вяртаецца ў дыясталу. |
||
* Адубенне гладкай мускулатуры страўнікава-кішачнага тракту фармуе рэзка выяўленыя, падкрэсленыя зморшчыны слізістай абалонкі, можа прыводзіць да перамяшчэння змесціва. |
* Адубенне гладкай мускулатуры страўнікава-кішачнага тракту фармуе рэзка выяўленыя, падкрэсленыя зморшчыны слізістай абалонкі, можа прыводзіць да перамяшчэння змесціва. |
||
* Адубенне [[Цяжарнасць|цяжарнай]] [[Матка жанчыны|маткі]] можа прыводзіць да выштурхвання плоду і так званых «родаў у труне». |
* Адубенне [[Цяжарнасць|цяжарнай]] [[Матка жанчыны|маткі]] можа прыводзіць да выштурхвання плоду і так званых «родаў у труне». |
||
Радок 23: | Радок 23: | ||
Трупнае адубенне гуляе важную ролю ў мясной тэхналогіі, забяспечваючы далікатнасць мяса. Пры хуткім астуджэнні тушы пасля забою да -3 °C...-10 °C развіваецца [[халадавое скарачэнне]] цягліцавых валокнаў, у выніку якога кансістэнцыя мяса становіцца жорсткай, адбываецца страта [[Вада|вады]], [[Вітаміны|вітамінаў]] і [[Біялагічна значныя элементы|біялагічна значных элементаў]]. У сувязі з гэтым, прынята замарожваць мяса праз 10 гадзін пасля забою, з фарміраваннем трупнага адубення<ref>[http://www.vnihi.ru/articles/art3.htm Использование электростимуляции при холодильной обработке мяса]</ref>. |
Трупнае адубенне гуляе важную ролю ў мясной тэхналогіі, забяспечваючы далікатнасць мяса. Пры хуткім астуджэнні тушы пасля забою да -3 °C...-10 °C развіваецца [[халадавое скарачэнне]] цягліцавых валокнаў, у выніку якога кансістэнцыя мяса становіцца жорсткай, адбываецца страта [[Вада|вады]], [[Вітаміны|вітамінаў]] і [[Біялагічна значныя элементы|біялагічна значных элементаў]]. У сувязі з гэтым, прынята замарожваць мяса праз 10 гадзін пасля забою, з фарміраваннем трупнага адубення<ref>[http://www.vnihi.ru/articles/art3.htm Использование электростимуляции при холодильной обработке мяса]</ref>. |
||
{{зноскі}} |
|||
== Заўвагі == |
|||
{{Бібліяінфармацыя}} |
|||
{{примечания}} |
|||
[[Катэгорыя:Судовая медыцына]] |
Версія ад 17:50, 18 сакавіка 2018
Трупнае адубенне (лац.: rigor mortis) — адна з прыкмет смерці, якая абумоўленая пасмертнымі хімічнымі працэсамі ў мышачнай тканцы і выяўляецца ў зацвярдзенні і тугарухомасці цягліц канечнасцяў трупа[1].
Біяхімія
Пры надыходзе смерці дыханне арганізма спыняецца, у сувязі з чым у арганізм перастае паступаць кісларод, які ўдзельнічае ва ўтварэнні АТФ. АТФ перастае гідралізавацца кальцыевай помпай (Ca-АТФазай), і кальцый перастае вяртацца ў тэрмінальныя цыстэрны . У сувязі з гэтым іёны кальцыя дыфузіююць з абласцей высокай канцэнтрацыі (тэрмінальныя цыстэрны і міжклеткавая вадкасць) у вобласці нізкай канцэнтрацыі (саркамеры ), звязваючыся з трапанінам , што абумоўлівае злучэнне актыну і міязіну[2].
У адрозненне ад звычайнага цягліцавага скарачэння , цела не здольна завяршыць цыкл (з-за адсутнасці АТФ), разарваўшы узаемадзеянне актыну і міязіну, з-за чаго фармуецца ўстойлівая цягліцавая кантрактура, якая супыняецца толькі на фоне ферментатыўнага раскладання цягліцавай тканкі[3].
Знешнія праяўленні
Знешнія праявы гэтага працэсу можна падзяліць па групах, у залежнасці ад тыпу мускулатуры, у якой адбываецца адубенне.
- У папярочнапаласатай мускулатуры знешнія прыкметы адубення выяўляюцца ў выглядзе яе рыгіднасці, акрэсленасці і рэльефнасці. Мышцы-згінальнікі з'яўляюцца больш магутнымі, чым разгінальнікі, у сувязі з чым адбываецца згінанне верхніх канечнасцяў ў локцевых суставах і суставах кісці, ніжнія канечнасці згінаюцца ў тазасцегнавых і каленных суставах. Пры цалкам развітым трупным адубенні трупы прымаюць становішча, якое нагадвае позу змагара або баксёра (верхнія канечнасці напаўсагнутыя ў локцевых суставах, некалькі прыпаднятыя і прыведзеныя, кісці паўсціснутыя, ніжнія канечнасці напаўсагнутыя ў тазасцегнавых і каленных суставах). Найбольш выяўленая гэтая пастава пры дзеянні высокай тэмпературы, калі цягліцавае адубенне трупа спалучаецца з тэмпературнай дэструкцыяй цягліцавай тканкі.
- Адубенне гладкай мускулатуры выяўляецца так званай «гусінай скурай», скарачэннем саскоў, сфінктараў, што прыводзіць да выдзялення экскрыментаў. Пры надыходзе смерці сэрца знаходзіцца ў стане дыясталы?!.
- Пасля развіваецца адубенне міякарда , што прыводзіць да пасмяротнай сісталы і выдушвання крыві са жалудачкаў сэрца. У сувязі з тым, што левая палова сэрца больш магутная, чым правая, у правым жалудачку застаецца больш крыві, чым у левым. Пасля вырашэння трупнага адубення сэрца вяртаецца ў дыясталу.
- Адубенне гладкай мускулатуры страўнікава-кішачнага тракту фармуе рэзка выяўленыя, падкрэсленыя зморшчыны слізістай абалонкі, можа прыводзіць да перамяшчэння змесціва.
- Адубенне цяжарнай маткі можа прыводзіць да выштурхвання плоду і так званых «родаў у труне».
Ацэнка трупнага адубення дазваляе атрымаць шмат судова-медыцынскай інфармацыі. Эксперт, ацэньваючы выяўленасць і характар трупнага адубення, можа атрымаць наступную інфармацыю:
- Трупнае адубенне паказвае на несумнеўны наступ смерці.
- Па ступені выяўленасці трупнага адубення ў розных групах цягліц можна арыентыровачна судзіць аб даўнасці наступлення біялагічнай смерці.
- Выяўленасць трупнага адубення ў параўнанні з іншымі раннімі трупнымі зменамі дазваляе судова-медыцынскаму эксперту арыентыровачна вызначыць верагодную прычыну смерці.
- Параўнальны аналіз выяўленасці трупнага адубення ў сіметрычных групах цягліц дае магчымасць эксперту ацаніць магчымасць штучнай змены паставы і верагодны час гэтай змены.
- Трупнае адубенне фіксуе пасмяротную позу памерлага і прадметы, наўмысна ўкладзеныя ў яго рукі.
Ужыванне ў прамысловасці
Трупнае адубенне гуляе важную ролю ў мясной тэхналогіі, забяспечваючы далікатнасць мяса. Пры хуткім астуджэнні тушы пасля забою да -3 °C...-10 °C развіваецца халадавое скарачэнне цягліцавых валокнаў, у выніку якога кансістэнцыя мяса становіцца жорсткай, адбываецца страта вады, вітамінаў і біялагічна значных элементаў. У сувязі з гэтым, прынята замарожваць мяса праз 10 гадзін пасля забою, з фарміраваннем трупнага адубення[4].
Зноскі
- ↑ About.com (англ.)
- ↑ Discovery Health «How Muscles Work» (англ.)
- ↑ Rigor Mortis (англ.)
- ↑ Использование электростимуляции при холодильной обработке мяса