Раздзяленне ўлад: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) др →Літаратура |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
'''Раздзяленне ўлад''' — адзін з асноватворных прынцыпаў канстытуцыяналізму, паводле якога адзіная дзяржаўная ўлада падзяляецца на самастойныя і незалежныя адна ад адной заканадаўчую, выканаўчую і судовую ўлады. |
'''Раздзяленне ўлад''' — адзін з асноватворных прынцыпаў канстытуцыяналізму, паводле якога адзіная дзяржаўная ўлада падзяляецца на самастойныя і незалежныя адна ад адной заканадаўчую, выканаўчую і судовую ўлады. |
||
Канцэпцыю падзелу ўладаў распрацавалі англічанін [[Джон Лок]] і француз [[Шарль Луі дэ Мантэск’ё]]. Дж. Лок прапанаваў падзяляць уладу на заканадаўчую, выканаўчую і федэратыўную, якая ахоплівае міжнародныя адносіны. Выступаў за абавязковасць усімі ў грамадзянскай супольнасці выконваць законы. Ш. Л. Мантэск’ё дапоўніў тэорыю падзелаў улады тым, што побач з заканадаўчай і выканаўчай вылучыў і судовую ўладу. Да таго ж спалучыў ліберальнае разуменне свабоды з ідэяй канстытуцыйнага замацавання механізма падзелу ўладаў. |
|||
Гэтакі падзел улады ў краіне на тры галіны, прапанаваны французскім мысліцелем [[Асветніцтва|эпохі Асветніцтва]], [[Шарль Луі дэ Мантэск’ё|Мантэск’ё]]. Згодна з яго прапановамі ўлада дзеліцца на: |
|||
Такім чынам, улада дзеліцца на: |
|||
* [[заканадаўчая ўлада]] — прадстаўлена [[парламент]]ам, які прымае [[Закон, фізіка|законы]] краіны; |
* [[заканадаўчая ўлада]] — прадстаўлена [[парламент]]ам, які прымае [[Закон, фізіка|законы]] краіны; |
||
* [[выканаўчая ўлада]] — прадстаўлена [[манарх]]ам, [[прэзідэнт]]ам ці [[урад]]ам, які ажыццяўляе прынятыя парламентам законы; |
* [[выканаўчая ўлада]] — прадстаўлена [[манарх]]ам, [[прэзідэнт]]ам ці [[урад]]ам, які ажыццяўляе прынятыя парламентам законы; |
||
Радок 9: | Радок 10: | ||
Усе тры галіны ўлады павінны быць роўнымі, незалежнымі адна ад адной і адначасова супрацоўнічаць. Дзякуючы гэтай сістэме дзяржаўны апарат функцыянуе без перашкод. Пераход улады да адной асобы ці галіны ўлады вядзе да злоўжыванняў. Эфектыўнасць падзелу ўлады была прызнаная яшчэ ў [[18 стагоддзе|XVIII стагоддзі]]. |
Усе тры галіны ўлады павінны быць роўнымі, незалежнымі адна ад адной і адначасова супрацоўнічаць. Дзякуючы гэтай сістэме дзяржаўны апарат функцыянуе без перашкод. Пераход улады да адной асобы ці галіны ўлады вядзе да злоўжыванняў. Эфектыўнасць падзелу ўлады была прызнаная яшчэ ў [[18 стагоддзе|XVIII стагоддзі]]. |
||
Прынцып раздзялення ўлад упершыню і найбольш паслядоўна ўвасоблены ў [[Канстытуцыя ЗША|Канстытуцыі ЗША]] (1787), дзе тры ўлады не толькі раздзелены, але і кантралююць адна адну праз т.зв. сістэму «стрымак і процівагаў». Менш паслядоўна прынцып раздзялення ўлад праведзены ў парламенцкіх дзяржавах, дзе парламенту належыць вяршэнства над органамі выканаўчай улады. У наш час падзяленне ўлады — гэта найбольш распаўсюджаная сістэма ўлады на свеце. |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
Версія ад 23:59, 29 красавіка 2018
Раздзяленне ўлад — адзін з асноватворных прынцыпаў канстытуцыяналізму, паводле якога адзіная дзяржаўная ўлада падзяляецца на самастойныя і незалежныя адна ад адной заканадаўчую, выканаўчую і судовую ўлады.
Канцэпцыю падзелу ўладаў распрацавалі англічанін Джон Лок і француз Шарль Луі дэ Мантэск’ё. Дж. Лок прапанаваў падзяляць уладу на заканадаўчую, выканаўчую і федэратыўную, якая ахоплівае міжнародныя адносіны. Выступаў за абавязковасць усімі ў грамадзянскай супольнасці выконваць законы. Ш. Л. Мантэск’ё дапоўніў тэорыю падзелаў улады тым, што побач з заканадаўчай і выканаўчай вылучыў і судовую ўладу. Да таго ж спалучыў ліберальнае разуменне свабоды з ідэяй канстытуцыйнага замацавання механізма падзелу ўладаў.
Такім чынам, улада дзеліцца на:
- заканадаўчая ўлада — прадстаўлена парламентам, які прымае законы краіны;
- выканаўчая ўлада — прадстаўлена манархам, прэзідэнтам ці урадам, які ажыццяўляе прынятыя парламентам законы;
- судовая ўлада — прадстаўлена судамі і Вяхоўнымі судамі, выносіць рашэнні на падставе заканадаўства краіны.
Усе тры галіны ўлады павінны быць роўнымі, незалежнымі адна ад адной і адначасова супрацоўнічаць. Дзякуючы гэтай сістэме дзяржаўны апарат функцыянуе без перашкод. Пераход улады да адной асобы ці галіны ўлады вядзе да злоўжыванняў. Эфектыўнасць падзелу ўлады была прызнаная яшчэ ў XVIII стагоддзі.
Прынцып раздзялення ўлад упершыню і найбольш паслядоўна ўвасоблены ў Канстытуцыі ЗША (1787), дзе тры ўлады не толькі раздзелены, але і кантралююць адна адну праз т.зв. сістэму «стрымак і процівагаў». Менш паслядоўна прынцып раздзялення ўлад праведзены ў парламенцкіх дзяржавах, дзе парламенту належыць вяршэнства над органамі выканаўчай улады. У наш час падзяленне ўлады — гэта найбольш распаўсюджаная сістэма ўлады на свеце.
Літаратура
- Раздзяленне ўлад // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).