Сінільная кіслата: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др аўтаматычнае выдаленне шаблонаў стабаў
Няма тлумачэння праўкі
Радок 39: Радок 39:
| ЛД50 = мышы (пэраральна) 3.7
| ЛД50 = мышы (пэраральна) 3.7
| таксічнасць = {{NFPA 704
| таксічнасць = {{NFPA 704
| опасность для здоровья = 4
| небяспека для здароўя = 4
| огнеопасность = 4
| вогненебяспечнасць = 4
| рэакцыяздольнасць = 1
| реакционоспособность = 1
| іншае =
| прочее =
}}
}}
| вугал Брустара =
| вугал Брустара =
Радок 56: Радок 56:
| цвёрдасць =
| цвёрдасць =
}}
}}
'''Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата''', '''цыяністы вадарод''', '''нітрыл мурашынай кіслаты, HCN''' — аднаасноўная [[кіслата]]. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім [[хімік]]ам [[Карл Вільгельм Шэеле|К. В. Шэеле]], у 1811 годзе [[Жазеф Луі Гей-Люсак|Ж. Л. Гей-Люсак]] атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад<ref name="bse">[http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // [[Вялікая савецкая энцыклапедыя]] {{ref-ru}}</ref>.
'''Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата''', '''цыяністы вадарод''', '''нітрыл мурашынай кіслаты, HCN''' — аднаасноўная [[кіслата]]. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім [[хімік]]ам [[Карл Вільгельм Шэеле|К. В. Шэеле]], у 1811 годзе [[Жазеф Луі Гей-Люсак|Ж. Л. Гей-Люсак]] атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад<ref name="bse">{{З ВСЭ|Синильная кислота|}}</ref>.


Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная [[вадкасць]] з характэрным пахам горкага міндалю. [[Тэмпература кіпення]] 25,65 [[Градус Цэльсія|°C]], [[шчыльнасць]] 687,08 кг/м³. Сумесь пары з [[паветра]]м (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з [[вада|вадой]], [[этанол]]ам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з [[аксід]]амі і [[гідраксід]]амі [[Шчолачныя металы|шчолачных]] і [[Шчолачназямельныя металы|шчолачназямельных]] металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.
Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная [[вадкасць]] з характэрным пахам горкага міндалю. [[Тэмпература кіпення]] 25,65 [[Градус Цэльсія|°C]], [[шчыльнасць]] 687,08 кг/м³. Сумесь пары з [[паветра]]м (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з [[вада|вадой]], [[этанол]]ам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з [[аксід]]амі і [[гідраксід]]амі [[Шчолачныя металы|шчолачных]] і [[Шчолачназямельныя металы|шчолачназямельных]] металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.


Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых [[Расліны|раслінах]], [[кокс]]авым газе, [[Тытунь|тытунёвым]] дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні [[нейлон]]у, поліурэтанаў.
Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых [[Расліны|раслінах]], [[кокс]]авым газе, [[Тытунь|тытунёвым]] дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні [[нейлон]]у, поліурэтанаў.


З металамі ўтварае [[солі]] — цыяніды. [[Арганічныя рэчывы|Арганічныя]] вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву [[нітрылы]].
З металамі ўтварае [[солі]] — цыяніды. [[Арганічныя рэчывы|Арганічныя]] вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву [[нітрылы]].


Асноўны метад атрымання ў [[Прамысловасць|прамысловасці]] — акісляльны [[аманоліз]] [[метан]]у пры тэмпературы 1000&nbsp;°C на каталізатары ([[Плаціна (хімічны элемент)|плаціна]], [[Сплаў|сплавы]] плаціны з [[Родый|родыем]] і плаціны з [[Ірыдый|ірыдыем]])<ref name="ch">[http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}</ref>.
Асноўны метад атрымання ў [[Прамысловасць|прамысловасці]] — акісляльны [[аманоліз]] [[метан]]у пры тэмпературы 1000&nbsp;°C на каталізатары ([[Плаціна (хімічны элемент)|плаціна]], [[Сплаў|сплавы]] плаціны з [[Родый|родыем]] і плаціны з [[Ірыдый|ірыдыем]])<ref name="ch">[http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}</ref>.


Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці [[Цыяніды|цыянідаў]], хлорцыяну, акрылатаў, [[Амінакіслоты|амінакіслот]], у якасці фуміганта і інш.
Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці [[Цыяніды|цыянідаў]], [[хлорцыян]]у, акрылатаў, [[Амінакіслоты|амінакіслот]], у якасці фуміганта і інш.


{{зноскі}}
{{зноскі}}
Радок 73: Радок 73:
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=14|старонкі=400|старонак=512|isbn=985-11-0238-5 (Т. 14)|тыраж=10&nbsp;000}}
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=14|старонкі=400|старонак=512|isbn=985-11-0238-5 (Т. 14)|тыраж=10&nbsp;000}}
* {{кніга|загаловак=Хімічны слоўнік навучэнца: Дапам. для вучняў|адказны=Б. Н. Качаргін, В. М. Макарэўскі, Л. Я. Гарнастаева, В. С. Аранская|месца=Мн.|выдавецтва=Народная асвета|год=2003|старонкі=214|старонак=287|isbn=985-12-0621-8|тыраж=1000}}
* {{кніга|загаловак=Хімічны слоўнік навучэнца: Дапам. для вучняў|адказны=Б. Н. Качаргін, В. М. Макарэўскі, Л. Я. Гарнастаева, В. С. Аранская|месца=Мн.|выдавецтва=Народная асвета|год=2003|старонкі=214|старонак=287|isbn=985-12-0621-8|тыраж=1000}}
* {{З ВСЭ|Синильная кислота|}}
⚫
* Синильная кислота // Российская энциклопедия по охране труда: В 3 т. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС,2007. {{ref-ru}}


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
* [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}
* [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}

* [http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // [[Вялікая савецкая энцыклапедыя]] {{ref-ru}}
⚫
* [http://slovari.yandex.ru/~книги/Охрана%20труда/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // Российская энциклопедия по охране труда: В 3 т. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС,2007. {{ref-ru}}


{{Баявыя атрутныя рэчывы}}
{{Баявыя атрутныя рэчывы}}

Версія ад 13:15, 12 верасня 2020

Сінільная кіслата
Выява хімічнай структуры
Выява малекулярнай мадэлі
Сінільная кіслата
Агульныя
Традыцыйныя назвы цыянавадарод, сінільная кіслата
Хім. формула HCN
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.) бясколерны газ ці бясколерная легкалятучая вадкасць
Малярная маса 27,0253 г/моль
Шчыльнасць 0,687 г/см³
Дынамічная вязкасць (ст. ум.) 0,201 Па·с
(пры 20 °C)
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення -13,4 °C
Тэмпература кіпення 26,7 °C
Тэмпература ўспышкі -17,8 °C
Малярная цеплаёмістасць (ст. ум.) (сярэдняя для газу і вадкасці) 1,97 Дж/(моль·К)
Хімічныя ўласцівасці
pKa 9,21
Растваральнасць у вадзе у любых прапорцыях
Аптычныя ўласцівасці
Паказчык пераламлення 1,2675
Структура
Дыпольны момант 2,98 Д
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS 74-90-8
PubChem 768
Рэг. нумар EINECS 200-821-6
SMILES
Рэг. нумар EC 200-821-6
RTECS MW6825000
ChemSpider 748; 19951400
Бяспека
ЛД50 мышы (пэраральна) 3.7 мг/кг
Таксічнасць

Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата, цыяністы вадарод, нітрыл мурашынай кіслаты, HCN — аднаасноўная кіслата. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім хімікам К. В. Шэеле, у 1811 годзе Ж. Л. Гей-Люсак атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад[1].

Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная вадкасць з характэрным пахам горкага міндалю. Тэмпература кіпення 25,65 °C, шчыльнасць 687,08 кг/м³. Сумесь пары з паветрам (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з вадой, этанолам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з аксідамі і гідраксідамі шчолачных і шчолачназямельных металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.

Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых раслінах, коксавым газе, тытунёвым дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні нейлону, поліурэтанаў.

З металамі ўтварае солі — цыяніды. Арганічныя вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву нітрылы.

Асноўны метад атрымання ў прамысловасці — акісляльны аманоліз метану пры тэмпературы 1000 °C на каталізатары (плаціна, сплавы плаціны з родыем і плаціны з ірыдыем)[2].

Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці цыянідаў, хлорцыяну, акрылатаў, амінакіслот, у якасці фуміганта і інш.

Зноскі

  1. ↑ [Синильная кислота (руск.)] — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  2. ↑ Смирнов С. К. Синильная кислота (руск.)

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 400. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (Т. 14).
  • Хімічны слоўнік навучэнца: Дапам. для вучняў / Б. Н. Качаргін, В. М. Макарэўскі, Л. Я. Гарнастаева, В. С. Аранская. — Мн.: Народная асвета, 2003. — С. 214. — 287 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-12-0621-8.
  • [Синильная кислота (руск.)] — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  • Синильная кислота // Российская энциклопедия по охране труда: В 3 т. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС,2007. (руск.)

Спасылкі


Шаблон:Баявыя атрутныя рэчывы

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Сінільная_кіслата&oldid=3695199"