Валянціна Браніславаўна Караткевіч: Розніца паміж версіямі

Валянціна Браніславаўна Караткевіч
Валянціна Браніславаўна Караткевіч
Дата нараджэння	28 чэрвеня 1934
Месца нараджэння	Белаводскае[d], Сталінскі раён[d], Кыргызстан;
Дата смерці	28 лютага 1983 (48 гадоў)
Грамадзянства	БССР;
Муж	Уладзімір Караткевіч
Род дзейнасці	археолаг, гісторык
Месца працы	Ашмянскі краязнаўчы музей імя Ф. К. Багушэвіча; Брэсцкі абласны краязнаўчы музей; Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі;
Навуковая ступень	кандыдат гістарычных навук (1965)
Альма-матар	гістарычны факультэт БДУ (1956);

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 14:36, 29 ліпеня 2020

Валянціна Браніславаўна Караткевіч (у дзявоцтве Ватковіч, у першым шлюбе Нікіціна; 28 чэрвеня 1934, с. Белаводскае, Кіргізія — 28 лютага 1983) — беларускі археолаг, гісторык. Кандыдат гістарычных навук (1965). Жонка беларускага пісьменніка Уладзіміра Караткевіча.

Біяграфія

Валянціна з маці і братам Генадзем пераехалі ў 1946—1947 гадах у Радашковічы. Пайшла ў пяты клас мясцовай школы. Маці Валянціны спачатку працавала ў пракуратуры. У адным доме знаходзіліся рэстаран, пракуратура і аднапакаёвая кватэра Ватковічаў. Аднойчы ноччу ў рэстаране выбухнулі газавыя балоны, і ўвесь будынак згарэў. Пасля ім далі новую кватэру. Маці хутка стала загадчыцай клуба. У дзявятым і першай палове дзясятага класа беларускую мову і літаратуру ў школе выкладаў Фёдар Янкоўскі, будучы вядомы вучоны, мовазнаўца. Дзякуючы яму Валянціна і іншыя вучні добра падцягнуліся^[1].

Скончыла гістарычны факультэт БДУ у 1956 годзе. Працавала ў Ашмянскім краязнаўчым і Брэсцкім гісторыка-краязнаўчым музеях, Брэсцкім педагагічным інстытуце^[2]. У тыя гады яна ўзяла шлюб, неўзабаве развялася, але прозвішча Нікіціна захавала^[1]. Паступіла ў аспірантуру Інстытута гісторыі Акадэміі навук Беларусі. Археолаг Міхась Чарняўскі, які вучыўся там разам з Валянцінай, згадваў, што над сваім даследаваннем яна працавала ў Маскве:

Яна там была два гады, пісала дысертацыю, ну і стала адчуваць сябе трошкі масквічкай. Ну, а мы тут такія, правінцыя. І гэта ў яе трошачкі так праслізгвала ў размовах, адносінах. І наша начальства яе тут незалюбіла. Хаця яна дысертацыю ўжо зрабіла амаль што, назад яе не ўзялі — не трэба нам тут такая ганарыстая. Хай едзе, дзе была. І яна страшэнна забітая гэтым, што трэба ехаць у Брэст.

Пасля знаёмства з Уладзімірам Караткевічам Валянціна вырашыла перабрацца ў Мінск. Спярша паспрабавала ўладкавацца ў Інстытут гісторыі Акадэміі навук, але туды яе не ўзялі. Тады Караткевіч парушыў свой прынцып «ні за каго не прасіць» і дапамог уладкаваць яе летам^[1] 1969 года ў Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора Акадэміі навук Беларусі^[2]. Валянціна абмяняла сваю двухпакаёвую кватэру ў Брэсце на пакой у Мінску. Праз два гады гэты пакой разам з двухпакаёвай кватэрай Караткевіча па вуліцы Веры Харужай, 48 абмянялі на трохпакаёвую кватэру ў доме па вуліцы Карла Маркса, 36). Там Валянціна, Уладзімір і маці пісьменніка жылі да сваіх апошніх дзён^[1].

Навуковая дзейнасць

Даследавала старажытнасці паморскай культуры, займалася вывучэннем гісторыі гарадоў, краязнаўствам. Член рэдкалегіі і адзін з аўтараў «Збора помнікаў гісторыі і культуры Беларусі» (т. 1—7, 1984—1988, Дзяржаўная прэмія Беларусі 1990)^[2]. Як пісаў Адам Мальдзіс, тое, што зрабіла Валянціна Браніславаўна для падрыхтоўкі «Збора…», для таго, каб «ён ішоў „без купюр“, можна смела назваць навуковым подзвігам, грамадзянскай мужнасцю. Яна бясконца ездзіла ў экспедыцыі, абараніла не адзін помнік архітэктуры, пісала сама артыкулы і брашуры і рэдагавала чужыя»^[1].

Сям’я

Паводле тэатразнаўца Ізабелы Гатоўчыц, якая грунтавалася на ўспамінах Валянціны, першая яе сустрэча з Уладзімірам Караткевічам адбылася ў цягніку Берлін — Масква, калі яны ехалі ў адным купэ да Брэста. Неўзабаве пасля знаёмства пісьменніка запрасілі на сустрэчу ў Брэст. 2 лістапада 1967 года Караткевіч выступіў на чытацкай канферэнцыі па рамане «Каласы пад сярпом тваім» у Брэсце, на якой прысутнічала і Валянціна^[1].

Пасля яны разам паехалі на вяселле літаратуразнаўцаў Вячаслава Рагойшы і Таццяны Кабржыцкай, што цэлы тыдзень праходзіла ў Ракаве на лістападаўскія святы (адзначалася 50-годдзе Кастрычніцкай рэвалюцыі). Першая рэакцыя некаторых знаёмых была не надта тактоўнай. Некаторыя «максімалісты» сказалі Валянціне за сталом прама ў вочы: «Раз дрэнна гаворыш па-беларуску, то ты яму не пара». Неўзабаве Валянціна Нікіціна вывучыла беларускую мову, прычым, паводле слоў А. Мальдзіса, стала размаўляць на ёй лепш за сваіх нядаўніх крытыкаў^[1].

19 лютага 1971 года Валянціна і Уладзімір ажаніліся^[3]. Па ўспамінах ягоных сяброў, была яму «і жонкай, і ахоўніцай, і нянькай, і медсястрой, і лекарам»^[4]. Дзяцей у пары не было. Пісьменнік цяжка перажываў хваробу жонкі. 8 ліпеня 1982 года, калі стан здароўя Валянціны Браніславаўны пагоршыўся і яе забралі ў шпіталь, Караткевіч напісаў верш «Ў бездарожжа для тых, каму шчасціць…»^[1].

Творы

Памятники истории Витебска. Мн. 1975;
Памятники истории и культуры. Мн. 1978;
Помнікі Слоніма. Мн., 1983 (сумесна з А. Кулагіным)

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж Дзяніс Марціновіч. Валянціна. Раздзел з кнігі «Жанчыны ў жыцці Уладзіміра Караткевіча»
↑ ^а ^б ^в Короткевич Валентина Брониславовна // Республика Беларусь: Энциклопедия в 6 т. Т. 4.: Картография — Миноговые / редкол. Г. П. Пашков и др. — Минск: БелЭн, 2007. — 768 с. ISBN 978-985-11-0385-6
↑ Верабей 2005, с. 14.
↑ TUT.BY ПРА ПРЭЗЕНТАЦЫЮ МАЁЙ КНІГІ Ў ВІЦЕБСКУ

Літаратура

Короткевич Валентина Брониславовна // Республика Беларусь: Энциклопедия в 6 т. Т. 4.: Картография — Миноговые / редкол. Г. П. Пашков и др. — Минск: БелЭн, 2007. — 768 с. ISBN 978-985-11-0385-6
Верабей А. Л. Уладзімір Караткевіч. Жыццё і творчасць / Пад рэд. Гарбачэўскай Т. А.. — 2-е. — Мн.: Беларуская навука, 2005. — 271 с. — ISBN 985-08-0666-4.

[zviazda-1] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж Дзяніс Марціновіч. Валянціна. Раздзел з кнігі «Жанчыны ў жыцці Уладзіміра Караткевіча»

[РБЭ-2] а ^б ^в Короткевич Валентина Брониславовна // Республика Беларусь: Энциклопедия в 6 т. Т. 4.: Картография — Миноговые / редкол. Г. П. Пашков и др. — Минск: БелЭн, 2007. — 768 с. ISBN 978-985-11-0385-6

[FOOTNOTEВерабей200514-3] Верабей 2005, с. 14.

[4] TUT.BY ПРА ПРЭЗЕНТАЦЫЮ МАЁЙ КНІГІ Ў ВІЦЕБСКУ

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 11: / Радок 11: @@
 {{цытата|Яна там была два гады, пісала дысертацыю, ну і стала адчуваць сябе трошкі масквічкай. Ну, а мы тут такія, правінцыя. І гэта ў яе трошачкі так праслізгвала ў размовах, адносінах. І наша начальства яе тут незалюбіла. Хаця яна дысертацыю ўжо зрабіла амаль што, назад яе не ўзялі — не трэба нам тут такая ганарыстая. Хай едзе, дзе была. І яна страшэнна забітая гэтым, што трэба ехаць у Брэст.}}
-Пасля знаёмства з Уладзімірам Караткевічам Валянціна вырашыла перабрацца ў [[Мінск]]. Спярша паспрабавала ўладкавацца ў Інстытут гісторыі Акадэміі навук, але туды яе не ўзялі. Тады Караткевіч парушыў свой прынцып «ні за каго не прасіць» і дапамог уладкаваць яе летам<ref name="zviazda"/> 1969 года ў [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора Акадэміі навук Беларусі]]<ref name="РБЭ"/>.
+Пасля знаёмства з Уладзімірам Караткевічам Валянціна вырашыла перабрацца ў [[Мінск]]. Спярша паспрабавала ўладкавацца ў Інстытут гісторыі Акадэміі навук, але туды яе не ўзялі. Тады Караткевіч парушыў свой прынцып «ні за каго не прасіць» і дапамог уладкаваць яе летам<ref name="zviazda"/> 1969 года ў [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклора Акадэміі навук Беларусі]]<ref name="РБЭ"/>. Валянціна абмяняла сваю двухпакаёвую кватэру ў Брэсце на пакой у Мінску. Праз два гады гэты пакой разам з двухпакаёвай кватэрай Караткевіча па [[Вуліца Веры Харужай (Мінск)|вуліцы Веры Харужай]], 48 абмянялі на трохпакаёвую кватэру ў [[дом па вуліцы Карла Маркса, 36 (Мінск)|доме па вуліцы Карла Маркса, 36]]). Там Валянціна, Уладзімір і маці пісьменніка жылі да сваіх апошніх дзён<ref name="zviazda"/>.
 == Навуковая дзейнасць ==
-Даследавала старажытнасці [[Паморская культура|паморскай культуры]], займалася вывучэннем гісторыі гарадоў, [[краязнаўства]]м. Член рэдкалегіі і адзін з аўтараў «[[Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі|Збора помнікаў гісторыі і культуры Беларусі]]» (т. 1—7, 1984—1988, [[Дзяржаўная прэмія БССР|Дзяржаўная прэмія Беларусі]] 1990)<ref name="РБЭ">{{крыніцы/Рэспубліка Беларусь: энцыклапедыя|4|Короткевич Валентина Брониславовна}}</ref>.
+Даследавала старажытнасці [[Паморская культура|паморскай культуры]], займалася вывучэннем гісторыі гарадоў, [[краязнаўства]]м. Член рэдкалегіі і адзін з аўтараў «[[Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі|Збора помнікаў гісторыі і культуры Беларусі]]» (т. 1—7, 1984—1988, [[Дзяржаўная прэмія БССР|Дзяржаўная прэмія Беларусі]] 1990)<ref name="РБЭ">{{крыніцы/Рэспубліка Беларусь: энцыклапедыя|4|Короткевич Валентина Брониславовна}}</ref>. Як пісаў [[Адам Мальдзіс]], тое, што зрабіла Валянціна Браніславаўна для падрыхтоўкі «Збора…», для таго, каб ''«ён ішоў „без купюр“, можна смела назваць навуковым подзвігам, грамадзянскай мужнасцю. Яна бясконца ездзіла ў экспедыцыі, абараніла не адзін помнік архітэктуры, пісала сама артыкулы і брашуры і рэдагавала чужыя»''<ref name="zviazda"/>.
 == Сям’я ==
@@ Радок 22: / Радок 22: @@
 дрэнна гаворыш па-беларуску, то ты яму не пара». Неўзабаве Валянціна Нікіціна вывучыла беларускую мову, прычым, паводле слоў [[А. Мальдзіс]]а, стала размаўляць на ёй лепш за сваіх нядаўніх крытыкаў<ref name="zviazda"/>.
+лютага 1971 года Валянціна і Уладзімір ажаніліся{{Sfn|Верабей|2005|с=14}}. Па ўспамінах ягоных сяброў, была яму ''«і жонкай, і ахоўніцай, і нянькай, і медсястрой, і лекарам»''<ref>[http://martsinovich.of.by/archives/1395 TUT.BY ПРА ПРЭЗЕНТАЦЫЮ МАЁЙ КНІГІ Ў ВІЦЕБСКУ]</ref>. Дзяцей у пары не было. Пісьменнік цяжка перажываў хваробу жонкі. 8 ліпеня 1982 года, калі стан здароўя Валянціны Браніславаўны пагоршыўся і яе забралі ў шпіталь, Караткевіч напісаў верш «Ў бездарожжа для тых, каму шчасціць…»<ref name="zviazda"/>.
-лютага 1971 года Валянціна і Уладзімір ажаніліся{{Sfn|Верабей|2005|с=14}}. Дзяцей у пары не было.
-Пісьменнік прысвяціў жонцы верш «Таўры» і раман «[[Чорны замак Альшанскі]]» (1979), які пачынаецца словамі: ''«В. К., якой гэты раман абяцаў дзесяць год назад, з удзячнасцю»''<ref name="zviazda"/>.
 == Творы ==