Юліх-Берг

Княства
Герцагства Юліх
ням.: Herzogtum Jülich нідэрл.: Hertogdom Gulik
Герб
Герцагства Юліх у 1560 годзе
<   > 1003 — 1794
Сталіца	Юліх
Мова(ы)	нямецкая
Форма кіравання	манархія
Гісторыя
• 1003	Герхард I — першы граф
• 1356	Атрыманне статусу герцагства
• 1423	Аб'яднанне з Бергам
• 1521	Аб'яднанне з герцагствамі Клевэ і Берг
• 1614	Пераход пад уладу пфальцграфа Нойбурга
• 1794	Анексія Францыяй
• 1815	Пераход да Прусіі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Герцагства Юліх-Берг ці проста Юліх (ням.: Jülich, нідэрл.: Hertogdom Gulik, фр.: Duché de Juliers) — гістарычная дзяржава са сталіцай у Юліху, якая займала абодва берагі ракі Рур у даліне Рэйна і ўваходзіла ў склад Свяшчэннай Рымскай імперыі. Апроч Юліха, у склад герцагства ўваходзілі Дзюрэн, Альдэнгофен і Цюльпіх. На ўсход ляжалі землі Кёльнскага архібіскупства, на захад — вольны горад Ахен і герцагства Лімбургскае, на поўнач — Гелдэрн.

Гісторыя

З XI стагоддзя Юліх кіраваўся спачатку адной, а з XIII стагоддзя і другой дынастыяй графаў, якія прызнавалі сваімі сюзерэнамі герцагаў Ніжняй Латарынгіі. У XIII стагоддзі граф Юліхскі становіцца непасрэдным васалам імператара, у 1336 годзе атрымлівае тытул маркграфа, а ў 1356 годзе — герцага.

Дзякуючы ўдаламу дынастычнаму шлюбу да тэрыторыі герцагства ў 1421 годзе дадаецца графства Берг (на яго тэрыторыі стаяў Дзюсельдорф). Акрамя таго, у XIV стагоддзі герцаг Юліхскі праз дынастычную унію з'яўляўся таксама і герцагам Гелдэрна.

Са смерцю ў 1511 годзе герцага Вільгельма IV яго ўладанні, уключаючы Юліх і Берг, пераходзяць да зяця — герцага Ёгана III Клеўскага. У сэрцы Еўропы ўзнікае стратэгічна размешчанае герцагства Юліх-Клевэ-Берг (якое часта па старой памяці называлася герцагствам Клеўскім). У разліку на багатую спадчыну з дачкой Ёгана III Ганнай жаніўся англійскі кароль Генрых VIII, аднак герцагства перайшло да Ёгана-Вільгельма, унука Ёгана III.

Смерць у 1609 годзе бяздзетнага герцага Ёгана-Вільгельма паклала канец старажытнаму Клеўскаму дому. Прэтэнзіі на клеўскую спадчыну прад'явілі мужыкі ягоных сясцёр, курфюрст Брандэнбурга і пфальцграф Нойбургскі, а таксама больш далёкі сваяк — курфюрст Саксоніі. Разгарэлася вайна за клеўскую спадчыну. У 1614 годзе пры пасродніцтве Францыі і Англіі быў заключаны мірны дагавор, які падзяліў былое герцагства паміж курфюрстам і пфальцграфам.

У час Рэвалюцыйных войнаў (1794) герцагства Юліх акупавалі французы, якія ўключылі яго ў склад новаўтворанага дэпартамента Рур. Па рашэнні Венскага кангрэса абедзве часткі герцагства (як брандэнбургская, так і баварская) былі перададзены Прусіі, якая ўтварыла на гэтай тэрыторыі правінцыю Юліх-Клевэ-Берг, што была ў 1822 годзе ператворана ў Рэйнскую правінцыю. Паўночныя ж акругі Сітард і Тэгелен увайшлі ў склад Нідэрландаў.

Гл. таксама

• Юліх-Клевэ-Берг
• Спіс кіраўнікоў Юліха

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Юліх-Берг
• Генеалагічныя сувязі кіраўнікоў Юліха
• Юлих // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.