Гайнаўка: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
→‎Гісторыя: арфаграфія
Радок 65: Радок 65:
== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
=== Рэч Паспалітая ===
=== Рэч Паспалітая ===
* 1589 — тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сталовы маёнтак|сталовых уладанняў]] караля Рэчы Паспалітай
* 1589 — тэрыторыя ўвайшла ў склад [[Сталовы маёнтак|сталовых уладанняў]] караля Рэчы Паспалітай.
* 1639 — Сеймавая ардынацыя пастанавіла заснаваць каралеўскія вартоўні дзеля аховы пушчы
* 1639 — Соймавая ардынацыя пастанавіла заснаваць каралеўскія вартоўні дзеля аховы пушчы.
* 1670 — ва [[Урочышча|ўрочышчы]] Скарбаслаўка паўстала варта (цяпер раён Гайнаўкі [[Пляцоўка (Гайнаўка)|Пляцоўка]])
* 1670 — ва [[Урочышча|ўрочышчы]] Скарбаслаўка паўстала варта (цяпер раён Гайнаўкі [[Пляцоўка (Гайнаўка)|Пляцоўка]]).
* 1679 — у варце неслі службу 7 [[егер]]аў і 2 [[асочнік]]і, якія таксама пільнавалі Каралеўскі тракт да каралеўскага двара ў [[Белавежа|Белавежы]]
* 1679 — у варце неслі службу 7 [[егер]]аў і 2 [[асочнік]]і, якія таксама пільнавалі Каралеўскі тракт да каралеўскага двара ў [[Белавежа|Белавежы]]
* XVIII стагоддзе — ва ўрочышчы Скарбаслаўка служыў каралеўскі вартаўнік іменем Гейна або Гайна — імаверна, немец з паходжання.
* XVIII стагоддзе — ва ўрочышчы Скарбаслаўка служыў каралеўскі вартаўнік іменем Гейна або Гайна — імаверна, немец з паходжання.


=== Расійская імперыя ===
=== Расійская імперыя ===
* 1795 — пасля [[III падзел Рэчы Паспалітай|III падзелу Рэчы Паспалітай]] да падпісання [[Тыльзіцкі мір|Тыльзіцкага дагавора 1807 года]] па тэрыторыі сучаснага горад праходзіў граніца між [[Прускі забор|Прускім]] і [[Расійскі забор|расійскім]] падзеламі
* 1795 — пасля [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] да падпісання [[Тыльзіцкі мір|Тыльзіцкага дагавора 1807 года]] па тэрыторыі сучаснага горада праходзіла граніца паміж [[Каралеўства Прусія|прускім]] і [[Расійская імперыя|расійскім]] падзеламі.
* XIX стагоддзе — каля сядзібы вартаўніка паўстае вёска
* XIX стагоддзе — каля сядзібы вартаўніка паўстае вёска.
* 23 мая 1831 каля Гайнаўшчыны паўстанцкі аддзел генерала [[Дэзідэры Хлапоўскі|Дэзідэрыя Хлапоўскага]] атрымаў перамогу ў бітве з [[Расійская імператарская армія|расійскімі войскамі]]
* 23 мая 1831 — каля Гайнаўшчыны паўстанцкі аддзел генерала [[Дэзідэрый Хлапоўскі|Дэзідэрыя Хлапоўскага]] атрымаў перамогу ў бітве з [[Расійская імператарская армія|расійскімі войскамі]].
* 1846 — утворанае Гайнаўскае лясніцтва
* 1846 — утворанае Гайнаўскае лясніцтва.
* 1863 — у ваколіцах адбываюцца бітвы [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання]]
* 1863 — у ваколіцах адбываюцца бітвы [[Студзеньскае паўстанне|Студзеньскага паўстання]].
* 1888 — Белавежская пушча ўвайшла ў склад царскіх уладанняў
* 1888 — Белавежская пушча ўвайшла ў склад царскіх уладанняў.
* 1894 — да Гайнаўкі пракладзеная чыгунка з [[Бельск Падляскі|Бельску Падляскага]]
* 1894 — да Гайнаўкі пракладзеная чыгунка з [[Бельск Падляскі|Бельску Падляскага]].
* 1897 — чыгунка працягнутая да [[Белавежскі палац|палаца]] ў [[Белавежа|Белавежы]]
* 1897 — чыгунка працягнутая да [[Белавежскі палац|палаца]] ў [[Белавежа|Белавежы]].
* 1900 — будаўніцтва шашы Бельск Падляскі — Белавежа
* 1900 — будаўніцтва шашы Бельск Падляскі — Белавежа.
* 1909 — будова чыгуначнай лініі на адцінку [[Седльцы]] — [[Ваўкавыск]]. Гайнаўка налічвае 600 мяшканцаў
* 1909 — будаўніцтва чыгуначнай лініі на адцінку [[Седльцы]] — [[Ваўкавыск]]. Гайнаўка налічвае 600 жыхароў.
* 1915 — адступленне расійскага войска і эвакуацыя частку насельніцтва, гайнаўская варта спаленая
* 1915 — адступленне расійскага войска і эвакуацыя часткі насельніцтва, гайнаўская варта спаленая.
* 1915—1918 — немцы займаюцца вывазам драўніны; збудаваныя два [[тартак]]і, [[пякарня]], пральня, [[лазня]], [[казіно]], [[кінатэатр]], фабрыка [[Піроліз|сухой дыстыляцыі драўніны]], [[дэпо]] і сеткі вузкакалейных чыгунак
* 1915—1918 — немцы займаюцца вывазам драўніны; збудаваныя два тартакі, [[пякарня]], пральня, [[лазня]], [[казіно]], [[кінатэатр]], фабрыка [[Піроліз|сухой дыстыляцыі драўніны]], [[дэпо]] і сеткі вузкакалейных чыгунак.


=== Міжваенная Польшча ===
=== Міжваенная Польшча ===
* люты 1919 — Гайнаўка ўвайшла ў склад Польшчы. Насельніцтва — 118 мяшканцаў
* люты 1919 — Гайнаўка ўвайшла ў склад Польшчы. Насельніцтва — 118 жыхароў.
* 1920 — [[польска-савецкая вайна]], 27 жніўня ля дарогі да Белавежы адбылася сутычка разведаддзела [[1-я беларуска-літоўская дывізія|1-й беларуска-літоўскай дывізіі]] генерала [[Ян Жандкоўскі|Яна Жандкоўскага]] з савецкім бронецягніком 48-й стралковай дывізіі
* 1920 — [[польска-савецкая вайна]], 27 жніўня ля дарогі да Белавежы адбылася сутычка разведаддзела [[1-я беларуска-літоўская дывізія|1-й беларуска-літоўскай дывізіі]] генерала [[Ян Жандкоўскі|Яна Жандкоўскага]] з савецкім бронецягніком 48-й стралковай дывізіі.
* 3 мая 1923 — заснаванне каталіцкае парафіі і прыстасаванне нямецкага кінатэатру пад капліцу
* 3 мая 1923 — заснаванне каталіцкай парафіі і прыстасаванне нямецкага кінатэатра пад капліцу.
* 1924 — англійская фірма «[[The Century European Timber Corporation]]» набывае тартакі і лясныя чыгункі. У Гайнаўку адбываецца вялікі наплыў працаўнікоў
* 1924 — англійская фірма «[[The Century European Timber Corporation]]» набывае тартакі і лясныя чыгункі. У Гайнаўку адбываецца вялікі наплыў рабочых.
* 24 сакавіка 1924 — першы [[Страйкі ў Гайнаўцы|страйк]] на тэрыторыі [[Хімічная фабрыка (Гайнаўка)|хімічнай фабрыкі]] распачаў хвалю выступаў працаўнікоў, якая трывала з перапынкамі да верасня 1939
* 24 сакавіка 1924 — першы [[Страйкі ў Гайнаўцы|страйк]] на тэрыторыі [[Хімічная фабрыка (Гайнаўка)|хімічнай фабрыкі]] распачаў хвалю выступаў рабочых, якая трывала з перапынкамі да верасня 1939 года.
* 1925 — першая [[Праваслаўе|праваслаўная]] капліца. У Гайнаўцы налічваецца каля 4000 мяшканцаў, 70% з якіх складаюць палякі, астатнія — беларусы, яўрэі, рускія, немцы
* 1925 — першая [[Праваслаўе|праваслаўная]] капліца. У Гайнаўцы налічваецца каля 4000 жыхароў, 70% з якіх складаюць палякі, астатнія — беларусы, яўрэі, рускія, немцы.
* 1929 — польскія ўлады касуюць дагавор з англійскай «Цэнтурай» з прычыну рабаўніцкай эксплююатацыі пушчы
* 1929 — польскія ўлады касуюць дагавор з англійскай «Цэнтурай» па прычыне рабаўніцкай эксплуатацыі пушчы.
* 1930 — чатыры гайнаўскія фабрыкі забяспечваюць працай амаль 2000 супрацоўнікаў
* 1930 — чатыры гайнаўскія фабрыкі забяспечваюць працай амаль 2000 супрацоўнікаў.
* 1934 — асада становіцца сядзібай гміны ў складзе [[Бельскі павет (Падляскае ваяводства)|Бельскага павета]]
* 1934 — вёска становіцца сядзібай гміны ў складзе [[Бельскі павет (Падляскае ваяводства)|Бельскага павета]].
* 9 сакавіка 1936 — капліца спаленая [[бальшавік]]амі; пачатак будаўніцтва новай
* 9 сакавіка 1936 — капліца спаленая [[бальшавік]]амі; пачатак будаўніцтва новай.
* 1939 — у Гайнаўцы налічваецца 17 тысяч мяшканцаў. Дзейнічаюць Дзяржаўная школа драўнянай прамысловасці, 3 сярэднія школы, гімнастычнае таварыства «Сокал», атэль, два кінатэатры, аптэка, бібліятэка, тэатральная суполка
* 1939 — у Гайнаўцы налічваецца 17 тысяч жыхароў. Дзейнічаюць Дзяржаўная школа драўнянай прамысловасці, 3 сярэднія школы, гімнастычнае таварыства «Сокал», атэль, два кінатэатры, аптэка, бібліятэка, тэатральная суполка.
* 17 верасня 1939 — [[Абарона Гайнаўкі|бітвы]] з немцамі падчас [[Вераснёўская кампанія|Вераснёўскай кампаніі]], бамбарзіроўка ваколіц пілотамі [[Люфтвафэ]] чыгуначнага вакзалу. Праз некалькі дзён Гайнаўка перададзеная СССР
* 17 верасня 1939 — [[Абарона Гайнаўкі|бітвы]] з немцамі падчас [[Польская абарончая вайна (1939)|абарончай вайны]], бамбарзіроўка ваколіц пілотамі [[люфтвафэ]] чыгуначнага вакзала. Праз некалькі дзён Гайнаўка перададзеная СССР.
* 27 верасня 1939 — аддзелы 10-й арміі бальшавікоў захапілі склады ўзбраення ў раёне Гайнаўкі, узялі ў палон 125 польскіх салдат і двух афіцэраў
* 27 верасня 1939 — аддзелы 10-й арміі бальшавікоў захапілі склады ўзбраення ў раёне Гайнаўкі, узялі ў палон 125 польскіх салдат і двух афіцэраў.
* кастрычнік 1939 — чэрвень 1941 — савецкая акупацыя
* кастрычнік 1939 — чэрвень 1941 — савецкая акупацыя.
* 10 лютага 1940 — [[Савецкія рэпрэсіі супраць польскіх грамадзян|дэпартацыя ў Сібір]] 462 жыхароў Гайнаўкі
* 10 лютага 1940 — [[Савецкія рэпрэсіі супраць польскіх грамадзян|дэпартацыя ў Сібір]] 462 жыхароў Гайнаўкі.
* 25 чэрвеня 1941 — Гайнаўка занятая нямецкімі войскамі. Адразу была спалена [[Гайнаўская сінагога|сінагога]], кінатэатр «LUX», рэстарацыя і атэль Гурскага
* 25 чэрвеня 1941 — Гайнаўка занятая нямецкімі войскамі. Адразу была спалена [[Гайнаўская сінагога|сінагога]], кінатэатр «LUX», рэстарацыя і атэль Гурскага.
* верасень 1941 — перасяленне яўрэяў у [[пружанскае гета]]
* верасень 1941 — перасяленне яўрэяў у [[пружанскае гета]].
* 17 верасня 1943 — расстрэл 104 мяшканцаў Гайнаўкі (у тым ліку жанчын з дзецьмі)
* 17 верасня 1943 — расстрэл 104 жыхароў Гайнаўкі (у тым ліку жанчын з дзецьмі).
* ліпень 1944 — немцы знішчылі чыгуначны вакзал<ref>{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.wyburzone.pl/miasta/hajnowka/hajn1.html|title = Hajnówka / 01|format = |work = Wyburzone.pl|publisher = |date = 14 лютага 2013|language = pl|postscript = }}</ref> і воданапорныя вежы
* ліпень 1944 — немцы знішчылі чыгуначны вакзал<ref>{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.wyburzone.pl/miasta/hajnowka/hajn1.html|title = Hajnówka / 01|format = |work = Wyburzone.pl|publisher = |accessdate = 14 лютага 2013|language = pl|postscript = }}</ref> і воданапорныя вежы.
* 18 ліпеня 1944 — [[Чырвоная армія]] заняла Гайнаўку.
* 18 ліпеня 1944 — [[Чырвоная армія]] заняла Гайнаўку.


=== Польская народная рэспубліка ===
=== Польская Народная Рэспубліка ===
* 1944 — у Гайнаўцы засталося 8 тысяч мяшканцаў
* 1944 — у Гайнаўцы засталося 8 тысяч жыхароў.
* красавік — май 1945 — у ваколіцах дзейнічаў аддзел [[5-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|5-й Віленскай брыгады Арміі Краёвай]] пад камандаваннем маёра [[Зыгмунт Шэндэляж|Зыгмунта Шэндэляжа]] «Лупашкі»
* красавік — май 1945 — у ваколіцах дзейнічаў аддзел [[5-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|5-й Віленскай брыгады Арміі Краёвай]] пад камандаваннем маёра [[Зыгмунт Шэндэляж|Зыгмунта Шэндэляжа]] «Лупашкі».
* 20 красавіка 1945 — салдаты [[Грамадзянская Армія Краёва|Грамадзянскай АК]] раззброілі пастарунак камуністычнай міліцыі
* 20 красавіка 1945 — салдаты [[Грамадзянская Армія Краёва|Грамадзянскай Арміі Краёвай]] раззброілі пастарунак камуністычнай міліцыі.
* 15 мая 1945 — патруль 1 швадрону 5-й Віленскай брыгады АК раззброіў пастарунак [[Варта аховы чыгункі|чыгуначнай аховы]] ля помпы на чыгуначнай станцыі
* 15 мая 1945 — патруль 1 швадрону 5-й Віленскай брыгады АК раззброіў пастарунак [[Варта аховы чыгункі|чыгуначнай аховы]] ля помпы на чыгуначнай станцыі
* 28 студзеня 1946 — [[3-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|3-я Віленская брыгада]] [[Нацыянальнае ваеннае задзіночанне|Нацыянальнага ваеннага задзіночання]] захапіла горада і раззброіла пастарунак [[Грамадзянская міліцыя (Польшча)|Грамадзянскай міліцыі]] і Чырвонай арміі
* 28 студзеня 1946 — [[3-я Віленская брыгада Арміі Краёвай|3-я Віленская брыгада]] [[Нацыянальнае ваеннае задзіночанне|Нацыянальнага ваеннага задзіночання]] захапіла горад і раззброіла пастарунак [[Грамадзянская міліцыя (Польшча)|Грамадзянскай міліцыі]] і Чырвонай арміі.
* 23 чэрвеня 1946 — уведзеная ў эксплуатацыю знішчаная за нямецкай акупацыяй чыгунка да Белавежы
* 23 чэрвеня 1946 — уведзена ў эксплуатацыю знішчаная за нямецкай акупацыяй чыгунка да Белавежы.
* 1948 — пачатак пабудовы каталіцкага касцёла, скончанага толькі ў 1965 з прычыны супраціву камуністычных уладаў
* 1948 — пачатак будаўніцтва каталіцкага касцёла, скончанага толькі ў 1965 годзе з прычыны супраціву камуністычных улад.
* 1951 — атрыманне [[Статус горада|статусу горада]]
* 1951 — атрыманне статусу горада.
* 1954 — Гайнаўка стала цэнтрам [[Гайнаўскі павет|павету]]
* 1954 — Гайнаўка стала цэнтрам [[Гайнаўскі павет|павета]].
* 1975 — горад перастаў быць цэнтрам павету
* 1975 — горад перастаў быць цэнтрам павета.
* 1979 — запушчаная першая [[аўтобус]]ная лінія
* 1979 — запушчаная першая [[аўтобус]]ная лінія.
* 1981 — будоўля [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|праваслаўнай Траецкай царквы]]
* 1981 — будаўніцтва [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|праваслаўнай Троіцкай царквы]].
* 3 снежня 1984 — адкрытае чыгуначнае злучэнне да Белавежы
* 3 снежня 1984 — адкрытае чыгуначнае злучэнне да Белавежы.
* верасень 1985 — адкрыты помнік абаронцу горада ў 1939 годзе Баляславу Бервячонку
* верасень 1985 — адкрыты помнік абаронцу горада ў 1939 годзе Баляславу Бервячонку.
* 9 верасня 1986 — уведзены ў эксплуатацыю новы чыгуначны вакзал
* 9 верасня 1986 — уведзены ў эксплуатацыю новы чыгуначны вакзал.
* 1989 — распушчаныя камітэты [[Польская аб’яднаная работніцкая партыя|Польскай аб’яднанай работніцкай партыі]] і [[Аб’яднаная народная партыя (Польшча)|Аб’яднанай народнай партыі]].
* 1989 — распушчаныя камітэты [[Польская аб’яднаная рабочая партыя|Польскай аб’яднанай рабочай партыі]] і [[Аб’яднаная народная партыя (Польшча)|Аб’яднанай народнай партыі]].


=== Сучасная Польшча ===
=== Сучасная Польшча ===
* 1993 — ліквідацыя чыгуначнага злучэння са станцыямі Белавежа-Палац і Бельск Падляскі
* 1993 — ліквідацыя чыгуначнага злучэння са станцыямі Белавежа-Палац і Бельск Падляскі.
* 1995 — пачатае будаўніцтва яшчэ двух праваслаўных храмаў: [[Царква Нараджэння святога Яна Хрысціцеля (Гайнаўка)|Нараджэння святога Яна Хрысціцеля]] і [[Царква Святога Дымітрыя (Гайнаўка)|святога Дымітрыя Салунскага]]
* 1995 — пачата будаўніцтва яшчэ двух праваслаўных храмаў: [[Царква Нараджэння святога Яна Хрысціцеля (Гайнаўка)|Нараджэння святога Яна Хрысціцеля]] і [[Царква Святога Дзмітрыя (Гайнаўка)|святога Дзмітрыя Салунскага]].
* 1 студзеня 1999 — Гайнаўка ізноў стала цэнтрам павету
* 1 студзеня 1999 — Гайнаўка зноў стала цэнтрам павета.
* 2000 — пачатак будаўніцтва касцёла пад тытулам [[Кірыла і Мяфодзій|святых Кірыла і Мяфодзія]]
* 2000 — пачатак будаўніцтва касцёла пад тытулам [[Кірыла і Мяфодзій|святых Кірыла і Мяфодзія]].
* 2003 — пачатак будаўніцтва касцёла і кляштара [[Кларыскі вечнага пакланення|Аб’яднання сёстраў-кларысак]]
* 2003 — пачатак будаўніцтва касцёла і кляштара [[Кларыскі вечнага пакланення|Аб’яднання сёстраў-кларысак]].
* 2004 — ліквідацыя пасажырскіх цягнікоў на чыгунцы Гайнаўка — [[Цісаўка (Беластоцкі павет)|Цісаўка]]
* 2004 — ліквідацыя пасажырскіх цягнікоў на чыгунцы Гайнаўка — [[Цісаўка (Беластоцкі павет)|Цісаўка]].
* 21 чэрвеня 2007 — гарадскі савет ўхваліў увядзенне [[Беларуская мова|беларускай мовы]] ў якасці дапаможнай.
* 21 чэрвеня 2007 — гарадскі савет ухваліў увядзенне [[Беларуская мова|беларускай мовы]] ў якасці дапаможнай.
* 2008 — адкрыты касцёл Святых Кірыла і Мяфодзія
* 2008 — адкрыты касцёл Святых Кірыла і Мяфодзія.
* жнівень 2010 — адкрыты касцёл Аб’яднання сёстраў-кларысак
* жнівень 2010 — адкрыты касцёл Аб’яднання сёстраў-кларысак.
* 18 жніўня 2012 — візіт патрыярха маскоўскага і ўсяе Русі [[Кірыл (патрыярх Маскоўскі)|Кірыла I]] ў [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|Сабор Святой Тройцы]].
* 18 жніўня 2012 — візіт патрыярха маскоўскага і ўсяе Русі [[Кірыл (патрыярх Маскоўскі)|Кірыла]] ў [[Сабор Святой Тройцы (Гайнаўка)|Сабор Святой Тройцы]].


== Гаспадарка ==
== Гаспадарка ==

Версія ад 10:31, 11 мая 2020

Горад
Гайнаўка
польск.: Hajnówka
бел.: Гайнаўка
Герб
Герб
Краіна
Ваяводства
Павет
Каардынаты
Плошча
21,29 км²
Афіцыйная мова
Насельніцтва
  • ▼19 667 чал. (31 сакавіка 2021)[1]
Часавы пояс
Тэлефонны код
+48 85
Паштовы індэкс
17-200
Аўтамабільны код
BHA
TERC
2005011
Афіцыйны сайт
http://www.hajnowka.pl (польск.)
Гайнаўка на карце Польшчы ±
Гайнаўка (Польшча)
Гайнаўка
Гайнаўка (Падляскае ваяводства)
Гайнаўка

Га́йнаўка (польск.: Hajnówka) — горад у Польшчы, адміністрацыйны цэнтр Гайнаўскага павета Падляскага ваяводства. Утварае гарадскую гміну, таксама з'яўляецца сядзібай вясковай гміны Гайнаўка.

Знаходзіцца на паўднёвы ўсход ад Беластока, каля заходняй ускраiны Белавежскай пушчы, на захадзе этнічнай тэрыторыі беларусаў.

Колькасць насельніцтва — 22,2 тыс. чал. (2005)

Гісторыя

Рэч Паспалітая

  • 1589 — тэрыторыя ўвайшла ў склад сталовых уладанняў караля Рэчы Паспалітай.
  • 1639 — Соймавая ардынацыя пастанавіла заснаваць каралеўскія вартоўні дзеля аховы пушчы.
  • 1670 — ва ўрочышчы Скарбаслаўка паўстала варта (цяпер раён Гайнаўкі Пляцоўка).
  • 1679 — у варце неслі службу 7 егераў і 2 асочнікі, якія таксама пільнавалі Каралеўскі тракт да каралеўскага двара ў Белавежы
  • XVIII стагоддзе — ва ўрочышчы Скарбаслаўка служыў каралеўскі вартаўнік іменем Гейна або Гайна — імаверна, немец з паходжання.

Расійская імперыя

Міжваенная Польшча

  • люты 1919 — Гайнаўка ўвайшла ў склад Польшчы. Насельніцтва — 118 жыхароў.
  • 1920 — польска-савецкая вайна, 27 жніўня ля дарогі да Белавежы адбылася сутычка разведаддзела 1-й беларуска-літоўскай дывізіі генерала Яна Жандкоўскага з савецкім бронецягніком 48-й стралковай дывізіі.
  • 3 мая 1923 — заснаванне каталіцкай парафіі і прыстасаванне нямецкага кінатэатра пад капліцу.
  • 1924 — англійская фірма «The Century European Timber Corporation» набывае тартакі і лясныя чыгункі. У Гайнаўку адбываецца вялікі наплыў рабочых.
  • 24 сакавіка 1924 — першы страйк на тэрыторыі хімічнай фабрыкі распачаў хвалю выступаў рабочых, якая трывала з перапынкамі да верасня 1939 года.
  • 1925 — першая праваслаўная капліца. У Гайнаўцы налічваецца каля 4000 жыхароў, 70% з якіх складаюць палякі, астатнія — беларусы, яўрэі, рускія, немцы.
  • 1929 — польскія ўлады касуюць дагавор з англійскай «Цэнтурай» па прычыне рабаўніцкай эксплуатацыі пушчы.
  • 1930 — чатыры гайнаўскія фабрыкі забяспечваюць працай амаль 2000 супрацоўнікаў.
  • 1934 — вёска становіцца сядзібай гміны ў складзе Бельскага павета.
  • 9 сакавіка 1936 — капліца спаленая бальшавікамі; пачатак будаўніцтва новай.
  • 1939 — у Гайнаўцы налічваецца 17 тысяч жыхароў. Дзейнічаюць Дзяржаўная школа драўнянай прамысловасці, 3 сярэднія школы, гімнастычнае таварыства «Сокал», атэль, два кінатэатры, аптэка, бібліятэка, тэатральная суполка.
  • 17 верасня 1939 — бітвы з немцамі падчас абарончай вайны, бамбарзіроўка ваколіц пілотамі люфтвафэ чыгуначнага вакзала. Праз некалькі дзён Гайнаўка перададзеная СССР.
  • 27 верасня 1939 — аддзелы 10-й арміі бальшавікоў захапілі склады ўзбраення ў раёне Гайнаўкі, узялі ў палон 125 польскіх салдат і двух афіцэраў.
  • кастрычнік 1939 — чэрвень 1941 — савецкая акупацыя.
  • 10 лютага 1940 — дэпартацыя ў Сібір 462 жыхароў Гайнаўкі.
  • 25 чэрвеня 1941 — Гайнаўка занятая нямецкімі войскамі. Адразу была спалена сінагога, кінатэатр «LUX», рэстарацыя і атэль Гурскага.
  • верасень 1941 — перасяленне яўрэяў у пружанскае гета.
  • 17 верасня 1943 — расстрэл 104 жыхароў Гайнаўкі (у тым ліку жанчын з дзецьмі).
  • ліпень 1944 — немцы знішчылі чыгуначны вакзал[2] і воданапорныя вежы.
  • 18 ліпеня 1944 — Чырвоная армія заняла Гайнаўку.

Польская Народная Рэспубліка

Сучасная Польшча

Гаспадарка

Помнік зубру ў Гайнаўцы

Гайнаўка — значны прамысловы цэнтр, вузел чыгунак i аўтамабiльных дарог.

Шмат фірм, вялікіх і дробных, займаецца тут дрэваапрацоўкай. Сярод іх: буйнейшае прамысловае прадпрыемства Гайнаўкі — дрэваапрацоўчы камбінат «Furnel», мэблевая фабрыка «Nikom» і інш. Гэтыя прадпрыемствы вырабляюць піламатэрыялы, разнастайную мэблю, летнія домікі, будаўнічыя дэталі, дравесны вугаль, тару, а таксама драўляную галантарэю. Шмат што з гэтай прадукцыі служыць прадметам экспарту. Прадпрыемствы машынабудавання выраблюць машыны і абсталяванне для лясной і дрэваапрацоўчай прамысловасці, абагравальнае абсталяванне, трактары. Прадпрыемства будаўнічай керамікі «Lewkowo» з'яўляецца буйнейшым вытворцам керамікі на Падляшшы. Гайнаўскі павет добра вядомы экалагічна чыстымі харчовымі прадуктамі: малочнымі, мяснымі, кандытарскімі.

Дзякуючы прыгранічнаму становішчу Гайнаўскага павета і наяўнасці чыгуначных шляхоў, што вядуць у Беларусь, у павеце працуюць гандлёвыя фірмы, якія займаюцца імпартам удабрэнняў, дрэва, прыроднага газу.

Размяшчэнне Гайнаўкі ля самай мяжы Белавежскай пушчы спрыяла таму, што ў 2001 тут адкрыўся філіял Беластоцкага палітэхнічнага інстытута, дзе рыхтуюць спецыялістаў у галіне аховы прыроды і гаспадарчай дзейнасці на ахоўваемых прыродных тэрыторях.

Помнікі

Царква Святой Тройцы ў Гайнаўцы
  • Фабрычныя будынкі пач. ХХ ст.
  • Касцёл Узнясення Святога Крыжа (ХХ ст.) са знакамітым арганам з ХІХ ст.
  • Царква Святой Тройцы (1981—1983) — адзін з найцікавейшых паводле архітэктурнага вырашэння храмаў. Лічыцца самым вялікім праваслаўным храмам на тэрыторыі Польшчы (адначасова можа змясціць 5000 вернікаў).

Беларусы ў Гайнаўцы

Музей беларускай культуры

Паводле вынікаў перапісу насельніцтва 2002 у Гайнаўцы самая вялікая ўдзельная вага беларусаў сярод усіх гарадоў Польшчы.

У шэрагу школ і гімназій Гайнаўкі сотні дзяцей як дадатковы прадмет вывучаюць беларускую мову (Комплекс школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы ў Гайнаўцы). Акрамя таго, у Гайнаўцы дзейнічаюць гімназія і ліцэй з дадатковым навучаннем беларускай мовы, дзе гэты прадмет з'яўляецца абавязковым.

Гайнаўка — адзiн з найбольш значных цэнтраў беларускай культуры ў Польшчы. У 1990 была адкрыта першая экспазіцыя Гайнаўскага музея помнiкаў беларускай культуры. Цяпер музей мае 3 будынкi, 6 экспазiцыйных залаў, кiназалу, бiблiятэку, гатэль. У музейнай экспазіцыі прадстаўлены сельскагаспадарчыя прылады працы, творы народнага мастацтва i культурныя здабыткi беларусаў у Польшчы.

Царква Святой Тройцы — месца правядзення штогадовага міжканфесійнага фестывалю царкоўнай музыкі, лаўрэатамі якога шматразова станавіліся калектывы з Беларусі.

Вядомыя асобы

Спасылкі

  1. ↑ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/062013805011-0923035?var-id=1639616&format=jsonapi Праверана 5 кастрычніка 2022.
  2. ↑ Hajnówka / 01 (польск.). Wyburzone.pl. Праверана 14 лютага 2013.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Гайнаўка&oldid=3613240"