Геня Жытамірскі: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 25: Радок 25:
}}
}}
{{Пішу}}
{{Пішу}}
'''Геня Жытамірскі''' (на іўрыце: הניו ז'יטומירסקי, польск. Henio Żytomirski, нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне, памёр, верагодна, 9 лістапада 1942 г. у нямецкім канцэнтрацыйным лагеры на Майданку ў Любліне) – яўрэйскі хлопчык з Любліна, ахвяра [[Халакост|Халакосту]]. Паходзіў з [[Асіміляцыя (сацыялогія)|асіміляванай]] яўрэйскай сям'і. Калі пачалася [[Другая сусветная вайна]] яму было 6 гадоў. У 1941 г. яму і ўсёй яго сям'і давялося пераехаць у Люблінскае гета. У 1942 г. гета было ліквідавана, лёс тысяч люблінскіх яўрэяў напаткаў і Геня. Дзякуючы мерапрыемствам, прысвечаным памяці халакосту люблінскіх габрэяў, яго постаць стала адным з сімвалаў [[Халакост ў Польшчы|Халакосту ў Польшчы]]<ref>{{cite web|url = http://old.holocaust.uj.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=222:qlisty-do-heniaq-fotoreporta&catid=20:badania-postaw&Itemid=212&lang=en||title = „Letters to Henio” Photo Report |first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = 10.12.2010|month = |year = |work = |publisher = Centre for Holocaust Studies at The Jagiellonian University |location = |page = |pages = |at = |language = en |trans_title = |format = |doi = |archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtXPBzni |archivedate = 24.01.2015 |accessdate = 2015-01-24 |quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref><ref>{{ cite web | url = http://www.ushmm.org/m/pdfs/Publication_OP_2012-12.pdf| title = The Holocaust and Coming to Terms with the Past in Post-Communist Poland| accessdate = 2015-04-08 | first = | last = | author = Jolanta Ambrosewicz-Jacobs|authorlink = |coauthors = | date = 21.04.2012| month = | year = | work = Center for Advanced Holocaust Studies| publisher = United States Holocaust Memorial Museum| page = |pages =| language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6XdAPz6Dy| archivedate = 08.04.2015| quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref>.
'''Геня Жытамірскі''' (на іўрыце: הניו ז'יטומירסקי, польск. Henio Żytomirski, нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне, памёр, верагодна, 9 лістапада 1942 г. у нямецкім канцэнтрацыйным лагеры на Майданку ў Любліне) – яўрэйскі хлопчык з Любліна, ахвяра [[Халакост|Халакосту]]. Паходзіў з [[Асіміляцыя (сацыялогія)|асіміляванай]] яўрэйскай сям'і. Калі пачалася [[Другая сусветная вайна]] яму было 6 гадоў. У 1941 г. яму і ўсёй яго сям'і давялося пераехаць у Люблінскае гета. У 1942 г. гета было ліквідавана, лёс тысяч люблінскіх яўрэяў напаткаў і Геню. Дзякуючы мерапрыемствам, прысвечаным памяці халакосту люблінскіх габрэяў, яго постаць стала адным з сімвалаў [[Халакост ў Польшчы|Халакосту ў Польшчы]]<ref>{{cite web|url = http://old.holocaust.uj.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=222:qlisty-do-heniaq-fotoreporta&catid=20:badania-postaw&Itemid=212&lang=en||title = „Letters to Henio” Photo Report |first = |last = |author = |authorlink = |coauthors = |date = 10.12.2010|month = |year = |work = |publisher = Centre for Holocaust Studies at The Jagiellonian University |location = |page = |pages = |at = |language = en |trans_title = |format = |doi = |archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtXPBzni |archivedate = 24.01.2015 |accessdate = 2015-01-24 |quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref><ref>{{ cite web | url = http://www.ushmm.org/m/pdfs/Publication_OP_2012-12.pdf| title = The Holocaust and Coming to Terms with the Past in Post-Communist Poland| accessdate = 2015-04-08 | first = | last = | author = Jolanta Ambrosewicz-Jacobs|authorlink = |coauthors = | date = 21.04.2012| month = | year = | work = Center for Advanced Holocaust Studies| publisher = United States Holocaust Memorial Museum| page = |pages =| language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6XdAPz6Dy| archivedate = 08.04.2015| quote = |ref = |separator = |postscript = }}</ref>.


== Сям'я Жытамірскіх ==
== Сям'я Жытамірскіх ==
Гісторыя сям'і Жытамірскіх адноўлена не цалкам. Вядома, што дзед Геня Жытамірскага, Фраім (Эфраім) Жытамірскі, нарадзіўся ў 1880 г. у [[Мэджыбіж|Меджыбіжы]] на [[Падолле|Падоллі]] (Украіна). У канцы XIX стагоддзя ў [[Варшава|Варшаве]] ён сустрэў сваю будучую жонку Хаю (у дзявоцтве Меламед) з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). У іх было пяцёра дзяцей. Ёсць звесткі, што Фраім удзельнічаў у рэлігійным жыцці варшаўскага [[кагал|кагалу]], аое невядома, чым ён займаўся прафесійна.
Гісторыя сям'і Жытамірскіх адноўлена не цалкам. Вядома, што дзед Гені Жытамірскага, Фраім (Эфраім) Жытамірскі, нарадзіўся ў 1880 г. у [[Мэджыбіж|Меджыбіжы]] на [[Падолле|Падоллі]] (Украіна). У канцы XIX стагоддзя ў [[Варшава|Варшаве]] ён сустрэў сваю будучую жонку Хаю (у дзявоцтве Меламед) з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). У іх было пяцёра дзяцей. Ёсць звесткі, што Фраім удзельнічаў у рэлігійным жыцці варшаўскага [[кагал|кагалу]], аое невядома, чым ён займаўся прафесійна.


Пасля [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] сям'я Жытамірскіх пераехала ў Люблін і пасялілася на вуліцы Любартоўскай, 22. Сям'я Хаі засталася ў Варшаве, а стрыечная сястра Фраіма Лена Хехтман эмігравала ў [[ЗША]]. У Любліне Фраім Жытамірскі быў уладальнікам канцылярскай крамы <ref name="Rodzina">{{cite web | url =http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/rodzina-zytomirskich/| title = Rodzina Żytomirskich| accessdate = 2020-10-30 | author = | first = Dominika | last = Majuk| name = Dominika | date = |year = | month = | work = | publisher = Teatr NN|| pages = | language = pl | archiveurl = https://web.archive.org/save/http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/rodzina-zytomirskich/ | archivedate = 30-05-2019}}</ref>.
Пасля [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] сям'я Жытамірскіх пераехала ў Люблін і пасялілася на вуліцы Любартоўскай, 22. Сям'я Хаі засталася ў Варшаве, а стрыечная сястра Фраіма Лена Хехтман эмігравала ў [[ЗША]]. У Любліне Фраім Жытамірскі быў уладальнікам канцылярскай крамы <ref name="Rodzina">{{cite web | url =http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/rodzina-zytomirskich/| title = Rodzina Żytomirskich| accessdate = 2020-10-30 | author = | first = Dominika | last = Majuk| name = Dominika | date = |year = | month = | work = | publisher = Teatr NN|| pages = | language = pl | archiveurl = https://web.archive.org/save/http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/rodzina-zytomirskich/ | archivedate = 30-05-2019}}</ref>.
Радок 34: Радок 34:
Яго сын, Самуэль (Шмуэль), ажаніўся з Сарай (дзявочае прозвішча Оксман) і атрымаў педагагічную адукацыю. Спачатку працаваў настаўнікам у яўрэйскай школе ў Варшаве, а потым у пачатковай школе ў Быхаве (Польшча). Быў яе заснавальнікам і, верагодна, дырэктарам. Выкладаў гісторыю і літаратуру. Шмуэль быў прыхільнікам новых адукацыйных тэндэнцый у яўрэйскай адукацыі (яўрэйскія свецкія школы Тарбут мелі навучальную праграму ў польскіх школах, але з акцэнтам на іўрыт). Верагодна, што акрамя працы ў Быхаве ён выкладаў і ў Любліне. Сара кіравала крамай. У 1933 годзе ў іх нарадзіўся сын Геня <ref name="Rodzina"></ref>.
Яго сын, Самуэль (Шмуэль), ажаніўся з Сарай (дзявочае прозвішча Оксман) і атрымаў педагагічную адукацыю. Спачатку працаваў настаўнікам у яўрэйскай школе ў Варшаве, а потым у пачатковай школе ў Быхаве (Польшча). Быў яе заснавальнікам і, верагодна, дырэктарам. Выкладаў гісторыю і літаратуру. Шмуэль быў прыхільнікам новых адукацыйных тэндэнцый у яўрэйскай адукацыі (яўрэйскія свецкія школы Тарбут мелі навучальную праграму ў польскіх школах, але з акцэнтам на іўрыт). Верагодна, што акрамя працы ў Быхаве ён выкладаў і ў Любліне. Сара кіравала крамай. У 1933 годзе ў іх нарадзіўся сын Геня <ref name="Rodzina"></ref>.


Дачка Фраіма Соня выйшла замуж за Юзафа Корнберга, а потым яны пасяліліся ў Казімежы Дольным. У 1936 годзе ў іх нарадзіўся сын Абрагам. Эстэр і Рахель – дзве іншыя дачкі Фраіма замуж не выйшлі <ref name="Rodzina"></ref>. Другі сын, Лявон (Іегуда), іміграваў у Палестыну ў 1937 годзе. Падобна як і яго бацька Фраім і брат Самуэль, Лявон быў прыхільнікам сіянісцкіх ідэй. Падчас эміграцыі ажаніўся з Ханай (дзявочае прозвішча Хохберг). Уся сям'я Жытамірскіх спрабавала выехаць у Палестыну, але безвынікова. 1 верасня 1939 г. пачалася вайна. З усёй сям'і выжыў толькі Лявон Жытамірскі <ref name="Rodzina"></ref>.
Дачка Фраіма Соня выйшла замуж за Юзафа Корнберга, а потым яны пасяліліся ў Казімежы Дольным. У 1936 годзе ў іх нарадзіўся сын Абрагам. Эстэр і Рахель – дзве іншыя дачкі Фраіма замуж не выйшлі <ref name="Rodzina"></ref>. Другі сын, Лявон (Іегуда), іміграваў у Палестыну ў 1937 годзе. Падобна як і яго бацька Фраім і брат Самуэль, Лявон быў прыхільнікам сіянісцкіх ідэй. Падчас эміграцыі ажаніўся з Ханай (дзявочае прозвішча Хохберг). Уся сям'я Жытамірскіх спрабавала выехаць у [[Палесціна|Палесціну]], але безвынікова. 1 верасня 1939 г. пачалася вайна. З усёй сям'і выжыў толькі Лявон Жытамірскі <ref name="Rodzina"></ref>.


Падрабязнасці жыцця Геня Жытамірскага і яго сям'і сталі вядомыя, дзякуючы дачцы Лявона Нэтце Жытамірскай-Авідар, мастачцы з Ізраіля. У 2001 годзе яна прыехала ў Люблін і прывезла з сабой некалькі лістоў і фотаздымкаў з сямейнага альбома. У Любліне яна пазнаёмілася з супрацоўнікамі Цэнтра "Брама Гродска - тэатр НН", якія імкнуцца захаваць памяць аб яўрэйскім мінулым горада. Пасля размовы з імі яна вырашыла накіраваць у Люблін і іншыя дакументы з сямейнага архіву <ref>{{cite web | author = Aviva Lori| title = Letters to a dead Jewish child| url = https://www.haaretz.com/1.5014029| journal = Haaretz| oznaczenie = | wydanie = | strony = | date = 03.04.2008| rok = | miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = | miejsce = | issn = | id = | cytat = | language = en| accessdate = 2020-10-30 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180718055041/https://www.haaretz.com/1.5014029 | archivedate = 18-07-2018}}</ref>.
Падрабязнасці жыцця Гені Жытамірскага і яго сям'і сталі вядомыя, дзякуючы дачцы Лявона Нэтце Жытамірскай-Авідар, мастачцы з Ізраіля. У 2001 годзе яна прыехала ў Люблін і прывезла з сабой некалькі лістоў і фотаздымкаў з сямейнага альбома. У Любліне яна пазнаёмілася з супрацоўнікамі Цэнтра "Брама Гродска - тэатр НН", якія імкнуцца захаваць памяць аб яўрэйскім мінулым горада. Пасля размовы з імі яна вырашыла накіраваць у Люблін і іншыя дакументы з сямейнага архіву <ref>{{cite web | author = Aviva Lori| title = Letters to a dead Jewish child| url = https://www.haaretz.com/1.5014029| journal = Haaretz| oznaczenie = | wydanie = | strony = | date = 03.04.2008| rok = | miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = | miejsce = | issn = | id = | cytat = | language = en| accessdate = 2020-10-30 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180718055041/https://www.haaretz.com/1.5014029 | archivedate = 18-07-2018}}</ref>.




Радок 51: Радок 51:
{{familytree/end}}
{{familytree/end}}


== Біяграфія Геня ==
== Біяграфія Гені ==
[[Файл:Szewska Street 3 in Lubin.jpg|міні|Дом па адрасе вул. Шэўская, 3, дзе сям’я Жытамірскіх жыла да 1941 года]]
[[Файл:Szewska Street 3 in Lubin.jpg|міні|Дом па адрасе вул. Шэўская, 3, дзе сям’я Жытамірскіх жыла да 1941 года]]
Геня Жытамірскі нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне. Быў адзіным дзіцём сваіх бацькоў. У верасні 1937 г. пачаў наведваць дзіцячы садок. У ліпені 1938 года адпачываў у вёсцы Руды каля [[Пулавы (гміна)|Пулаваў]]. Стрыечны брат пісаў пра яго як пра жывое і рухлівае дзіця <ref name="życiorys">{{Cite web | url = http://tnn.pl/pm,2893.html| title = Henio Żytomirski – życiorys| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Żytomirska-Avidar| name = Netta | author link = | date = 21.01.2002| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = pl en | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160330132919/http://tnn.pl/pm,2893.html| archivedate = 30.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Ёсць здымкі практычна з кожнага года жыцця Геня (да шасці гадоў). Апошні яго здымак быў зроблены 5 ліпеня 1939 г. на прыступках аднаго з банкаў у Любліне. На фотакартцы сарамліва ўсміхаецца маленькі Геня, апрануты ў белую кашульку, клятчастыя шорты і паласатыя шкарпэткі <ref name="Henio, Chaim">{{Cite web | last name = Dras| name = Teresa| author = | title = Henio, Chaim| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19488&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=| journal = Kurier Lubelski| oznaczenie = | edition = | pages = | date = 19.04.2008| year = | miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = | place = | issn = | id = | cytat = | language = | accessdate = 2015-02-08}}</ref>.
Геня Жытамірскі нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне. Быў адзіным дзіцём сваіх бацькоў. У верасні 1937 г. пачаў наведваць дзіцячы садок. У ліпені 1938 года адпачываў у вёсцы Руды каля [[Пулавы (гміна)|Пулаваў]]. Стрыечны брат пісаў пра яго як пра жывое і рухлівае дзіця <ref name="życiorys">{{Cite web | url = http://tnn.pl/pm,2893.html| title = Henio Żytomirski – życiorys| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Żytomirska-Avidar| name = Netta | author link = | date = 21.01.2002| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = pl en | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160330132919/http://tnn.pl/pm,2893.html| archivedate = 30.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Ёсць здымкі практычна з кожнага года жыцця Гені (да шасці гадоў). Апошні яго здымак быў зроблены 5 ліпеня 1939 г. на прыступках аднаго з банкаў у Любліне. На фотакартцы сарамліва ўсміхаецца маленькі Геня, апрануты ў белую кашульку, клятчастыя шорты і паласатыя шкарпэткі <ref name="Henio, Chaim">{{Cite web | last name = Dras| name = Teresa| author = | title = Henio, Chaim| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19488&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=| journal = Kurier Lubelski| oznaczenie = | edition = | pages = | date = 19.04.2008| year = | miesiąc = | odpowiedzialność = | wydawca = | place = | issn = | id = | cytat = | language = | accessdate = 2015-02-08}}</ref>.


Улетку 1939 г. хлопчык вучыўся ездзіць на новым веласіпедзе, а таксама рыхтаваўся пайсці ў школу <ref>{{Cite web | last name = Fijałkowska| name =Magdalena | author = | last name2 = Sulisz| name2 =Waldemar |title = Tak tęsknię za Heniem| url = http://www.dziennikwschodni.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070615/MAGAZYN/70614030| journal = Dziennik Wschodni| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = | pages = | date = 15 czerwca 2007| year = | miesiąc = | place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Яго бацька хацеў, каб Геня вывучыў [[іўрыт]], а потым паехаў у [[Палесціна|Палесціну]] <ref name="życiorys">{{Cite web | url = http://tnn.pl/pm,2893.html| title = Henio Żytomirski – życiorys| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Żytomirska-Avidar| name = Netta | author link = | date = 21.01.2002| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = pl en | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160330132919/http://tnn.pl/pm,2893.html| archivedate = 30.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Гэтым планам не было суджана спраўдзіцца з пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]].
Улетку 1939 г. хлопчык вучыўся ездзіць на новым веласіпедзе, а таксама рыхтаваўся пайсці ў школу <ref>{{Cite web | last name = Fijałkowska| name =Magdalena | author = | last name2 = Sulisz| name2 =Waldemar |title = Tak tęsknię za Heniem| url = http://www.dziennikwschodni.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070615/MAGAZYN/70614030| journal = Dziennik Wschodni| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = | pages = | date = 15 czerwca 2007| year = | miesiąc = | place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Яго бацька хацеў, каб Геня вывучыў [[іўрыт]], а потым паехаў у [[Палесціна|Палесціну]] <ref name="życiorys">{{Cite web | url = http://tnn.pl/pm,2893.html| title = Henio Żytomirski – życiorys| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Żytomirska-Avidar| name = Netta | author link = | date = 21.01.2002| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = pl en | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160330132919/http://tnn.pl/pm,2893.html| archivedate = 30.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Гэтым планам не было суджана спраўдзіцца з пачаткам [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]].


У пачатку вайны бацька Геня – Шмуэль ненадоўга паехаў у [[Львоў]], спрабуючы атрымаць дазвол на выезд яго сям'і за мяжу. Справа была няўдалай, і ён вярнуўся ў Люблін. 24 сакавіка 1941 г. Жытамірскі атрымаў загад пакінуць кватэру па адрасе вул. Шэўская д.3 і пераехаць у [[гета]] па адрасе вул. Кавальская д.11. Шмуэль стаў супрацоўнікам [[юдэнрат|юдэнрата]] і паштовым работнікам у гета. Яго цёткі Генія, Рахель і Эстэр таксама працавалі ў гета, а маці – дома. Дзед Фраім памёр 10 лістапада 1941 г. ад тыфу <ref name="Rodzina"></ref>. Перад смерцю дзед папрасіў пахаваць яго каля брамы на могілках, каб "першым убачыць вызваленне Любліна". Аднак у 1943 г. падчас ліквідацыі могілак магіла і надмагілле Фраіма Жытамірскага былі знішчаны <ref>{{Cite web | url = http://uczycsiezhistorii.pl/projekt/listy-do-henia-doswiadczenie-pustki-po-zagladzie-lublin/| title = «Listy do Henia» – doświadczenie pustki po Zagładzie (Lublin)| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = | name = | date = | year = 2006| miesiąc = | praca = | publisher = Uczyć się z historii| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030103307/http://uczycsiezhistorii.pl/projekt/listy-do-henia-doswiadczenie-pustki-po-zagladzie-lublin/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
У пачатку вайны бацька Гені – Шмуэль ненадоўга паехаў у [[Львоў]], спрабуючы атрымаць дазвол на выезд яго сям'і за мяжу. Справа была няўдалай, і ён вярнуўся ў Люблін. 24 сакавіка 1941 г. Жытамірскі атрымаў загад пакінуць кватэру па адрасе вул. Шэўская д.3 і пераехаць у [[гета]] па адрасе вул. Кавальская д.11. Шмуэль стаў супрацоўнікам [[юдэнрат|юдэнрата]] і паштовым работнікам у гета. Яго цёткі Генія, Рахель і Эстэр таксама працавалі ў гета, а маці – дома. Дзед Фраім памёр 10 лістапада 1941 г. ад тыфу <ref name="Rodzina"></ref>. Перад смерцю дзед папрасіў пахаваць яго каля брамы на могілках, каб "першым убачыць вызваленне Любліна". Аднак у 1943 г. падчас ліквідацыі могілак магіла і надмагілле Фраіма Жытамірскага былі знішчаны <ref>{{Cite web | url = http://uczycsiezhistorii.pl/projekt/listy-do-henia-doswiadczenie-pustki-po-zagladzie-lublin/| title = «Listy do Henia» – doświadczenie pustki po Zagładzie (Lublin)| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = | name = | date = | year = 2006| miesiąc = | praca = | publisher = Uczyć się z historii| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030103307/http://uczycsiezhistorii.pl/projekt/listy-do-henia-doswiadczenie-pustki-po-zagladzie-lublin/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>.


У ноч з 16 на 17 сакавіка 1942 г. немцы пачалі ліквідацыю Люблінскага гета. Хутчэй за ўсё да 20 красавіка 1942 г. усе жанчыны сям'і Жытамірскіх былі дэпартаваны ў [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B6%D0%B5%D1%86 лагер смерці ў Бэлжцы] ў рамках аперацыі "Рэйнхард". Геня і яго бацька былі пераведзены ў гета ў Майдан Татарскі (адзін з раёнаў Любліна) <ref name="Rodzina"></ref>.
У ноч з 16 на 17 сакавіка 1942 г. немцы пачалі ліквідацыю Люблінскага гета. Хутчэй за ўсё да 20 красавіка 1942 г. усе жанчыны сям'і Жытамірскіх былі дэпартаваны ў лагер смерці ў Бэлжцы ў рамках аперацыі "Рэйнхард". Геня і яго бацька былі пераведзены ў гета ў Майдан Татарскі (адзін з раёнаў Любліна) <ref name="Rodzina"></ref>.


Апошні ліст Шмуэля Жытамірскага, дзе ўзгадваецца пра Геня, быў дастаўлены ў штаб-кватэру [[Чырвоны Крыж|Чырвонага Крыжа]] 8 студзеня 1943 г. (дата напісання ліста невядомая, напэўна, ён быў напісаны значна раней) <ref name="kalendarium">{{Cite web | url = http://tnn.pl/Henio_%C5%BBytomirski_-__kalendarium_%C5%BCycia,1443.html| title = Henio Żytomirski – kalendarium życia| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = | name = | date = | year = 2006| miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WMNilrPB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>:
Апошні ліст Шмуэля Жытамірскага, дзе ўзгадваецца пра Геня, быў дастаўлены ў штаб-кватэру [[Чырвоны Крыж|Чырвонага Крыжа]] 8 студзеня 1943 г. (дата напісання ліста невядомая, напэўна, ён быў напісаны значна раней) <ref name="kalendarium">{{Cite web | url = http://tnn.pl/Henio_%C5%BBytomirski_-__kalendarium_%C5%BCycia,1443.html| title = Henio Żytomirski – kalendarium życia| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = | name = | date = | year = 2006| miesiąc = | praca = | publisher = Teatr NN| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WMNilrPB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>:




{{цытата|аўтар=[[Самуэль]]|Дарагі Лявон! Я атрымаў прывітанне. Незвычайна крануты. Мой бацька памёр 10 лістапада 1941 г. Мы з Генюсям разам. Перадайце прывітанне Хане і ўсёй маёй сям'і <ref>{{Cite web | url = http://www.biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19654&from=&dirids=1&ver_id=53377&lp=41&QI=94EE21E70F4432816820EFE81F8F4337-13| title = Korespondencja Leona Żytomirskiego| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = | name = | date = | year = 1942/1943| miesiąc = | praca = | publisher = Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYELvvn| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.}}
{{цытата|аўтар=[Самуэль]|Дарагі Лявон! Я атрымаў прывітанне. Незвычайна крануты. Бацька памёр 10 лістапада 1941 г. Мы з Генюсям разам. Перадайце прывітанне Хане і ўсёй маёй сям'і <ref>{{Cite web | url = http://www.biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19654&from=&dirids=1&ver_id=53377&lp=41&QI=94EE21E70F4432816820EFE81F8F4337-13| title = Korespondencja Leona Żytomirskiego| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = | name = | date = | year = 1942/1943| miesiąc = | praca = | publisher = Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYELvvn| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.}}




Пасля ліквідацыі гета ў Майдане Татарскім, 9 лістапада 1942 г., зняволеныя былі перавезены ў канцлагер у [https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%BA Майданку]. Хутчэй за ўсё, у той жа дзень Геня быў закатаваны ў газавай камеры разам з іншымі дзецьмі і састарэлымі, бо не працаваў.
Пасля ліквідацыі гета ў Майдане Татарскім, 9 лістапада 1942 г., зняволеныя былі перавезены ў канцлагер у Майданку. Хутчэй за ўсё, у той жа дзень Геня быў закатаваны ў газавай камеры разам з іншымі дзецьмі і састарэлымі, няздольнымі працаваць.


Яго бацька быў накіраваны ў працоўны лагер у [[Вянява (гміна)|Веняве]], дзе на месцы разбураных яўрэйскіх могілак будаваўся спартыўны стадыён <ref name="Rodzina"></ref>. У сваім апошнім лісце да сваякоў, адпраўленым 19 сакавіка 1943 г., Шмуэль Жытамірскі пісаў толькі пра сябе, а гэта значыць, што ў той час іншых членаў сям'і ўжо не было ў жывых <ref name="życiorys"></ref>. Падрабязнасці смерці Шмуэля невядомыя. Хутчэй за ўсё ён быў застрэлены падчас [[Эрнтэфест|акцыі Эрнтэфест]] <ref name="Rodzina"></ref>.
Яго бацька быў накіраваны ў працоўны лагер у [[Вянява (гміна)|Веняве]], дзе на месцы разбураных яўрэйскіх могілак будаваўся спартыўны стадыён <ref name="Rodzina"></ref>. У сваім апошнім лісце да сваякоў, адпраўленым 19 сакавіка 1943 г., Шмуэль Жытамірскі пісаў толькі пра сябе, а гэта значыць, што ў той час іншых членаў сям'і ўжо не было ў жывых <ref name="życiorys"></ref>. Падрабязнасці смерці Шмуэля невядомыя. Хутчэй за ўсё ён быў застрэлены падчас [[Эрнтэфест|акцыі Эрнтэфест]] <ref name="Rodzina"></ref>.


==Ушанаванне памяці Геня==
==Ушанаванне памяці Гені==
На аснове рэканструкцыі гісторыі жыцця Геня Люблінскі цэнтр [https://pl.wikipedia.org/wiki/O%C5%9Brodek_%E2%80%9EBrama_Grodzka_%E2%80%93_Teatr_NN%E2%80%9D "Брама Гродcка - тэатр НН"] рэалізаваў шэраг праектаў, прысвечаных захаванню памяці аб яўрэйскай абшчыне Любліна.
На аснове рэканструкцыі гісторыі жыцця Гені Люблінскі цэнтр "Брама Гродcка - тэатр НН" рэалізаваў шэраг праектаў, прысвечаных захаванню памяці аб яўрэйскай абшчыне Любліна.


У рамках праекта '''"Лісты ў гета"''' з 2001 года моладзь з Любліна рассылала лісты на выпадкова выбраныя адрасы дамоў, якія існавалі ў Люблінскім гета (большасць з іх былі знішчаны ў 1942 годзе нацыстамі) <ref>{{Cite web | url = https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| title = Listy do getta | accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Kamińsky | name = Mariusz | date = 13.03.2004| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Radio Lublin| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030105619/https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Потым лісты былі накіраваны адпраўшчыкам з анатацыямі "такога адраса няма" альбо "невядомы адрасат" <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. У 2002 годзе сярод атрымальнікаў гэтых лістоў упершыню з'явіўся '''Геня Жытамірскі''' <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. З 2005 года дадзены праект ужо пад назвай "Лісты да Геня" сканцэнтраваўся на гісторыі жыцця хлопчыка і праводзіцца ў рамках святкавання [[Дзень Памяці ахвяр Халакосту|Дня Памяці ахвяр Халакосту]] <ref>{{Cite web | url = http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/189425.html| title = «Listy do Henia» – Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Krzykała| name = Monika | date = 13.04.2006| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Portal organizacji pozarządowych| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYdQciB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
У рамках праекта '''"Лісты ў гета"''' з 2001 года моладзь з Любліна рассылала лісты на выпадкова выбраныя адрасы дамоў, якія існавалі ў Люблінскім гета (большасць з іх былі знішчаны ў 1942 годзе нацыстамі) <ref>{{Cite web | url = https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| title = Listy do getta | accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Kamińsky | name = Mariusz | date = 13.03.2004| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Radio Lublin| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20201030105619/https://radio.lublin.pl/2019/01/27-01-2019-reportaz-mariusza-kaminskiego-listy-do-getta/| archivedate = 30.10.2020| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Потым лісты былі накіраваны адпраўшчыкам з анатацыямі "такога адраса няма" альбо "невядомы адрасат" <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. У 2002 годзе сярод атрымальнікаў гэтых лістоў упершыню з'явіўся '''Геня Жытамірскі''' <ref>{{Cite book | title = Kręgi pamięci| wydawca = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz |publisher = [[Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”]]| place = Lublin| year = 2008| pages = 120| isbn = 978-83-61064-18-3}}</ref>. З 2005 года дадзены праект ужо пад назвай "Лісты да Гені" сканцэнтраваўся на гісторыі жыцця хлопчыка і праводзіцца ў рамках святкавання [[Дзень Памяці ахвяр Халакосту|Дня Памяці ахвяр Халакосту]] <ref>{{Cite web | url = http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/189425.html| title = «Listy do Henia» – Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Krzykała| name = Monika | date = 13.04.2006| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Portal organizacji pozarządowych| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtYdQciB| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.




Радок 80: Радок 80:




Пачынаючы з 2005 года, 19 красавіка, на прыступках банка Pekao па адрасе Krakowskie Przedmieście, 64 (да вайны тут знаходзілася сядзіба банка Народнай Гаспадаркі) была ўстаноўлена рэпрадукцыя апошняй фатаграфіі Геня - гэта тое самае месца, дзе хлопчык быў сфатаграфаваны ў 1939 годзе за два месяцы да пачатку вайны. Таксама была ўсталявана спецыяльная [[паштовая скрыня]], у якую ўсе госці – навучэнцы люблінскіх школ і іншыя выпадковыя жадаючыя маглі ўкінуць ліст адрасаваны хлопчыку <ref>{{Cite web | last name = Wilkowski| name =Marcin | author = |title = Powrót Henia Żytomirskiego| url = http://wilkowski.org/wp-content/uploads/downloads/2012/03/powrot_henia_zytomirskiego_wilkowski.pdf| journal = Kultura Współczesna| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = №1| pages = 202-211| date = | year = 2010| miesiąc = place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. У межах мерапыемства праводзяцца семінары для студэнтаў, накіраваныя на азнаямленне ўдзельнікаў з тэмай Халакосту праз прызму лёсу аднаго дзіцяці <ref>{{Cite web | last name = Miłkowska| name =Małgorzata | author = |title = Listy do Henia| url = http://cpe.poznan.pl/wp-content/themes/cpe/files/CPE_poradnik_metodyczny.pdf| journal = Poradnik metodyczny. Edukacja kulturowa| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = 34-51| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>.
Пачынаючы з 2005 года, 19 красавіка, на прыступках банка Pekao па адрасе Krakowskie Przedmieście, 64 (да вайны тут знаходзілася сядзіба банка Народнай Гаспадаркі) была ўстаноўлена рэпрадукцыя апошняй фатаграфіі Гені - гэта тое самае месца, дзе хлопчык быў сфатаграфаваны ў 1939 годзе за два месяцы да пачатку вайны. Таксама была ўсталявана спецыяльная [[паштовая скрыня]], у якую ўсе госці – навучэнцы люблінскіх школ і іншыя выпадковыя жадаючыя маглі ўкінуць ліст адрасаваны хлопчыку <ref>{{Cite web | last name = Wilkowski| name =Marcin | author = |title = Powrót Henia Żytomirskiego| url = http://wilkowski.org/wp-content/uploads/downloads/2012/03/powrot_henia_zytomirskiego_wilkowski.pdf| journal = Kultura Współczesna| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition = №1| pages = 202-211| date = | year = 2010| miesiąc = place = | issn = | language = | accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. У межах мерапыемства праводзяцца семінары для студэнтаў, накіраваныя на азнаямленне ўдзельнікаў з тэмай Халакосту праз прызму лёсу аднаго дзіцяці <ref>{{Cite web | last name = Miłkowska| name =Małgorzata | author = |title = Listy do Henia| url = http://cpe.poznan.pl/wp-content/themes/cpe/files/CPE_poradnik_metodyczny.pdf| journal = Poradnik metodyczny. Edukacja kulturowa| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = 34-51| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>.


'''«Азбука - дзеці ў лагеры Майданак».''' У 2003 г. у рамках праграмы ЕС [[Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці|"Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці"]] Цэнтр "Брама Гродска - тэатр" НН" у супрацоўніцтве з [[Дзяржаўным музей на Майданку|Дзяржаўным музеем на Майданку]] падрыхтаваў выставу "Азбука - дзеці ў лагеры Майданак". Выстава знаходзіцца ў лагернай [[Казарма|казарме]] № 53 і прысвечана чацвярым дзецям, якія былі зняволенымі лагера: яўрэям ''Гені Жытамірскаму'' і ''Галіне Грынштэйн'', польцы ''Яніне Бучэк'' і беларусу ''Пятру Кірышчэнка'' <ref>{{Cite web | last name = Ziębińska-Witek| name =Anna | author = |title = Reprezentacje «Wiedzy trudnej». Elementarz Tomasza Pietrasiewicza| url = https://docplayer.pl/7025523-Z-warsztatu-pracy-historyka-reprezentacje-wiedzy-trudnej-elementarz-tomasza-pietrasiewicza.html| journal = Historyka| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =T. XL| pages = 59-71| date = | year = 2010| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>. Прастора казармы сімвалічна падзелена на дзве часткі - "свет школы і азбукі" і "свет лагера". На выставе паказаны лёс дзяцей у канцлагеры, якіх гвалтоўна выкінулі з простага і наіўнага свету буквара і кінулі ў свет лагера ref>{{Cite web | url = http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| title =«Żyła sobie raz Elżunia»| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Grudzińska| name = Marta| date = | year = 2003| miesiąc = | praca = | publisher = Niecodziennik Biblioteczny| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304043145/http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| archivedate = 04.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Выстава на дадзены момант зачынена для наведвальнікаў <ref>{{Cite web | url = http://www.majdanek.eu/articles.php?acid=148| title =Elementarz – Dzieci w obozie na Majdanku| accessdate = 2015-02-21 | author = | last name = | name = | date = | year = | miesiąc = | praca = | publisher = Państwowe Muzeum na Majdanku| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WVCutlmk| archivedate = 21.02.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.
'''«Азбука - дзеці ў лагеры Майданак».''' У 2003 г. у рамках праграмы ЕС [[Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці|"Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці"]] Цэнтр "Брама Гродска - тэатр" НН" у супрацоўніцтве з [[Дзяржаўным музей на Майданку|Дзяржаўным музеем на Майданку]] падрыхтаваў выставу "Азбука - дзеці ў лагеры Майданак". Выстава знаходзіцца ў лагернай [[Казарма|казарме]] № 53 і прысвечана чацвярым дзецям, якія былі зняволенымі лагера: яўрэям ''Гені Жытамірскаму'' і ''Галіне Грынштэйн'', польцы ''Яніне Бучэк'' і беларусу ''Пятру Кірышчэнка'' <ref>{{Cite web | last name = Ziębińska-Witek| name =Anna | author = |title = Reprezentacje «Wiedzy trudnej». Elementarz Tomasza Pietrasiewicza| url = https://docplayer.pl/7025523-Z-warsztatu-pracy-historyka-reprezentacje-wiedzy-trudnej-elementarz-tomasza-pietrasiewicza.html| journal = Historyka| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =T. XL| pages = 59-71| date = | year = 2010| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = | accessdate = 2020-10-30 | odn =}}</ref>. Прастора казармы сімвалічна падзелена на дзве часткі - "свет школы і азбукі" і "свет лагера". На выставе паказаны лёс дзяцей у канцлагеры, якіх гвалтоўна выкінулі з простага і наіўнага свету буквара і кінулі ў свет лагера <ref>{{Cite web | url = http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| title =«Żyła sobie raz Elżunia»| accessdate = 2015-01-24 | author = | last name = Grudzińska| name = Marta| date = | year = 2003| miesiąc = | praca = | publisher = Niecodziennik Biblioteczny| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304043145/http://tnn.lublin.pl/elementarz/prasa/18.html| archivedate = 04.03.2016| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Выстава на дадзены момант зачынена для наведвальнікаў <ref>{{Cite web | url = http://www.majdanek.eu/articles.php?acid=148| title =Elementarz – Dzieci w obozie na Majdanku| accessdate = 2015-02-21 | author = | last name = | name = | date = | year = | miesiąc = | praca = | publisher = Państwowe Muzeum na Majdanku| oznaczenie = | pages = | language = | archiveurl = http://www.webcitation.org/6WVCutlmk| archivedate = 21.02.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>.


Створаны два '''вэб-фотаальбомы''': адзін прысвечаны выключна хлопчыку, другі - яго сям'і. Нягледзячы на параўнальна невялікую колькасць матэрыялаў, альбомы маюць значную гістарычную каштоўнасць і адкрываюць вобразы жыцця яўрэяў у Любліне да вайны. Фотаздымкі прадстаўляюць цёплыя і сардэчныя адносіны ў сям'і Жытамірскіх і паказваюць сувязь паміж пакаленнямі (прагулка дзеда Фраіма з унукамі, развітанне з Лявонам у Палестыне, сямейныя сустрэчы і г.д.) <ref name="The Absent Jewish Child">{{Cite web | last name = Stańczyk| name =Ewa| author = |title = The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland| url = https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14725886.2014.951536#.VLFvIHvpzTA| journal = Journal of Modern Jewish Studies| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =Volume 13, Issue 3| pages = 360-380| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = en| accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Гэтыя інтэрнэт-альбомы суправаджаюцца папяровай брашурай '''«Геня. Гісторыя аднаго жыцця »'''<ref>{{Cite web | author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | title = Henio. Historia jednego życia| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19463&from=publication|wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2005| pages = 24| isbn =}}</ref>. Па словах Эвы Станчык, кніга нагадвае яўрэйскія "[[Кніга памяці|Кнігі памяці]]", дзе запісваліся імёны памерлых, але ў адрозненне ад іх яна створаная не яўрэямі <ref name="The Absent Jewish Child"></ref>.
Створаны два '''вэб-фотаальбомы''': адзін прысвечаны выключна хлопчыку, другі - яго сям'і. Нягледзячы на параўнальна невялікую колькасць матэрыялаў, альбомы маюць значную гістарычную каштоўнасць і адкрываюць вобразы жыцця яўрэяў у Любліне да вайны. Фотаздымкі прадстаўляюць цёплыя і сардэчныя адносіны ў сям'і Жытамірскіх і паказваюць сувязь паміж пакаленнямі (прагулка дзеда Фраіма з унукамі, развітанне з Лявонам у Палестыне, сямейныя сустрэчы і г.д.) <ref name="The Absent Jewish Child">{{Cite web | last name = Stańczyk| name =Ewa| author = |title = The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland| url = https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14725886.2014.951536#.VLFvIHvpzTA| journal = Journal of Modern Jewish Studies| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =Volume 13, Issue 3| pages = 360-380| date = | year = 2014| miesiąc = | place = Poznań| issn = | language = en| accessdate = 2015-02-08 | odn =}}</ref>. Гэтыя інтэрнэт-альбомы суправаджаюцца папяровай брашурай '''«Геня. Гісторыя аднаго жыцця »'''<ref>{{Cite web | author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | title = Henio. Historia jednego życia| url = http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadate?id=19463&from=publication|wydawca = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2005| pages = 24| isbn =}}</ref>. Па словах Эвы Станчык, кніга нагадвае яўрэйскія "[[Кніга памяці|Кнігі памяці]]", дзе запісваліся імёны памерлых, але ў адрозненне ад іх яна створаная не яўрэямі <ref name="The Absent Jewish Child"></ref>.


18 жніўня 2009 г. Паўстаў '''профіль Геня ў сетцы Facebook'''. Мадэратарам выступіў Пётр Брожэк, супрацоўнік "Брама Гродска", які апублікаваў фатаграфіі і паведамленні на польскай мове ад імя хлопчыка. Калі замежнікі пачалі далучацца да Інтэрнэт-сяброў Геня, яны самі пераклалі паведамленні хлопчыка на іншыя мовы. У Цэнтры сабрана шмат інфармацыі пра Геня (у тым ліку фотаздымкі і лісты, дасланыя сваякамі з сям'і Жытамірскіх). На падставе гэтых матэрыялаў былі прапанаваныя тэксты, якія маглі б з'явіцца ў якасці аўтарскіх запісаў дзіцяці. Геня «апублікаваў» досыць простыя тэксты пра паўсядзённае жыццё, напрыклад:
18 жніўня 2009 г. Паўстаў '''профіль Гені ў сетцы Facebook'''. Мадэратарам выступіў Пётр Брожэк, супрацоўнік "Брама Гродска", які апублікаваў фатаграфіі і паведамленні на польскай мове ад імя хлопчыка. Калі замежнікі пачалі далучацца да Інтэрнэт-сяброў Гені, яны самі пераклалі паведамленні хлопчыка на іншыя мовы. У Цэнтры сабрана шмат інфармацыі пра Геню (у тым ліку фотаздымкі і лісты, дасланыя сваякамі з сям'і Жытамірскіх). На падставе гэтых матэрыялаў былі прапанаваныя тэксты, якія маглі б з'явіцца ў якасці аўтарскіх запісаў дзіцяці. Геня «апублікаваў» досыць простыя тэксты пра паўсядзённае жыццё, напрыклад:




Радок 92: Радок 92:




Гэты праект выклікаў гучную дыскусію аб [[этычны аспект|этычным аспекце]] стварэння вэб-сайта ад імя забітага дзіцяці. Адам Капцоўскі, гісторык з Любліна, быў асабліва супраць гэтай формы ўшанавання памяці ахвяр Халакосту. Аднак стрыечная сястра Геня Нэтта Авідар напісала ў пасце ў сваім профілі:
Гэты праект выклікаў гучную дыскусію аб этычным аспекце стварэння вэб-сайта ад імя забітага дзіцяці. Адам Капцоўскі, гісторык з Любліна, быў асабліва супраць гэтай формы ўшанавання памяці ахвяр Халакосту. Аднак стрыечная сястра Гені Нэтта Авідар напісала ў пасце ў сваім профілі:




Радок 98: Радок 98:




'''Профіль Геня''' - прыклад таго, як сайты сацыяльных сетак могуць быць паспяхова выкарыстаны ў адукацыйных мэтах <ref>{{Cite web | url = http://www.dw.de/young-holocaust-victim-has-over-1700-friends-on-facebook/a-4908523| title =Young Holocaust victim has over 1,700 friends on Facebook| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Vierecke | name = Linda | date = 19 listopada 2009| year = | miesiąc = | praca = | publisher = [[Deutsche Welle]]| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZHQ2MK| archivedate = 27.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref><ref>{{Cite web | url = http://mashable.com/2010/02/04/facebook-profile-holocaust-victim/| title =Facebook Profile For Holocaust Victim Brings History to Life| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Ehrlich| name = Brenna | date = 24 lutego 2010| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Mashable| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZKYGRO| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Геня сабраў максімальную колькасць сяброў для індывідуальнага профілю. У ліпені 2010 года профіль быў закрыты з-за правіла, якое забараняе ствараць запісы Facebook ад імя трэціх асоб <ref>{{Cite book | title = Animacja sieci w programie Ośrodka «Brama Grodzka – Teatr NN»| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2010| pages = 35| isbn =978-83-61064-18-3}}</ref>.
'''Профіль Гені''' - прыклад таго, як сайты сацыяльных сетак могуць быць паспяхова выкарыстаны ў адукацыйных мэтах <ref>{{Cite web | url = http://www.dw.de/young-holocaust-victim-has-over-1700-friends-on-facebook/a-4908523| title =Young Holocaust victim has over 1,700 friends on Facebook| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Vierecke | name = Linda | date = 19 listopada 2009| year = | miesiąc = | praca = | publisher = [[Deutsche Welle]]| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZHQ2MK| archivedate = 27.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref><ref>{{Cite web | url = http://mashable.com/2010/02/04/facebook-profile-holocaust-victim/| title =Facebook Profile For Holocaust Victim Brings History to Life| accessdate = 2020-10-30 | author = | last name = Ehrlich| name = Brenna | date = 24 lutego 2010| year = | miesiąc = | praca = | publisher = Mashable| oznaczenie = | pages = | language = en| archiveurl = http://www.webcitation.org/6VtZKYGRO| archivedate = 24.01.2015| id = | cytat = | odn =}}</ref>. Геня сабраў максімальную колькасць сяброў для індывідуальнага профілю. У ліпені 2010 года профіль быў закрыты з-за правіла, якое забараняе ствараць запісы Facebook ад імя трэціх асоб <ref>{{Cite book | title = Animacja sieci w programie Ośrodka «Brama Grodzka – Teatr NN»| author = Tomasz Pietrasiewicz|author link=Tomasz Pietrasiewicz | publisher = Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”| place = Lublin| year = 2010| pages = 35| isbn =978-83-61064-18-3}}</ref>.


'''Комікс пра Геня.''' У 2012 годзе, праз 70 гадоў пасля ліквідацыі Люблінскага гета, гісторыя Геня Жытамірскага была прадстаўлена ў выглядзе чорна-белага [[Комікс|комікса]] '''"Прагулка"'''. Гэты асаблівы фармат быў абраны дзеля таго, каб дасягнуць мэтавай аўдыторыі - дзяцей і моладзі. У коміксе Геня шпацыруе з бацькам па Любліне. Шмуэль хоча пайсці да краўца, каб забраць школьную форму хлопчыка, але Геня аддае перавагу марожанаму. Па дарозе яны сустракаюцца з сябрамі, з якімі размаўляюць пра будучы выезд у Палесціну. У гэтай гісторыі няма гаворкі пра надыходзячую трагедыю. Толькі ў канцы кнігі з'яўляецца апошні фотаздымак хлопчыка з наступным каментарыем <ref>{{Cite web | last name = Szlachetka | name =Małgorzata | author = |title = Przypominać o Zagładzie. Spacer z Heniem po Lublinie| url = http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,48724,11338237.html| journal = Gazeta Wyborcza| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = | date = 14 marca 2012| year = | miesiąc = | place = | issn = | language = | accessdate = 2015-01-24 | odn =}}</ref>:
'''Комікс пра Геню.''' У 2012 годзе, праз 70 гадоў пасля ліквідацыі Люблінскага гета, гісторыя Гені Жытамірскага была прадстаўлена ў выглядзе чорна-белага [[Комікс|комікса]] '''"Прагулка"'''. Гэты асаблівы фармат быў абраны дзеля таго, каб дасягнуць мэтавай аўдыторыі - дзяцей і моладзі. У коміксе Геня шпацыруе з бацькам па Любліне. Шмуэль хоча пайсці да краўца, каб забраць школьную форму хлопчыка, але Геня аддае перавагу марожанаму. Па дарозе яны сустракаюцца з сябрамі, з якімі размаўляюць пра будучы выезд у Палесціну. У гэтай гісторыі няма гаворкі пра надыходзячую трагедыю. Толькі ў канцы кнігі з'яўляецца апошні фотаздымак хлопчыка з наступным каментарыем <ref>{{Cite web | last name = Szlachetka | name =Małgorzata | author = |title = Przypominać o Zagładzie. Spacer z Heniem po Lublinie| url = http://lublin.wyborcza.pl/lublin/1,48724,11338237.html| journal = Gazeta Wyborcza| adres czasopisma = | oznaczenie = | edition =| pages = | date = 14 marca 2012| year = | miesiąc = | place = | issn = | language = | accessdate = 2015-01-24 | odn =}}</ref>:





Версія ад 16:56, 2 лістапада 2020

Геня Жытамірскі
польск.: Henio Żytomirski
Геня Жытамірскі 5 ліпеня 1939 года
Геня Жытамірскі 5 ліпеня 1939 года
Імя пры нараджэнні польск.: Henryk Żytomirski
Род дзейнасці вучань
Дата нараджэння 25 сакавіка 1933(1933-03-25)
Месца нараджэння
Дата смерці 9 лістапада 1942(1942-11-09) (9 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Веравызнанне іўдаізм
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геня Жытамірскі (на іўрыце: הניו ז'יטומירסקי, польск. Henio Żytomirski, нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне, памёр, верагодна, 9 лістапада 1942 г. у нямецкім канцэнтрацыйным лагеры на Майданку ў Любліне) – яўрэйскі хлопчык з Любліна, ахвяра Халакосту. Паходзіў з асіміляванай яўрэйскай сям'і. Калі пачалася Другая сусветная вайна яму было 6 гадоў. У 1941 г. яму і ўсёй яго сям'і давялося пераехаць у Люблінскае гета. У 1942 г. гета было ліквідавана, лёс тысяч люблінскіх яўрэяў напаткаў і Геню. Дзякуючы мерапрыемствам, прысвечаным памяці халакосту люблінскіх габрэяў, яго постаць стала адным з сімвалаў Халакосту ў Польшчы[1][2].

Сям'я Жытамірскіх

Гісторыя сям'і Жытамірскіх адноўлена не цалкам. Вядома, што дзед Гені Жытамірскага, Фраім (Эфраім) Жытамірскі, нарадзіўся ў 1880 г. у Меджыбіжы на Падоллі (Украіна). У канцы XIX стагоддзя ў Варшаве ён сустрэў сваю будучую жонку Хаю (у дзявоцтве Меламед) з Рыгі (Латвія). У іх было пяцёра дзяцей. Ёсць звесткі, што Фраім удзельнічаў у рэлігійным жыцці варшаўскага кагалу, аое невядома, чым ён займаўся прафесійна.

Пасля Першай сусветнай вайны сям'я Жытамірскіх пераехала ў Люблін і пасялілася на вуліцы Любартоўскай, 22. Сям'я Хаі засталася ў Варшаве, а стрыечная сястра Фраіма Лена Хехтман эмігравала ў ЗША. У Любліне Фраім Жытамірскі быў уладальнікам канцылярскай крамы [3].

Яго сын, Самуэль (Шмуэль), ажаніўся з Сарай (дзявочае прозвішча Оксман) і атрымаў педагагічную адукацыю. Спачатку працаваў настаўнікам у яўрэйскай школе ў Варшаве, а потым у пачатковай школе ў Быхаве (Польшча). Быў яе заснавальнікам і, верагодна, дырэктарам. Выкладаў гісторыю і літаратуру. Шмуэль быў прыхільнікам новых адукацыйных тэндэнцый у яўрэйскай адукацыі (яўрэйскія свецкія школы Тарбут мелі навучальную праграму ў польскіх школах, але з акцэнтам на іўрыт). Верагодна, што акрамя працы ў Быхаве ён выкладаў і ў Любліне. Сара кіравала крамай. У 1933 годзе ў іх нарадзіўся сын Геня [3].

Дачка Фраіма Соня выйшла замуж за Юзафа Корнберга, а потым яны пасяліліся ў Казімежы Дольным. У 1936 годзе ў іх нарадзіўся сын Абрагам. Эстэр і Рахель – дзве іншыя дачкі Фраіма замуж не выйшлі [3]. Другі сын, Лявон (Іегуда), іміграваў у Палестыну ў 1937 годзе. Падобна як і яго бацька Фраім і брат Самуэль, Лявон быў прыхільнікам сіянісцкіх ідэй. Падчас эміграцыі ажаніўся з Ханай (дзявочае прозвішча Хохберг). Уся сям'я Жытамірскіх спрабавала выехаць у Палесціну, але безвынікова. 1 верасня 1939 г. пачалася вайна. З усёй сям'і выжыў толькі Лявон Жытамірскі [3].

Падрабязнасці жыцця Гені Жытамірскага і яго сям'і сталі вядомыя, дзякуючы дачцы Лявона Нэтце Жытамірскай-Авідар, мастачцы з Ізраіля. У 2001 годзе яна прыехала ў Люблін і прывезла з сабой некалькі лістоў і фотаздымкаў з сямейнага альбома. У Любліне яна пазнаёмілася з супрацоўнікамі Цэнтра "Брама Гродска - тэатр НН", якія імкнуцца захаваць памяць аб яўрэйскім мінулым горада. Пасля размовы з імі яна вырашыла накіраваць у Люблін і іншыя дакументы з сямейнага архіву [4].



 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Фраім Жытамірскі
 
 
 
Хая (Меламед)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Шмуэль
 
Сара (Оксман)
 
Соня
 
Юзаф Корнберг
 
Эстэр
 
Лявон
 
Хана (Хохберг)
 
Рахель
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Генрых
 
 
 
 
 
Абрагам
 
 
 
Нэтта
 
Нахум Авідар
 
Якаў
 
Эрэль
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Юваль
 
Шмуэль
 
Якаў
 
Дганіт

Біяграфія Гені

Дом па адрасе вул. Шэўская, 3, дзе сям’я Жытамірскіх жыла да 1941 года

Геня Жытамірскі нарадзіўся 25 сакавіка 1933 г. у Любліне. Быў адзіным дзіцём сваіх бацькоў. У верасні 1937 г. пачаў наведваць дзіцячы садок. У ліпені 1938 года адпачываў у вёсцы Руды каля Пулаваў. Стрыечны брат пісаў пра яго як пра жывое і рухлівае дзіця [5]. Ёсць здымкі практычна з кожнага года жыцця Гені (да шасці гадоў). Апошні яго здымак быў зроблены 5 ліпеня 1939 г. на прыступках аднаго з банкаў у Любліне. На фотакартцы сарамліва ўсміхаецца маленькі Геня, апрануты ў белую кашульку, клятчастыя шорты і паласатыя шкарпэткі [6].

Улетку 1939 г. хлопчык вучыўся ездзіць на новым веласіпедзе, а таксама рыхтаваўся пайсці ў школу [7]. Яго бацька хацеў, каб Геня вывучыў іўрыт, а потым паехаў у Палесціну [5]. Гэтым планам не было суджана спраўдзіцца з пачаткам Другой сусветнай вайны.

У пачатку вайны бацька Гені – Шмуэль ненадоўга паехаў у Львоў, спрабуючы атрымаць дазвол на выезд яго сям'і за мяжу. Справа была няўдалай, і ён вярнуўся ў Люблін. 24 сакавіка 1941 г. Жытамірскі атрымаў загад пакінуць кватэру па адрасе вул. Шэўская д.3 і пераехаць у гета па адрасе вул. Кавальская д.11. Шмуэль стаў супрацоўнікам юдэнрата і паштовым работнікам у гета. Яго цёткі Генія, Рахель і Эстэр таксама працавалі ў гета, а маці – дома. Дзед Фраім памёр 10 лістапада 1941 г. ад тыфу [3]. Перад смерцю дзед папрасіў пахаваць яго каля брамы на могілках, каб "першым убачыць вызваленне Любліна". Аднак у 1943 г. падчас ліквідацыі могілак магіла і надмагілле Фраіма Жытамірскага былі знішчаны [8].

У ноч з 16 на 17 сакавіка 1942 г. немцы пачалі ліквідацыю Люблінскага гета. Хутчэй за ўсё да 20 красавіка 1942 г. усе жанчыны сям'і Жытамірскіх былі дэпартаваны ў лагер смерці ў Бэлжцы ў рамках аперацыі "Рэйнхард". Геня і яго бацька былі пераведзены ў гета ў Майдан Татарскі (адзін з раёнаў Любліна) [3].

Апошні ліст Шмуэля Жытамірскага, дзе ўзгадваецца пра Геня, быў дастаўлены ў штаб-кватэру Чырвонага Крыжа 8 студзеня 1943 г. (дата напісання ліста невядомая, напэўна, ён быў напісаны значна раней) [9]:


" Дарагі Лявон! Я атрымаў прывітанне. Незвычайна крануты. Бацька памёр 10 лістапада 1941 г. Мы з Генюсям разам. Перадайце прывітанне Хане і ўсёй маёй сям'і [10].
[Самуэль]
"


Пасля ліквідацыі гета ў Майдане Татарскім, 9 лістапада 1942 г., зняволеныя былі перавезены ў канцлагер у Майданку. Хутчэй за ўсё, у той жа дзень Геня быў закатаваны ў газавай камеры разам з іншымі дзецьмі і састарэлымі, няздольнымі працаваць.

Яго бацька быў накіраваны ў працоўны лагер у Веняве, дзе на месцы разбураных яўрэйскіх могілак будаваўся спартыўны стадыён [3]. У сваім апошнім лісце да сваякоў, адпраўленым 19 сакавіка 1943 г., Шмуэль Жытамірскі пісаў толькі пра сябе, а гэта значыць, што ў той час іншых членаў сям'і ўжо не было ў жывых [5]. Падрабязнасці смерці Шмуэля невядомыя. Хутчэй за ўсё ён быў застрэлены падчас акцыі Эрнтэфест [3].

Ушанаванне памяці Гені

На аснове рэканструкцыі гісторыі жыцця Гені Люблінскі цэнтр "Брама Гродcка - тэатр НН" рэалізаваў шэраг праектаў, прысвечаных захаванню памяці аб яўрэйскай абшчыне Любліна.

У рамках праекта "Лісты ў гета" з 2001 года моладзь з Любліна рассылала лісты на выпадкова выбраныя адрасы дамоў, якія існавалі ў Люблінскім гета (большасць з іх былі знішчаны ў 1942 годзе нацыстамі) [11]. Потым лісты былі накіраваны адпраўшчыкам з анатацыямі "такога адраса няма" альбо "невядомы адрасат" [12]. У 2002 годзе сярод атрымальнікаў гэтых лістоў упершыню з'явіўся Геня Жытамірскі [13]. З 2005 года дадзены праект ужо пад назвай "Лісты да Гені" сканцэнтраваўся на гісторыі жыцця хлопчыка і праводзіцца ў рамках святкавання Дня Памяці ахвяр Халакосту [14].


" Немагчыма ўзгадаць 40 000 твараў люблінскіх ахвяр Халакосту. Памятайце хаця б адзін [6]. "


Пачынаючы з 2005 года, 19 красавіка, на прыступках банка Pekao па адрасе Krakowskie Przedmieście, 64 (да вайны тут знаходзілася сядзіба банка Народнай Гаспадаркі) была ўстаноўлена рэпрадукцыя апошняй фатаграфіі Гені - гэта тое самае месца, дзе хлопчык быў сфатаграфаваны ў 1939 годзе за два месяцы да пачатку вайны. Таксама была ўсталявана спецыяльная паштовая скрыня, у якую ўсе госці – навучэнцы люблінскіх школ і іншыя выпадковыя жадаючыя маглі ўкінуць ліст адрасаваны хлопчыку [15]. У межах мерапыемства праводзяцца семінары для студэнтаў, накіраваныя на азнаямленне ўдзельнікаў з тэмай Халакосту праз прызму лёсу аднаго дзіцяці [16].

«Азбука - дзеці ў лагеры Майданак». У 2003 г. у рамках праграмы ЕС "Нацысцкія канцэнтрацыйныя лагеры ў гістарычнай памяці" Цэнтр "Брама Гродска - тэатр" НН" у супрацоўніцтве з Дзяржаўным музеем на Майданку падрыхтаваў выставу "Азбука - дзеці ў лагеры Майданак". Выстава знаходзіцца ў лагернай казарме № 53 і прысвечана чацвярым дзецям, якія былі зняволенымі лагера: яўрэям Гені Жытамірскаму і Галіне Грынштэйн, польцы Яніне Бучэк і беларусу Пятру Кірышчэнка [17]. Прастора казармы сімвалічна падзелена на дзве часткі - "свет школы і азбукі" і "свет лагера". На выставе паказаны лёс дзяцей у канцлагеры, якіх гвалтоўна выкінулі з простага і наіўнага свету буквара і кінулі ў свет лагера [18]. Выстава на дадзены момант зачынена для наведвальнікаў [19].

Створаны два вэб-фотаальбомы: адзін прысвечаны выключна хлопчыку, другі - яго сям'і. Нягледзячы на параўнальна невялікую колькасць матэрыялаў, альбомы маюць значную гістарычную каштоўнасць і адкрываюць вобразы жыцця яўрэяў у Любліне да вайны. Фотаздымкі прадстаўляюць цёплыя і сардэчныя адносіны ў сям'і Жытамірскіх і паказваюць сувязь паміж пакаленнямі (прагулка дзеда Фраіма з унукамі, развітанне з Лявонам у Палестыне, сямейныя сустрэчы і г.д.) [20]. Гэтыя інтэрнэт-альбомы суправаджаюцца папяровай брашурай «Геня. Гісторыя аднаго жыцця »[21]. Па словах Эвы Станчык, кніга нагадвае яўрэйскія "Кнігі памяці", дзе запісваліся імёны памерлых, але ў адрозненне ад іх яна створаная не яўрэямі [20].

18 жніўня 2009 г. Паўстаў профіль Гені ў сетцы Facebook. Мадэратарам выступіў Пётр Брожэк, супрацоўнік "Брама Гродска", які апублікаваў фатаграфіі і паведамленні на польскай мове ад імя хлопчыка. Калі замежнікі пачалі далучацца да Інтэрнэт-сяброў Гені, яны самі пераклалі паведамленні хлопчыка на іншыя мовы. У Цэнтры сабрана шмат інфармацыі пра Геню (у тым ліку фотаздымкі і лісты, дасланыя сваякамі з сям'і Жытамірскіх). На падставе гэтых матэрыялаў былі прапанаваныя тэксты, якія маглі б з'явіцца ў якасці аўтарскіх запісаў дзіцяці. Геня «апублікаваў» досыць простыя тэксты пра паўсядзённае жыццё, напрыклад:


" Мне сем гадоў. У мяне ёсць мама і тата. У мяне ёсць маё любімае месца. Не ва ўсіх ёсць мама і тата, але ў кожнага ёсць сваё любімае месца. Сёння я вырашыў, што ніколі не з'еду з Любліна. Я застануся тут назаўсёды. У маім улюбёным месцы. З мамай і татам. У Любліне. "


Гэты праект выклікаў гучную дыскусію аб этычным аспекце стварэння вэб-сайта ад імя забітага дзіцяці. Адам Капцоўскі, гісторык з Любліна, быў асабліва супраць гэтай формы ўшанавання памяці ахвяр Халакосту. Аднак стрыечная сястра Гені Нэтта Авідар напісала ў пасце ў сваім профілі:


" Мы спрабуем узнавіць яго жыццё ў гета са сведчанняў тых, хто выжыў, з дакументаў, з гісторыі Любліна падчас нацысцкай акупацыі. На падставе ўсіх крыніц мы спрабуем здагадацца, якім магло б быць яго сведчанне. Геня - гэта прадстаўнік, сімвал, вобраз. Яго фігура ўяўляе знішчэнне гістарычнай яўрэйскай супольнасці Любліна. "


Профіль Гені - прыклад таго, як сайты сацыяльных сетак могуць быць паспяхова выкарыстаны ў адукацыйных мэтах [22][23]. Геня сабраў максімальную колькасць сяброў для індывідуальнага профілю. У ліпені 2010 года профіль быў закрыты з-за правіла, якое забараняе ствараць запісы Facebook ад імя трэціх асоб [24].

Комікс пра Геню. У 2012 годзе, праз 70 гадоў пасля ліквідацыі Люблінскага гета, гісторыя Гені Жытамірскага была прадстаўлена ў выглядзе чорна-белага комікса "Прагулка". Гэты асаблівы фармат быў абраны дзеля таго, каб дасягнуць мэтавай аўдыторыі - дзяцей і моладзі. У коміксе Геня шпацыруе з бацькам па Любліне. Шмуэль хоча пайсці да краўца, каб забраць школьную форму хлопчыка, але Геня аддае перавагу марожанаму. Па дарозе яны сустракаюцца з сябрамі, з якімі размаўляюць пра будучы выезд у Палесціну. У гэтай гісторыі няма гаворкі пра надыходзячую трагедыю. Толькі ў канцы кнігі з'яўляецца апошні фотаздымак хлопчыка з наступным каментарыем [25]:


" Месца, паказанае на фотаздымку на папярэдняй старонцы, знаходзіцца ў самым цэнтры Любліна. Яно нічым асаблівым не вылучаецца і не прыцягвае да сябе ніякай увагі. У ліпені 1939 года тут некалькі хвілін стаяў маленькі яўрэйскі хлопчык, Геня Жытамірскі. Бацька сфатаграфаваў яго. Здамак захаваўся. Геня быў забіты падчас акупацыі [26]. "


Зноскі

  1. „Letters to Henio” Photo Report (англ.). Centre for Holocaust Studies at The Jagiellonian University (10 снежня 2010). Архівавана з першакрыніцы 24.01.2015. Праверана 24 студзеня 2015.
  2. Jolanta Ambrosewicz-Jacobs. The Holocaust and Coming to Terms with the Past in Post-Communist Poland (англ.). Center for Advanced Holocaust Studies. United States Holocaust Memorial Museum (21 красавіка 2012). Архівавана з першакрыніцы 08.04.2015. Праверана 8 красавіка 2015.
  3. а б в г д е ё ж Majuk, Dominika. Rodzina Żytomirskich (польск.). Teatr NN. Архівавана з першакрыніцы 30-05-2019. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  4. Aviva Lori. Letters to a dead Jewish child (англ.) (3 красавіка 2008). Архівавана з першакрыніцы 18-07-2018. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  5. а б в Henio Żytomirski – życiorys(нявызн.). Teatr NN (21 студзеня 2002). Архівавана з першакрыніцы 30.03.2016. Праверана 24 студзеня 2015.
  6. а б Henio, Chaim (19 красавіка 2008). Праверана 8 лютага 2015.
  7. Tak tęsknię za Heniem (15 czerwca 2007). Праверана 8 лютага 2015.
  8. «Listy do Henia» – doświadczenie pustki po Zagładzie (Lublin). Uczyć się z historii (2006). Архівавана з першакрыніцы 30.10.2020. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  9. Henio Żytomirski – kalendarium życia. Teatr NN (2006). Архівавана з першакрыніцы 24.01.2015. Праверана 24 студзеня 2015.
  10. Korespondencja Leona Żytomirskiego. Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl (1942/1943). Архівавана з першакрыніцы 24.01.2015. Праверана 24 студзеня 2015.
  11. Listy do getta. Radio Lublin (13 сакавіка 2004). Архівавана з першакрыніцы 30.10.2020. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  12. Tomasz Pietrasiewicz (2008). Kręgi pamięci. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. p. 120. ISBN 978-83-61064-18-3. {{cite book}}: Невядомы параметр |author link= ігнараваны (прапануецца |author-link=) (даведка); Невядомы параметр |wydawca= ігнараваны (прапануецца |publisher=) (даведка)
  13. Tomasz Pietrasiewicz (2008). Kręgi pamięci. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. p. 120. ISBN 978-83-61064-18-3. {{cite book}}: Невядомы параметр |author link= ігнараваны (прапануецца |author-link=) (даведка); Невядомы параметр |wydawca= ігнараваны (прапануецца |publisher=) (даведка)
  14. «Listy do Henia» – Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciw ludzkości. Portal organizacji pozarządowych (13 красавіка 2006). Архівавана з першакрыніцы 24.01.2015. Праверана 24 студзеня 2015.
  15. Powrót Henia Żytomirskiego 202-211 (2010). Праверана 8 лютага 2015.
  16. Listy do Henia 34-51 (2014). Праверана 30 кастрычніка 2020.
  17. Reprezentacje «Wiedzy trudnej». Elementarz Tomasza Pietrasiewicza 59-71 (2010). Праверана 30 кастрычніка 2020.
  18. «Żyła sobie raz Elżunia». Niecodziennik Biblioteczny (2003). Архівавана з першакрыніцы 04.03.2016. Праверана 24 студзеня 2015.
  19. Elementarz – Dzieci w obozie na Majdanku. Państwowe Muzeum na Majdanku. Архівавана з першакрыніцы 21.02.2015. Праверана 21 лютага 2015.
  20. а б The Absent Jewish Child: Photography and Holocaust Representation in Poland (англ.) 360-380 (2014). Праверана 8 лютага 2015.
  21. Tomasz Pietrasiewicz. Henio. Historia jednego życia 24 (2005).
  22. Young Holocaust victim has over 1,700 friends on Facebook (англ.). Deutsche Welle (19 listopada 2009). Архівавана з першакрыніцы 27.01.2015. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  23. Facebook Profile For Holocaust Victim Brings History to Life (англ.). Mashable (24 lutego 2010). Архівавана з першакрыніцы 24.01.2015. Праверана 30 кастрычніка 2020.
  24. Tomasz Pietrasiewicz (2010). Animacja sieci w programie Ośrodka «Brama Grodzka – Teatr NN». Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. p. 35. ISBN 978-83-61064-18-3. {{cite book}}: Невядомы параметр |author link= ігнараваны (прапануецца |author-link=) (даведка)
  25. Przypominać o Zagładzie. Spacer z Heniem po Lublinie (14 marca 2012). Праверана 24 студзеня 2015.
  26. Spacer. Lublin: Dom Słów. 2012. p. 13. ISBN 978-83-61064-32-9. {{cite book}}: Невядомы параметр |last name2= ігнараваны (даведка); Невядомы параметр |last name= ігнараваны (даведка); Невядомы параметр |name2= ігнараваны (даведка); Невядомы параметр |name= ігнараваны (даведка)

'