Фердынанд I Габсбург: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
афармленне
Радок 23: Радок 23:
| папярэднік_2 = [[Людовік II Ягелончык|Людовік II]]
| папярэднік_2 = [[Людовік II Ягелончык|Людовік II]]
| пераемнік_2 = [[Максіміліян II Габсбург|Максіміліян II]]
| пераемнік_2 = [[Максіміліян II Габсбург|Максіміліян II]]
| дата нараджэння = 10.3.1503
| дата нараджэння =
| месца нараджэння = [[Горад Алькала-дэ-Энарэс|Алькале-дэ-Энарэс]], [[Іспанія]]
| месца нараджэння =
| дата смерці = 25.7.1564
| дата смерці =
| месца смерці = [[Горад Вена|Вена]], [[Свяшчэнная Рымская імперыя]]
| месца смерці =
| дынастыя = [[Выява:Counts of Habsburg Arms.svg|20px]] [[Габсбургі]]
| дынастыя =
| бацька = [[Філіп I Кастыльскі]]
| бацька =
| маці = [[Хуана Вар'ятка]]
| маці =
| жонка = [[Ганна Ягелонка]]
| жонка =
| дзеці =
| дзеці = [[Елізавета Аўстрыйская, 1526—1545|Лізавета]], [[Максіміліян II Габсбург|Максіміліян]], [[Ганна Аўстрыйская, 1528—1590|Ганна]], [[Фердынанд II, эрцгерцаг Аўстрыйскі|Фердынанд]], Марыя, Магдалена, Катарына, Элеанора, Маргарыта, Іаан, Барбара, [[Карл II, эрцгерцаг Аўстрыйскі|Карл]], Урсула, Алена, [[Іаана Аўстрыйская|Іаана]]
| Commons = Ferdinand I, Holy Roman Emperor
| Commons = Ferdinand I, Holy Roman Emperor
| аўтограф =
| аўтограф =
}}
}}
[[Image:Hans Bocksberger der Aeltere 001.jpg|200px|thumb]]
[[Image:Hans Bocksberger der Aeltere 001.jpg|200px|thumb]]
'''Фердына́нд I Га́бсбург''' ({{ДН|10|3|1503}} — {{ДС|25|7|1564}}) — аўстрыйскі эрцгерцаг з [[1521]], кароль рымлян з [[1531]], імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з [[1558]].
'''Фердына́нд I Га́бсбург''' ({{ДН|10|3|1503}} — {{ДС|25|7|1564}}) — аўстрыйскі эрцгерцаг з [[1521]], кароль рымлян з [[1531]], імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з [[1558]].


Актыўны ўдзельнік барацьбы супраць княжацкай [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] ў Германіi, якая падрывала пазіцыі імператарскай улады. Разам з тым, прыхільнік памяркоунай рэформы каталіцкай царквы, схіляўся да кампрамісу з пратэстантамі i [[гусіты|гусітамі]], на Трыдэнцкім саборы (1545—1563) спрабаваў дабіцца скасавання цэлібату i надання міранам права прычашчацца з чашы. Адзін з ініцыятарау заключэння [[Аўгсбургскі мір, 1555|Аўгсбургскага рэлігійнага міру 1555]].
Актыўны ўдзельнік барацьбы супраць княжацкай [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] ў Германіi, якая падрывала пазіцыі імператарскай улады. Разам з тым, прыхільнік памяркоунай рэформы каталіцкай царквы, схіляўся да кампрамісу з пратэстантамі i [[гусіты|гусітамі]], на Трыдэнцкім саборы (1545—1563) спрабаваў дабіцца скасавання цэлібату i надання міранам права прычашчацца з чашы. Адзін з ініцыятарау заключэння [[Аўгсбургскі мір, 1555|Аўгсбургскага рэлігійнага міру 1555]].
Радок 51: Радок 51:
{{зноскі}}
{{зноскі}}


== Крыніцы ==
== Літаратура ==
* Алесь Белы. Фердынанд I Габсбург // {{крыніцы/ЭГБ}}
* Алесь Белы. Фердынанд I Габсбург // {{крыніцы/ЭГБ}}


Радок 84: Радок 84:
{{end box}}
{{end box}}
{{Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі}}
{{Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі}}
{{Wikidata/Ancestors}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Бібліяінфармацыя}}


[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Каралі венгерскія]]
[[Катэгорыя:Каралі венгерскія]]

Версія ад 15:43, 19 верасня 2020

Фердынанд I
Ferdinand I.
Сцяг імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі
1556 — 1564
Папярэднік Карл V
Пераемнік Максіміліян II
Сцяг Кароль Чэхіі
24 лютага 1527 — 25 ліпеня 1564
(пад імем Фердынанд I Габсбургскі)
Папярэднік Людовік II
Пераемнік Максіміліян II
Сцяг эрцгерцаг Аўстрыі
28 красавіка 1521 — 25 ліпеня 1564
Нараджэнне 10 сакавіка 1503(1503-03-10)[1][2][…]
Смерць 25 ліпеня 1564(1564-07-25)[1][2][…] (61 год)
Месца пахавання
Род Габсбургі
Бацька Філіп I Прыгожы[4]
Маці Хуана I Вар’ятка[4]
Жонка Ганна Ягелонка[4][5]
Дзеці Іаана Аўстрыйская[d][4], Карл II, эрцгерцаг Аўстрыі[4], Барбара Аўстрыйская[d], Маргарэт Аўстрыйская[d][6], Элеанора Аўстрыйская[d], Кацярына Аўстрыйская[d], Магдаліна Аўстрыйская[d], Марыя Аўстрыйская[d], Фердынанд II[d], Ганна Аўстрыйская[4], Максіміліян II Габсбург[4], Елізавета Аўстрыйская, Іаган Аўстрыйскі[d][6], Алена Аўстрыйская[d] і Урсула фон Габсбург[d][6]
Веравызнанне Каталіцкая Царква
Дзейнасць арыстакрат, манарх, палітык
Узнагароды
ордэн Падвязкі рыцар ордэна Залатога руна
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фердына́нд I Га́бсбург (10 сакавіка 1503 — 25 ліпеня 1564) — аўстрыйскі эрцгерцаг з 1521, кароль рымлян з 1531, імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі з 1558.

Актыўны ўдзельнік барацьбы супраць княжацкай Рэфармацыі ў Германіi, якая падрывала пазіцыі імператарскай улады. Разам з тым, прыхільнік памяркоунай рэформы каталіцкай царквы, схіляўся да кампрамісу з пратэстантамі i гусітамі, на Трыдэнцкім саборы (1545—1563) спрабаваў дабіцца скасавання цэлібату i надання міранам права прычашчацца з чашы. Адзін з ініцыятарау заключэння Аўгсбургскага рэлігійнага міру 1555.

Палітыка

Як кіраўнік Аўстрыі, Багеміі і Каралеўскай Венгрыі, Фердынанд прыняў палітыку цэнтралізацыі і, агульнага з іншымі манархамі свайго часу, будаўніцтва абсалютнай манархіі. У 1527 ён выдаў канстытуцыю для сваіх спадчынных абласцей і ўсталяваў палітыку на аўстрыйскі лад у Прэсбургу для Венгрыі, у Празе для Багеміі, і ў Брэслау для Сілезіі. Апазіцыя ў тых царствах вымусіла Фердынанда саступіць незалежнасць гэтых устаноў ад назірання Аўстрыйскім урадам (1559).

У 1547 войскі Багеміі, паўсталі супраць Фердынанда пасля таго, як ён загадаў, ім выступіць супраць нямецкіх пратэстантаў. Пасля захопу Прагі з дапамогай іспанскіх сіл яго брата Карла V, ён прыняў зваротныя меры, абмяжоўваючы прывілеі гарадоў Багеміі і ўстанаўліваючы новую бюракратыю каралеўскіх службовых асоб, для кіравання гарадскімі ўладамі. Фердынанд быў выступаў супраць пераўтварэнняў. Дапамагаў каталіцкай царкве весці вайну супраць пратэстанства. Напрыклад, у 1551 ён запрасіў езуітаў у Вену, і ў 1556 у Прагу. Нарэшце, у 1561 Фердынанд аднавіў Мітраполію Прагі, якая была папярэдне ліквідаваная з-за поспеху пратэстантаў. Фердынанд памёр у Вене, пахаваны ў Празе.

Фердынанд у беларускай гісторыі

Партрэт Ганны Ягелонкі. Марцін Кобер (1595)

На венскім кангрэсе 1515, у выніку дыпламатычнай місіi Мікалая Радзівіла (сына Мікалая Старога), які атрымаў за гэта тытул імперскага князя, дасягнутая дамоўленасць аб шлюбе Фердынанда з Ганнай Ягелонкай, дачкой чэшскага i вянгеpскага каpаля Уладзіслава Ягелона, унучкай Казіміpа (шлюб заключаны ў 1521), i аб магчымасці пераходу Чэхіi i Венгpыі ад Ягелонаў да Габсбургаў. Жыгімонт II Аўгуст быў двойчы (1543—1545 i з 1553) жанаты з дачкамі Фердынанда i Ганны Ягелонкі: Лізаветай (1526—1545) i Кацярынай (1533—1572), адным з ініцыятараў гэтых шлюбаў быў Мікалай Радзівіл Чорны. Пасля разгрома Венгрыі туркамі пры Мохачы ў 1526 i гібелі свайго швагра Людовіка II Ягелона Фердынанд абраны каpалём Чэхіi i Венгpыі, што выклікала серыю грамадзянскіх войн паміж прыхільнікамі яго i венгерскага магната Янаша Запальяі, таксама абранага венгерскім каралём i падтрыманага Польшчай. Жорстка падавіу рух за незалежнасць Чэхіi, спрыяў кансалідацыі спадчынных уладанняў аўстрыйскіх Габсбургаў у адзіны дзяржаўны комплекс. Карыстаўся папулярнасцю ў «сепаратысцкай» часткі беларуска-літоўскага грамадства, якая бачыла ў Габсбургах процівагу Польшчы. Яго паслы ў Вільні у 1528 адзначалі, што літоўскія паны-рада больш спрыяюць Габсбургам, чым палякі, апрача Канстанціна Астрожскага, які сімпатызаваў Запальяі. Выхадцы з ВКЛ непасрэдна ўдзельнічалі ў ваенных дзеяннях на баку Фердынанда, як, напрыклад, I. Перасветаў, які ў 1535 быў нават яго паслом да малдаўскага гаспадара Пятра Рарэша. У 1532 Iлья Астрожскі, насуперак рашэнням сойму ВКЛ, прапаноўваў Фердынанду выставіць уласныя ўзброеныя атрады для вайны з Турцыяй. У 1535—1539 у батанічным садзе Фердынанда ў Празе працаваў Ф. Скарына, па некаторых звестках, быў яго асабістым урачом.

Зноскі

  1. ↑ а б Ferdinand I // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б Fernando I de Alemania // Diccionario biográfico español — Real Academia de la Historia, 2011. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 жніўня 2015.
  4. ↑ а б в г д е ё Kindred Britain
  5. ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  6. ↑ а б в Lundy D. R. The Peerage

Літаратура

Спасылкі

Папярэднік
Людовік II Ягелон 		Кароль Багеміі
1526–1564 		Пераемнік
Максіміліян II
Папярэднік
Людовік II Ягелон 		Кароль Венгрыі
1526–1564 		Пераемнік
Максіміліян II
Папярэднік
Карл V Габсбург 		Кароль Італіі
1556–1564 		Пераемнік
Максіміліян II
Папярэднік
Карл V Габсбург 		Імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі
1558–1564 		Пераемнік
Максіміліян II
Імператары Свяшчэннай Рымскай імперыі (да Атона I — «рымскія імператары») (800—1806)
800 814 840 843 855 875 877 881 887 891
   Карл I Людовік I  —  Лотар I Людовік II Карл II  —  Карл III  —    
891 894 898 899 901 905 915 924 962 973 983
   Гвіда Ламберт Арнульф  —  Людовік III  —  Берэнгар I  —  Атон I Атон II   
983 996 1002 1014 1024 1027 1039 1046 1056 1084 1105 1111 1125 1133 1137 1155
    —  Атон III  —  Генрых II  —  Конрад II  —  Генрых III  —  Генрых IV  —  Генрых V  —  Лотар II  —    
1155 1190 1197 1209 1215 1220 1250 1312 1313 1328 1347 1355 1378 1410
   Фрыдрых I Генрых VI  —  Атон IV  —  Фрыдрых II  —  Генрых VII  —  Людовік IV  —  Карл IV  —    
1410 1437 1452 1493 1508 1519 1530 1556 1564 1576 1612 1619 1637
   Жыгімонт — Фрыдрых III — Максіміліян I — Карл V Фердынанд I Максіміліян II Рудольф II Маціяс Фердынанд II   
1637 1657 1705 1711 1740 1742 1745 1765 1790 1792 1806
   Фердынанд III Леапольд I Іосіф I Карл VI  —  Карл VII Франц I Іосіф II Леапольд II Франц II   

Каралінгі — Саксонская дынастыя — Салічная дынастыя — Гогенштаўфены — Вітэльсбахі — Габсбургі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Фердынанд_I_Габсбург&oldid=3698888"