Пярэсна еўрапейская: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др removed Category:Казяльцовыя; added Category:Казяльцовыя (падсямейства) using HotCat |
дапаўненне |
||
Радок 27: | Радок 27: | ||
|tpl = kew-2514617 |
|tpl = kew-2514617 |
||
}} |
}} |
||
'''Пярэсна еўрапейская'''<ref name="Киселевский">{{кніга |
|||
⚫ | |||
|аўтар = [[Анатоль Іванавіч Кісялеўскі|Киселевский А. И.]] |
|||
|частка = |
|||
|загаловак = Латино-русско-белорусский ботанический словарь. |
|||
|арыгінал = |
|||
|спасылка = |
|||
|адказны = |
|||
|выданне = |
|||
|месца = Минск |
|||
|выдавецтва = «Наука и техника» |
|||
|год = 1967 |
|||
|том = |
|||
|старонкі = 134 |
|||
|старонак = 160 |
|||
|серыя = |
|||
|isbn = |
|||
|тыраж = 2350 |
|||
⚫ | }}</ref> (''Trollius europaeus'') — [[травяністая расліна]], якая расце ў [[Еўропа|Еўропе]] і [[Заходняя Сібір|Заходняй Сібіры]] у асноўным на [[узлесак|ўзлесках]] змешаных [[лес|лясоў]], сырых лясных палянах і [[луг]]ах; [[Біялагічны від|від]] [[род]]у {{bt-bellat||Trollius}} сямейства {{bt-bellat|Казяльцовыя|Ranunculaceae}}. |
||
== Біялагічнае апісанне == |
== Біялагічнае апісанне == |
||
{{Біяфота|Trollius europæus.jpg|left|{{Бат.іл.|4}}|color=#BBDD99}} |
{{Біяфота|Trollius europæus.jpg|left|{{Бат.іл.|4}}|color=#BBDD99}} |
||
[[Травяністыя расліны|Травяністая]] [[Шматгадовыя расліны|шматгадовая расліна]]. У залежнасці ад умоў пражывання яе вышыня |
[[Травяністыя расліны|Травяністая]] [[Шматгадовыя расліны|шматгадовая расліна]]. У залежнасці ад умоў пражывання яе вышыня вар’іруе ад 20 см (у [[тундра|тундры]]) да 1 м (пры культываванні ў спрыяльных умовах). |
||
[[Лісце]] ў гэтай расліны двух тыпаў: сцябловае і прыкаранёвае. Сцябловыя лісты размяшчаюцца ў верхняй траціне кветаносных [[парасткі|парасткаў]]. Прыкаранёвыя сабраны ў [[разетка, размяшчэнне лісця|разетку]] ля аснавання сцябла і маюць пальчатараздзельную форму. |
[[Лісце]] ў гэтай расліны двух тыпаў: сцябловае і прыкаранёвае. Сцябловыя лісты размяшчаюцца ў верхняй траціне кветаносных [[парасткі|парасткаў]]. Прыкаранёвыя сабраны ў [[разетка, размяшчэнне лісця|разетку]] ля аснавання сцябла і маюць пальчатараздзельную форму. |
||
[[Кветка|Кветкі]] буйныя шарападобныя, злёгку духмяныя, да 5 см дыяметрам, з 10-20 [[чашалісцік]]амі. Іх колер |
[[Кветка|Кветкі]] буйныя шарападобныя, злёгку духмяныя, да 5 см дыяметрам, з 10-20 [[чашалісцік]]амі. Іх колер вар’іруе ад бледна-жоўтага да залаціста-жоўтага. Пялёсткі па памеры не перавышаюць чашалісцікі, але маюць больш інтэнсіўную аранжавую афарбоўку. Цвіценне ў цэнтральных раёнах Расіі адбываецца ў канцы мая — пачатку чэрвеня. |
||
Формула кветкі: {{Nobr|<math>\ast K_{5-20}\; C_{\infty} \; A_{\infty}\; G_{\infty}</math>}}<ref name="Экофлора">{{кніга|загаловак=Экофлора Украины|арыгінал=Екофлора України (укр.)|адказны=Відпов. редактор Я. П. Дідух|месца=Київ|выдавецтва=Фітосоціоцентр|год=2004|том=2|старонкі=16|старонак=480}}</ref>. |
Формула кветкі: {{Nobr|<math>\ast K_{5-20}\; C_{\infty} \; A_{\infty}\; G_{\infty}</math>}}<ref name="Экофлора">{{кніга|загаловак=Экофлора Украины|арыгінал=Екофлора України (укр.)|адказны=Відпов. редактор Я. П. Дідух|месца=Київ|выдавецтва=Фітосоціоцентр|год=2004|том=2|старонкі=16|старонак=480}}</ref>. |
||
Радок 60: | Радок 77: | ||
{{Фотарадок|Trollius europaeus Schwaebisch Hall-Wackershofen 20080530 3.jpg|Trollius europaeus.jpeg|ш2=245|Trollius europaeus fruchtstand.jpeg|ш3=245|тэкст=Слева направа: лісце, кветка, плады|ш=183|color=#DDEEDD}} |
{{Фотарадок|Trollius europaeus Schwaebisch Hall-Wackershofen 20080530 3.jpg|Trollius europaeus.jpeg|ш2=245|Trollius europaeus fruchtstand.jpeg|ш3=245|тэкст=Слева направа: лісце, кветка, плады|ш=183|color=#DDEEDD}} |
||
Арыгінальная прыгажосць кветак гэтай расліны |
Арыгінальная прыгажосць кветак гэтай расліны з’яўляецца прычынай зрыву іх у вялікай колькасці на [[букет]]ы, у выніку чаго яе становіцца ўсё менш. |
||
Цёплы, сонечны колер кветак пярэсны робіць іх асабліва жаданымі ў [[сад]]ах і [[парк]]ах, на берагах [[вадаём]]аў, [[ручай|ручаёў]]. |
Цёплы, сонечны колер кветак пярэсны робіць іх асабліва жаданымі ў [[сад]]ах і [[парк]]ах, на берагах [[вадаём]]аў, [[ручай|ручаёў]]. |
||
Радок 66: | Радок 83: | ||
== Размнажэнне == |
== Размнажэнне == |
||
[[Размнажэнне|Размножваецца]] [[вегетатыўнае размнажэнне|вегетатыўна]] і насеннем, якое мэтазгодна высейваць пад [[зіма|зіму]] — тады ўсходы |
[[Размнажэнне|Размножваецца]] [[вегетатыўнае размнажэнне|вегетатыўна]] і насеннем, якое мэтазгодна высейваць пад [[зіма|зіму]] — тады ўсходы з’яўляюцца [[вясна|вясной]] [[Цвіценне|Цвіце]] на другі год жыцця. Лепш расце на ўрадлівых шчыльных [[глеба]]х. |
||
== Нарыхтоўка == |
== Нарыхтоўка == |
||
Радок 73: | Радок 90: | ||
== Пярэсна еўрапейская ў культуры == |
== Пярэсна еўрапейская ў культуры == |
||
Расліна была абрана {{нп3|Кветка года ў Германіі|кветкай 1995 года ў Германіі|en|Flower of the Year Campaign in Germany}}Выяву пярэсны еўрапейскай змяшчалі на паштовых марках Беларусі<ref>[http://shoskin.by/product/redkie-vidy-tsvetov-zanesennye-v-krasnuyu-knigu-belarusi-kupalnitsa-evropeiskaya-iris-sibirs Сайт «Филателия Республики Беларусь |
Расліна была абрана {{нп3|Кветка года ў Германіі|кветкай 1995 года ў Германіі|en|Flower of the Year Campaign in Germany}}Выяву пярэсны еўрапейскай змяшчалі на паштовых марках Беларусі<ref>[http://shoskin.by/product/redkie-vidy-tsvetov-zanesennye-v-krasnuyu-knigu-belarusi-kupalnitsa-evropeiskaya-iris-sibirs Сайт «Филателия Республики Беларусь „Shoskin“»]</ref> і Германіі. |
||
{{Фотарадок|2003. Stamp of Belarus 0507.jpg|ш1=160|Stamps of Germany (DDR) 1969, MiNr 1458.jpg|ш2=138|DBP 1975 868 Wohlfahrt Alpenblumen.jpg|ш3=141|тэкст=Паштовая марка Беларусі, паштовыя маркі Германіі|color=#DDEEDD}} |
{{Фотарадок|2003. Stamp of Belarus 0507.jpg|ш1=160|Stamps of Germany (DDR) 1969, MiNr 1458.jpg|ш2=138|DBP 1975 868 Wohlfahrt Alpenblumen.jpg|ш3=141|тэкст=Паштовая марка Беларусі, паштовыя маркі Германіі|color=#DDEEDD}} |
||
Радок 89: | Радок 106: | ||
* [http://flower.onego.ru/other/trolli_e.html Купальница европейская] в Энциклопедии декоративных садовых растений {{V|18|9|2011}} {{ref-ru}} |
* [http://flower.onego.ru/other/trolli_e.html Купальница европейская] в Энциклопедии декоративных садовых растений {{V|18|9|2011}} {{ref-ru}} |
||
{{Бібліяінфармацыя}} |
|||
[[Катэгорыя:Казяльцовыя (падсямейства)]] |
[[Катэгорыя:Казяльцовыя (падсямейства)]] |
Версія ад 10:28, 30 верасня 2019
Пярэсна еўрапейская | |||||||||||||||||||
Пярэсна еўрапейская. Агульны выгляд квітнеючай расліны | |||||||||||||||||||
Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||
Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||
|
Пярэсна еўрапейская[3] (Trollius europaeus) — травяністая расліна, якая расце ў Еўропе і Заходняй Сібіры у асноўным на ўзлесках змешаных лясоў, сырых лясных палянах і лугах; від роду Trollius сямейства Казяльцовыя (Ranunculaceae).
Біялагічнае апісанне
Травяністая шматгадовая расліна. У залежнасці ад умоў пражывання яе вышыня вар’іруе ад 20 см (у тундры) да 1 м (пры культываванні ў спрыяльных умовах).
Лісце ў гэтай расліны двух тыпаў: сцябловае і прыкаранёвае. Сцябловыя лісты размяшчаюцца ў верхняй траціне кветаносных парасткаў. Прыкаранёвыя сабраны ў разетку ля аснавання сцябла і маюць пальчатараздзельную форму.
Кветкі буйныя шарападобныя, злёгку духмяныя, да 5 см дыяметрам, з 10-20 чашалісцікамі. Іх колер вар’іруе ад бледна-жоўтага да залаціста-жоўтага. Пялёсткі па памеры не перавышаюць чашалісцікі, але маюць больш інтэнсіўную аранжавую афарбоўку. Цвіценне ў цэнтральных раёнах Расіі адбываецца ў канцы мая — пачатку чэрвеня.
Формула кветкі: [4].
Плод — лістоўка з маленькім, крута загорнутым ўнутр носікам.
Пашырэнне
Пашырэнне: Скандынавія, Сярэдняя і Атлантычная Еўропа, Міжземнамор’е, Балканскі паўвостраў, Малая Азія, Заходняя Сібір. У Беларусі знаходзіцца паблізу паўднёвай мяжы арэала, большасць месцазнаходжанняў размешчана на Мінскім узвышшы.
Гаспадарчае значэнне і выкарыстанне
Від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь[5]. Ахоўваецца ў Польшчы[5]. У культуры вядомая з XVI стагоддзя[6].
Цэніцца як ранні майска-чэрвеньскі меданос, які дае вялікую колькасць нектара[7].
Фармалагічныя ўласцівасці
У свежай траве змяшчаецца протаанемін, сляды іншых алкалоідаў, сапаніны, вітамін C, арганічныя кіслоты, дубільныя рэчывы.
Ужыванне ў народнай медыцыне
У народнай медыцыне Беларусі выкарыстоўваюць траву пры страўнікавых захворваннях. Ва Украіне — вонкава пры нарывах.
Дэкаратыўная расліна
Слева направа: лісце, кветка, плады
|
Арыгінальная прыгажосць кветак гэтай расліны з’яўляецца прычынай зрыву іх у вялікай колькасці на букеты, у выніку чаго яе становіцца ўсё менш.
Цёплы, сонечны колер кветак пярэсны робіць іх асабліва жаданымі ў садах і парках, на берагах вадаёмаў, ручаёў.
Размнажэнне
Размножваецца вегетатыўна і насеннем, якое мэтазгодна высейваць пад зіму — тады ўсходы з’яўляюцца вясной Цвіце на другі год жыцця. Лепш расце на ўрадлівых шчыльных глебах.
Нарыхтоўка
Траву нарыхтоўваюць падчас цвіцення, сушаць на гарышчы пры добрай вентыляцыі.
Пярэсна еўрапейская ў культуры
Расліна была абрана кветкай 1995 года ў Германіі Выяву пярэсны еўрапейскай змяшчалі на паштовых марках Беларусі[8] і Германіі.
Паштовая марка Беларусі, паштовыя маркі Германіі
|
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 134. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Экофлора Украины = Екофлора України (укр.) / Відпов. редактор Я. П. Дідух. — Київ: Фітосоціоцентр, 2004. — Т. 2. — С. 16. — 480 с.
- ↑ а б Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь
- ↑ Дорофеев А. М., Сюборова С. Ф. Они не должы исчезнуть: Книга для учащихся — Мн.: Народная асвета, 1987. — 200 с.: ил. — 89 000 экз. — С. 135. (руск.)
- ↑ Абрикосов Х. Н. и др. Купальница // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 161.
- ↑ Сайт «Филателия Республики Беларусь „Shoskin“»
Літаратура
- Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5
- Дорофеев А. М., Сюборова С. Ф. Они не должы исчезнуть: Книга для учащихся — Мн.: Народная асвета, 1987. — 200 с.: ил. — 89 000 экз. — С. 135. (руск.)
- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 619. Trollius europaeus L. — Купальница европейская // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 234. — ISBN 9-87317-128-9.
- В. И. Чопик, Л. Г. Дудченко, А. Н. Краснова Дикорастущие полезные растения Украины. Справочник. — Киев, Наукова думка, 1983
Спасылкі
Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам. IV катэгорыя (NT) |
- Купальница европейская в Энциклопедии декоративных садовых растений (Праверана 18 верасня 2011) (руск.)