Адам Ягоравіч Багдановіч: Розніца паміж версіямі

Адам Ягоравіч Багдановіч
Адам Ягоравіч Багдановіч
Дата нараджэння	20 сакавіка (1 красавіка) 1862
Месца нараджэння	Халопенічы, Барысаўскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	16 красавіка 1940 (78 гадоў)
Месца смерці	Яраслаўль, Яраслаўская вобласць, РСФСР, СССР;
Месца пахавання	Лявонцьеўскія могілкі[d];
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР;
Маці	Анэля Фаміна Асьмак[d]
Жонка	Марыя Апанасаўна Багдановіч[d]
Дзеці	Максім Адамавіч Багдановіч
Род дзейнасці	мемуарыст, этнолаг, фалькларыст, гісторык, мовазнавец
Навуковая сфера	этнаграфія, фалькларыстыка, гісторыя
Альма-матар	Нясвіжская настаўніцкая семінарыя;
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 12:50, 28 верасня 2019

Адам (Адольф) Ягоравіч Багдановіч (20 сакавіка (1 красавіка) 1862 (паводле аўтабіяграфіі 25.3 (6.4)), мяст. Халопенічы, Барысаўскі павет, Мінская губерня, цяпер Крупскі раён Мінскай вобласці — 16 красавіка 1940, Яраслаўль) — беларускі этнограф, фалькларыст, мемуарыст, гісторык, мовазнавец^[1].

Сям’я

Нарадзіўся ў Халопенічах у сям’і Юрыя (Ягора) Лук’янавіча Багдановіча і яго жонкі Анэлі, народжанай Асьмак. У маленстве насіў імя Адольф (Адоль, Адолік). Імя Адам ён атрымаў у 16 год, пры аднаўленні дакументаў, бо імя Адольф кансісторыя палічыла непадыходзячым для праваслаўнага хлопчыка. Значны ўдзел у яго выхаванні брала бабка па матычнай лініі, Рузаля Асьмак — варажбітка і таленавітая казачніца, ад якой Багдановіч завучыў многія народныя казкі і на якую пазней часта спасылаўся як на крыніцу сваіх ведаў аб народных павер’ях.

У 1888 годзе настаўнік 1-га гарадскога вучылішча Мінска Адам Ягоравіч Багдановіч ажаніўся з Марыяй Апанасаўнай Мякотай (1869—1896). Яны былі матэрыяльна забяспечаны: Адам зарабляў да 1500 рублёў у год пры гатовай кватэры з ацяпленнем і асвятленнем, якая размяшчалася на Траецкай гары на вуліцы Аляксандраўскай у доме Карказовіча, што ў двары, у другім паверсе, у той час у ім змяшчалася 1-е прыходскае вучылішча і настаўніцкія кватэры, пазней гэта быў дом 25 (цяпер тут ўчастак вуліцы М. Багдановіча насупраць сквера каля Тэатра оперы і балета.

6 (18) сакавіка 1890 у сям’і нарадзіўся першынец — Вадзім, а 27 лістапада (9 снежня) 1891 другі сын — Максім.

З 1892 года А. Багдановіч служыў у Гродзенскім аддзяленні Сялянскага пазямельнага банка. Быў карэспандэнтам вядомага фалькларыста Паўла Шэйна. Некаторы час кіраваў публічнай бібліятэкай.

У Гродне сям’я жыла на ўскраіне горада, на Садовай. Тут 14 (26) лістапада 1894 нарадзіўся трэці сын — Леў, а ў маі 1896 года — дачка Ніна. Неўзабаве пасля родаў дачкі хвароба Марыі Апанасаўны ўзмацнілася і хутка сухоты сталі прычынай яе смерці.

Пасля смерці жонкі Адам Ягоравіч пажыў у Гродна літаральна некалькі тыдняў. У лістападзе 1896 ён быў пераведзены па службе ў Ніжні Ноўгарад. Маці дзецям замяніла цётка па бацьку Марыя Ягораўна Багдановіч, але самая малодшая дачка Ніна не дажыла і да году.

У Ніжнім Ноўгарадзе ў А. Багдановіча завязаліся сяброўскія адносіны з М. Горкім, з якім яны неўзабаве парадніліся, ажаніўшыся на сёстрах — Кацярыне (Горкі) і Аляксандры (Багдановіч) Волжыных.

А. Багдановіч узяў шлюб з Аляксандрай у пачатку 1899 году, у канцы таго ж году яна памёрла ад родаў, пакінуўшы яшчэ аднаго сірату — сына Аляксандра, які рос у сям’і М. Горкага і памёр у Крыме ад дызентырыі ў чатырохгадовым узросце.

У 1908 годзе сям’я пераязжае ў Яраслаўль.

Трэцяй жонкай (больш дакладна — яны проста сталі жыць разам) Адама Багдановіча стала сястра яго першай жонкі Аляксандра Апанасаўна Мякота. У гэтым шлюбе нарадзілася яшчэ пяцёра сыноў — Павел, Аляксей, Вячаслаў, Мікалай, Раман.

Памёр у Яраслаўлі ў 1940 годзе

Працоўная дзейнасць

У 1882 скончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. Падчас вучобы там арганізаваў гурток самаразвіцця і самаадукацыі, пачаў збіраць фальклорна-этнаграфічныя матэрыялы. У жніўні 1882 уступіў у «семінарскую» групу нарадавольцаў Мінска. На працягу 3 гадоў вёў прапагандысцкую работу ў вёсках Ігуменшчыны (цяпер Чэрвеньшчына).

У 1885—1891 загадчык 1-га гарадскога пачатковага вучылішча ў Мінску. З 1886 выступаў у перыядычным друку з артыкуламі па этнаграфічнай тэматыцы («Минские губернские ведомости», «Минский листок», «Гродненские губернские ведомости», «Виленский календарь», «Нижегородский листок» і інш.). Уваходзіў у кіраўніцтва мінскай арганізацыі «Народная воля»^[1]. Пасля рэзкага пагаршэння здароўя адышоў ад рэвалюцыйнай дзейнасці.

У 1892 пераехаў у Гродна, дзе паступіў на службу ў мясцовае аддзяленне Сялянскага пазямельнага банка^[1]. Адначасова быў дырэктарам публічнай бібліятэкі. З 1896 жыў у Ніжнім Ноўгарадзе, з 1907 у Яраслаўлі. У 1920—1931 загадчык навуковай бібліятэкі Яраслаўскага дзяржаўнага музея. Адначасова выкладаў гісторыю культуры ў мастацкім, музычным і тэатральным тэхнікумах.

У 1932 арыштаваны ДПУ. Правёў у зняволенні 3 тыдні, вызвалены па хадайніцтве Кацярыны Пешкавай. Багдановіч быў сябрам М. Горкага і яго сям’і^[1], вёў актыўную перапіску з дзеячамі беларускай і рускай культуры, напісаў успаміны пра М. Горкага, сына Максіма, Ф. Шаляпіна^[1].

Рукапісы А. Багдановіча захоўваюцца ў Інстытуце літаратуры АН БССР^[1].

Памяць

У Халопенічах, дзе нарадзіўся, жыў і настаўнічаў Адам Багдановіч, у 1998 годзе ўстаноўлены помнік (скульптар У. Лятун, архітэктары С. Малюк, Ю. Казакоў).

Найбольш важныя творы

Нарыс становішча жанчыны ў сялянскім асяродзьдзі беларускага краю, 1886
Про панщину: Рассказ из белорусской жизни времён крепостного права, 1894
Про женщину
Пережитки древнего миросозерцания у белорусов: Этнографический очерк, 1895
Национальный склад белорусского народа
Язык земли: Этнологический очерк
Страницы из жизни Максима Горького
Богданович, А. Е. Материалы к биографии Максима Адамовича Богдановича / А. Е. Богданович. — Минск : Наука и техника, 1965. — 29 с.
Мои воспоминания

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Богданович Адам (Адольф) Егорович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 63. — 737 с.

Літаратура

Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, П15 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
Бандарчык В. К. Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст. Мн., 1964
Пширков, Ю. С. А. Е. Богданович / Ю. С. Пширков. — Мінск : Наука и техника, 1966. — 128 с.
Шлях паэта / Склад. Н. Б. Ватацы. Мн., 1975
Зуборев Л. И. Крик буревестника: Ист.-докум. повесть о М. Горьком и Богдановичах. Мн., 1989; БП, т.1
Богданович А. Е. Материалы к биографии Максима Адамовича Богдановича // Шлях паэта. Успаміны і біяграфічныя матэрыялы пра Максіма Багдановіча. — Мн.: Маст. літ., 1975.
Шлях паэта / Склад. Н. Б. Ватацы. Мн., 1975

Спасылкі

[БС-1] а ^б ^в ^г ^д ^е Богданович Адам (Адольф) Егорович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 63. — 737 с.

[1]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-{{Цёзкі2|Багдановіч}}
 {{Навуковец
  |Імя                  = Адам Ягоравіч Багдановіч
@@ Радок 23: / Радок 22: @@
  |Вікікрыніцы             =
 }}
+{{Цёзкі2|Багдановіч}}
-'''Адам (Адольф) Ягоравіч Багдановіч''' ({{ДН|1|4|1862|20|3}} (паводле аўтабіяграфіі 25.3 (6.4)), мяст. [[Халопенічы]], [[Бабруйскі павет]], [[Мінская губерня]], цяпер [[Крупскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] — {{ДС|16|4|1940}}, [[Горад Яраслаўль|Яраслаўль]]) — беларускі [[этнограф]], [[фалькларыст]], [[мемуарыст]], [[гісторык]], [[мовазнавец]]<ref name="БС">{{кніга
+'''Адам (Адольф) Ягоравіч Багдановіч''' ({{ДН|1|4|1862|20|3}} (паводле аўтабіяграфіі 25.3 (6.4)), мяст. [[Халопенічы]], [[Барысаўскі павет]], [[Мінская губерня]], цяпер [[Крупскі раён]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] — {{ДС|16|4|1940}}, [[Яраслаўль]]) — беларускі [[этнограф]], [[фалькларыст]], [[мемуарыст]], [[гісторык]], [[мовазнавец]]<ref name="БС">{{кніга
 |аўтар          =
 |частка         = Богданович Адам (Адольф) Егорович
@@ Радок 42: / Радок 42: @@
 }}</ref>.
-== Сям'я ==
+== Сям’я ==
 [[Выява:Сям'я Багдановічаў.jpg|left|thumb|Адам і Марыя Багдановічы з сынамі]]
 [[Выява:Bahdanovič's brothers.jpg|thumb|Марыя Ягораўна Багдановіч з пляменнікамі: (злева направа) Вадзім, Леў, Максім Багдановічы]]
-Нарадзіўся ў [[Халопенічы|Халопенічах]] у сям'і Юрыя (Ягора) Лук'янавіча Багдановіча і яго жонкі Анэлі, народжанай Асьмак. У маленстве насіў імя Адольф (Адоль, Адолік). Імя Адам ён атрымаў у 16 год, пры аднаўленні дакументаў, бо імя Адольф кансісторыя палічыла непадыходзячым для праваслаўнага хлопчыка. Значны ўдзел у яго выхаванні брала бабка па матычнай лініі, [[Рузаля Асьмак]] — варажбітка і таленавітая казачніца, ад якой Багдановіч завучыў многія народныя казкі і на якую пазней часта спасылаўся як на крыніцу сваіх ведаў аб народных павер'ях.
+Нарадзіўся ў [[Халопенічы|Халопенічах]] у сям’і Юрыя (Ягора) Лук’янавіча Багдановіча і яго жонкі Анэлі, народжанай Асьмак. У маленстве насіў імя Адольф (Адоль, Адолік). Імя Адам ён атрымаў у 16 год, пры аднаўленні дакументаў, бо імя Адольф кансісторыя палічыла непадыходзячым для праваслаўнага хлопчыка. Значны ўдзел у яго выхаванні брала бабка па матычнай лініі, [[Рузаля Асьмак]] — варажбітка і таленавітая казачніца, ад якой Багдановіч завучыў многія народныя казкі і на якую пазней часта спасылаўся як на крыніцу сваіх ведаў аб народных павер’ях.
 У 1888 годзе настаўнік 1-га гарадскога вучылішча [[Мінск]]а Адам Ягоравіч Багдановіч ажаніўся з Марыяй Апанасаўнай Мякотай (1869—1896). Яны былі матэрыяльна забяспечаны: Адам зарабляў да 1500 рублёў у год пры гатовай кватэры з ацяпленнем і асвятленнем, якая размяшчалася на [[Траецкая гара|Траецкай гары]] на вуліцы Аляксандраўскай у доме Карказовіча, што ў двары, у другім паверсе, у той час у ім змяшчалася 1-е прыходскае вучылішча і настаўніцкія кватэры, пазней гэта быў дом 25 (цяпер тут ўчастак [[Вуліца Максіма Багдановіча, Мінск| вуліцы М. Багдановіча]] насупраць сквера каля [[Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь|Тэатра оперы і балета]].
-(18) сакавіка 1890 у сям'і нарадзіўся першынец — Вадзім, а 27 лістапада (9 снежня) 1891 другі сын — [[Максім Адамавіч Багдановіч|Максім]].
+(18) сакавіка 1890 у сям’і нарадзіўся першынец — Вадзім, а 27 лістапада (9 снежня) 1891 другі сын — [[Максім Адамавіч Багдановіч|Максім]].
 З 1892 года А. Багдановіч служыў у [[Горад Гродна|Гродзенскім]] аддзяленні [[Сялянскі пазямельны банк|Сялянскага пазямельнага банка]]. Быў карэспандэнтам вядомага фалькларыста [[Павел Васілевіч Шэйн|Паўла Шэйна]]. Некаторы час кіраваў публічнай бібліятэкай.
-У Гродне сям'я жыла на ўскраіне горада, на Садовай. Тут 14 (26) лістапада 1894 нарадзіўся трэці сын — Леў, а ў маі 1896 года — дачка Ніна. Неўзабаве пасля родаў дачкі хвароба Марыі Апанасаўны ўзмацнілася і хутка сухоты сталі прычынай яе смерці.
+У Гродне сям’я жыла на ўскраіне горада, на Садовай. Тут 14 (26) лістапада 1894 нарадзіўся трэці сын — Леў, а ў маі 1896 года — дачка Ніна. Неўзабаве пасля родаў дачкі хвароба Марыі Апанасаўны ўзмацнілася і хутка сухоты сталі прычынай яе смерці.
 Пасля смерці жонкі Адам Ягоравіч пажыў у Гродна літаральна некалькі тыдняў. У лістападзе 1896 ён быў пераведзены па службе ў [[Горад Ніжні Ноўгарад|Ніжні Ноўгарад]]. Маці дзецям замяніла цётка па бацьку Марыя Ягораўна Багдановіч, але самая малодшая дачка Ніна не дажыла і да году.
@@ Радок 62: / Радок 62: @@
 У Ніжнім Ноўгарадзе ў А. Багдановіча завязаліся сяброўскія адносіны з [[Максім Горкі|М. Горкім]], з якім яны неўзабаве парадніліся, ажаніўшыся на сёстрах — [[Кацярына Паўлаўна Пяшкова|Кацярыне]] (Горкі) і Аляксандры (Багдановіч) Волжыных.
-А. Багдановіч узяў шлюб з Аляксандрай у пачатку 1899 году, у канцы таго ж году яна памёрла ад родаў, пакінуўшы яшчэ аднаго сірату — сына Аляксандра, які рос у сям'і М. Горкага і памёр у Крыме ад [[дызентэрыя|дызентырыі]] ў чатырохгадовым узросце.
+А. Багдановіч узяў шлюб з Аляксандрай у пачатку 1899 году, у канцы таго ж году яна памёрла ад родаў, пакінуўшы яшчэ аднаго сірату — сына Аляксандра, які рос у сям’і М. Горкага і памёр у Крыме ад [[дызентэрыя|дызентырыі]] ў чатырохгадовым узросце.
 [[Выява:Аляксандра Апанасаўна Мякота.jpg|thumb|Аляксандра Апанасаўна Мякота]]
 [[Выява:Павел, Аляксей, Вячаслаў і Мікалай Багдановічы.jpg|thumb|Павел, Аляксей, Вячаслаў і Мікалай Багдановічы]]
-У 1908 годзе сям'я пераязжае ў Яраслаўль.
+У 1908 годзе сям’я пераязжае ў Яраслаўль.
-Трэцяй жонкай (больш дакладна - яны проста сталі жыць разам) Адама Багдановіча стала сястра яго першай жонкі Аляксандра Апанасаўна Мякота. У гэтым шлюбе нарадзілася яшчэ пяцёра сыноў — Павел, Аляксей, Вячаслаў, Мікалай, Раман.
+Трэцяй жонкай (больш дакладна — яны проста сталі жыць разам) Адама Багдановіча стала сястра яго першай жонкі Аляксандра Апанасаўна Мякота. У гэтым шлюбе нарадзілася яшчэ пяцёра сыноў — Павел, Аляксей, Вячаслаў, Мікалай, Раман.
 Памёр у Яраслаўлі ў 1940 годзе
@@ Радок 80: / Радок 80: @@
 У [[1892]] пераехаў у [[Горад Гродна|Гродна]], дзе паступіў на службу ў мясцовае аддзяленне Сялянскага пазямельнага банка<ref name="БС"/>. Адначасова быў дырэктарам публічнай бібліятэкі. З 1896 жыў у [[Горад Ніжні Ноўгарад|Ніжнім Ноўгарадзе]], з [[1907]] у Яраслаўлі. У [[1920]]—[[1931]] загадчык навуковай бібліятэкі Яраслаўскага дзяржаўнага музея. Адначасова выкладаў гісторыю культуры ў мастацкім, музычным і тэатральным тэхнікумах.
-У [[1932]] арыштаваны ДПУ. Правёў у зняволенні 3 тыдні, вызвалены па хадайніцтве Кацярыны Пешкавай. Багдановіч быў сябрам [[Максім Горкі|М. Горкага]] і яго сям'і<ref name="БС"/>, вёў актыўную перапіску з дзеячамі беларускай і рускай культуры, напісаў успаміны пра М. Горкага, сына Максіма, [[Фёдар Іванавіч Шаляпін|Ф. Шаляпіна]]<ref name="БС"/>.
+У [[1932]] арыштаваны ДПУ. Правёў у зняволенні 3 тыдні, вызвалены па хадайніцтве Кацярыны Пешкавай. Багдановіч быў сябрам [[Максім Горкі|М. Горкага]] і яго сям’і<ref name="БС"/>, вёў актыўную перапіску з дзеячамі беларускай і рускай культуры, напісаў успаміны пра М. Горкага, сына Максіма, [[Фёдар Іванавіч Шаляпін|Ф. Шаляпіна]]<ref name="БС"/>.
 Рукапісы А. Багдановіча захоўваюцца ў Інстытуце літаратуры АН БССР<ref name="БС"/>.
 == Памяць ==
-У [[Халопенічы|Халопеніч]]ах, дзе нарадзіўся, жыў і настаўнічаў Адам Багдановіч, у [[1998]] годзе ўстаноўлены [[помнік Адаму Багдановічу|помнік]] (скульптар [[У. Лятун]], архітэктары [[С. Малюк]], [[Ю. Казакоў]]).
+У [[Халопенічы|Халопенічах]], дзе нарадзіўся, жыў і настаўнічаў Адам Багдановіч, у [[1998]] годзе ўстаноўлены [[помнік Адаму Багдановічу|помнік]] (скульптар [[У. Лятун]], архітэктары [[С. Малюк]], [[Ю. Казакоў]]).
 == Найбольш важныя творы ==
@@ Радок 116: / Радок 116: @@
 {{DEFAULTSORT:Багдановіч Адам Ягоравіч}}
 [[Катэгорыя:Постаці беларускай этнаграфіі]]
 [[Катэгорыя:Постаці беларускай фалькларыстыкі]]