Дзмітрый Касмовіч: Розніца паміж версіямі

Дзмітрый Касмовіч
Дзмітрый Касмовіч
Нараджэнне	21 верасня 1909; Нясвіж, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Смерць	23 красавіка 1991 (81 год); Штутгарт, адміністрацыйная акруга Штутгарт[d], Бадэн-Вюртэмберг, Германія;
Месца пахавання	Галоўныя могілкі Штутгарта[d];
Жонка	Надзея Касмовіч (Міцкевіч)
Дзеці	Юрка Касмовіч, Раіса Касмовіч
Партыя	Беларуская незалежніцкая партыя;
Член у	Аб’яднанне беларускіх студэнцкіх арганізацый; Беларуская цэнтральная рада; Антыбальшавіцкі блок народаў; Беларускі вызвольны фронт;
Адукацыя	Радашковіцкая беларуская гімназія (1927); БПІ (1941);
Дзейнасць	палітык
Месца працы	Арганізацыя дапамогі і аднаўлення Аб’яднаных Нацый;
Род войскаў	Беларуская краёвая абарона і Паветрана-дэсантны спецыяльны батальён «Дальвіц»

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 10:36, 25 красавіка 2021

Дзмітрый Касмовіч (21 верасня 1909, Нясвіж — 23 красавіка 1991, Штутгарт) — беларускі палітычны і грамадcкі дзеяч, выдавец.

Студэнцкае жыццё

У 1920—1927 гг. вучыўся ў Нясвіжскай, Наваградскай, Радашковіцкай гімназіях. Скончыў Радашковіцкую беларускую гімназію (1927), працаваў, каб зарабіць грошы на далейшую адукацыю. У 1929 г. выехаў у Бельгію, дзе вучыўся на медыцынскім факультэце ўніверсітэта ў Льежы, у Політэхнічным інстытуце ў Генце, у Горным інстытуце ў Льежы, працаваў у вугальных капальнях і прымаў актыўны ўдзел у студэнцкім руху. Быў сузаснавальнікам Беларускага студэнцкага гуртка ў Бельгіі, членам Аб’яднання беларускіх студэнцкіх арганізацый (АБСА) з цэнтрам у Празе, ад імя якога быў абраны дэлегатам на міжнародную канферэнцыю Міжнароднай студэнцкай канфедэрацыі (Confederation L’Internationale d’Etudiants — CIE). У 1932—1934 служыў у польскай арміі. У 1934—1939 працягваў атрыманне вышэйшай адукацыі ў Бельгіі, адначасова працаваў на бельгійскіх вугальных шахтах, каб зарабіць грошы на навучанне. У 1934 г. пераехаў у Югаславію, паступіў на багаслоўскі факультэт Белградскага ўніверсітэта, які скончыў у 1939 г. Быў старшынёй Беларускага студэнцкага гуртка ў Бялградзе.

Перад нямецка-савецкай вайною

У верасні 1939 вярнуўся ў Нясвіж, быў на адміністрацыйнай працы. Па прапанове мясцовых жыхароў прызначаны бурмістрам Нясвіжу, працаваў начальнікам сацыяльнага забеспячэння Нясвіжскага раёна, потым гаспадарчым інспектарам у Нясвіжы. Быў накіраваны на Народны сход Заходняй Беларусі ў Беластоку, дзе абраны дэлегатам Народнага Сходу на 5-ю нечарговую сесію Вярхоўнага Савета СССР і на 3-ю сесію Вярхоўнага Савета БССР у Мінску. Атрымаўшы папярэджанне аб магчымым арышце, пераехаў у Мінск. У 1940—1941 вучыўся ў Мінскай палітэхніцы.

Падчас нямецкай акупацыі

У ліпені 1941 прыязджае з Нясвіжа ў Мінск. Улетку 1941 на пасадзе каменданта арганізаваў беларускую паліцыю ў Мінску. Падчас нямецкай акупацыі быў кіраўніком і арганізатарам транспартнага, харчовага, прамысловага, гандлёвага аддзелаў Мінскай гарадской управы. Быў сябрам ЦК Беларускай незалежніцкай партыі. Дзм. Касмовіч актыўна ўдзельнічаў у аднаўленні царкоўнага жыцця, адбудове цэркваў і беларусізацыі богаслужэнняў, быў дэлегатам і ўдзельнікам Аўтакефальнага сабора Беларускай праваслаўнай царквы (Мінск, жнівень-верасень 1942).

У 1941—1943 разам з Міхалам Вітушкам і Радаславам Астроўскім ствараў беларускія ваенныя і паліцыйныя атрады на Браншчыне, Смаленшчыне і Магілёўшчыне, а таксама арганізоўваў цывільную акупацыйную адміністрацыю. Выконваў абавязкі інспектара дапаможнай паліцыі прыфрантавай зоны групы армій «Цэнтр». У 1942 быў прызначаны інспектарам службы парадку ў Смаленскай акрузе.

У пачатку 1970-х Касмовіча абвінавацілі ў кіраванні аперацыяй па знішчэнні 184-х чалавек, якія былі абвінавачаныя ў сымпатыкаў савецкай партызанкі, у Касплянскім раёне, якая адбылася 1 ліпеня 1942 года^[2]^[3]. Аляксандр Гелагаеў, ваенны аглядальнік і гісторык, тлумачыць^[4]:

Вядома, што Зміцеру Касмовічу, які працаваў у паліцыі на Смаленшчыне, закідаюць факт удзелу ў знішчэнні вёскі Каспля. У Нацыянальным Архіве ёсць фонд Касплянскай партызанскай брыгады. Нічога пра ўдзел Касмовіча асабіста я там не знайшоў. А сам факт усплыў толькі ў 1980-я гады ў публіцыстычным выданні. Мне здаецца, што гэта можа быць наўпрост часткай кампаніі, скіраванай супраць беларускай эміграцыі, бо Касмовіч быў вядомым яе дзеячом. Такім чынам, ёсць абвінавачванні, а доказаў — зноў няма.

Сам Касмовіч ці жартам, ці сур’ёзна напісаў Радаславу Астроўскаму пра той час: «Гэта так даўно было, што многае забылася».^[2]

У 1943—1944 пасля паўторных афіцэрскіх курсаў быў інспектарам Беларускай краёвай абароны; маёр БКА. Удзельнік Другога ўсебеларускага кангрэса (Мінск, 27 чэрвеня 1944), член Беларускай Цэнтральнай Рады, кіраўнік Замежнага сектару Беларускай незалежніцкай партыі (мянушка «Каршун»). Перабіраецца ў Германію, супрацоўнік Галоўнага ўпраўлення ваенных спраў Беларускай Цэнтральнай Рады. На вераснёўскай канферэнцыі БНП (1944) быў прызначаны кіраўніком Замежнага сектару партыі з заданнем завязаць сувязь з заходнімі дзяржавамі для далейшай барацьбы за незалежную Беларусь. Падтрымліваў сувязь з кіраўніцтвам латышскіх нацыяналістычных арганізацый у Германіі. У сакавіку 1945 — афіцэр беларускага дэсантнага батальёна «Дальвіц».

Пасля вайны

Працаваў у Міжнароднай дапамаговай арганізацыі UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration, потым называлася IRO — Intertational Refugee Organization) з пачатку яе заснавання ў 1945 да ліквідацыі 3 студзеня 1952. Гэтая арганізацыя дапамагала ўцекачам арганізаваць жыццё ў ДП-лагерах (DP — Displaced Persons), а таксама дапамагала эміграваць у іншыя краіны. Адначасова Дз. Касмовіч вёў на міжнародным узроўні беларускую нацыянальна-палітычную працу і дабрачынную дзейнасць сярод беларусаў, якія апынуліся ў Германіі.

У кастрычніку 1954 выканаўчы орган БЦР прызначыў яго старшынёй дэлегатуры БЦР у Германіі, потым старшынёй еўрапейскай дэлегатуры БЦР і кіраўніком аддзелу ваенных спраў і вызваленчай барацьбы БЦР, прадстаўніком БЦР у ЦК Антыбальшавіцкага блоку народаў (ЦК АБН). Дз. Касмовіч — арганізатар і прэзідэнт Галоўнага Штабу Беларускага вызвольнага фронту (створаны 27 кастрычніка 1954, палітычная платформа БВФ — Акт 25-га Сакавіка 1918 і пастановы 1-га і 2-га ўсебеларускіх кангрэсаў). Галоўнай мэтай Дз. Касмовіча і навастворанай арганізацыі было аб’яднанне беларускага актыву, пашырэнне беларускай вызваленчай ідэі ў «свабодным свеце», зацікаўленне ўплывовых палітычных дзеячаў Захаду становішчам у Беларусі. Дз. Касмовіч меў шырокія кантакты з грамадскімі і дзяржаўнымі дзеячамі, парламентарыямі, урадоўцамі розных краін, супрацоўнікамі ААН.

З 1954 актыўна ўдзельнічае ў арганізацыі Сусветнай антыкамуністычнай лігі (WACL, World Anti-communist League), у якой прадстаўляў Беларусь, а ў 1970 Беларускі вызвольны фронт уваходзіць у Лігу як раўнапраўны ўдзельнік, і Дз. Касмовіч абіраецца прэзідэнтам беларускага сектару WACL. У 1967 актыўна ўдзельнічае ў арганізацыі Еўрапейскага савета свабоды (EFC — European Freedom Council), быў старшынёй беларускага сектару і членам выканаўчага камітэта гэтай арганізацыі. Дз. Касмовіч быў вядомы ў сусветных антыкамуністычных нацыянальных і інтэрнацыянальных арганізацыях, удзельнічаў і выступаў на канферэнцыях, сярод якіх «Барацьба за свабоду ў 20 стагоддзі», Франкфурт, 1960; «Камуністычная пагроза свету», Рым, 1961; «Правы чалавека і самавызначэнне нацый», Люцэрн, 1974. Выступаў у пытаннях абароны правоў беларускага і ўсіх паняволеных народаў на 15 сесіі Еўрапарламента ў Страсбургу, канферэнцыях WACL.

Матэрыялы, прысвечаныя дзейнасці Дз. Касмовіча і Беларускага вызваленчага фронту, рэгулярна друкаваліся ў эмігранцкіх часопісах «Беларуская думка» (Саўт-Рывер, ЗША) і «Барацьба» (Штутгарт, Германія). Апошнія гады жыцця Дз. Касмовіч працаваў над кнігай «За вольную і суверэнную Беларусь».

Жыў у Штутгарце^[5]. Быў жанаты з пляменніцай Якуба Коласа Надзеяй Міцкевіч. Пакінуў кнігу ўспамінаў «За вольную і сувэрэнную Беларусь» (Вільня, 2006).

Памёр 23 красавіка 1991 г. у Штутгарце, дзе і пахаваны.

Літаратура

Касмовіч Дзімітры // Беларускі нацыяналізм: Даведнік / Уклад. Пятро Казак. — Мн.: Голас Краю, 2001.
Дудаліч С. Беларускі генэрал-антыкамуніст // Пагоня. 1996, № 14, 15, красавік.
Ёрш С. Генэрал вызвольнага фронту. Мн., Голас Краю, 2002, 38 с., іл.
Міцкевіч М. Касмовіч Зьміцер // Антысавецкія рухі ў Беларусі (1944—1956): Даведнік. — Мн.: Архіў Найноўшае Гісторыі, 1999. ISBN 985-6374-07-3
Юрэвіч, Л. Шматгалосы эпісталярыум : гісторыя людзей і ідэй на эміграцыі ў ліставанні / Прадм. і рэд. Н. Гардзіенка. — Мінск: Кнігазбор, 2012. — 660 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны ; кн. 20). — ISBN 978-985-7007-43-1.

Спасылкі

Зноскі

↑ Невядомыя старонкі гісторыі: радня Якуба Коласа на эміграцыі
↑ ^а ^б Дзьмітры Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь
↑ Как в Смоленске под немцем… спектакли ставили (руск.)
↑ Анёлы і дэманы Другой сусветнай у Беларусі
↑ Юрэвіч, Л. Шматгалосы эпісталярыум : гісторыя людзей і ідэй на эміграцыі ў ліставанні / Прадм. і рэд. Н. Гардзіенка. — Мінск: Кнігазбор, 2012. — 660 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны ; кн. 20). — ISBN 978-985-7007-43-1.

[1] Невядомыя старонкі гісторыі: радня Якуба Коласа на эміграцыі

[nn-2] а ^б Дзьмітры Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь

[3] Как в Смоленске под немцем… спектакли ставили (руск.)

[4] Анёлы і дэманы Другой сусветнай у Беларусі

[эпіст-5] Юрэвіч, Л. Шматгалосы эпісталярыум : гісторыя людзей і ідэй на эміграцыі ў ліставанні / Прадм. і рэд. Н. Гардзіенка. — Мінск: Кнігазбор, 2012. — 660 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны ; кн. 20). — ISBN 978-985-7007-43-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 {{Дзяржаўны дзеяч
- | беларускае імя            =
+ | выява                     = Дзмітрый_Касмовіч.jpg
- | арыгінальнае імя          =
- | партрэт                   =
- | шырыня партрэта           =
- | подпіс                    =
- | герб                      =
- | подпіс герба              =
- | тытул                     =
- | парадак                   =
- | парадак-жан               =
- | пад імем                  =
- | сцяг                      =
- | перыядпачатак             =
- | перыядканец               =
- | перыяд праўлення          =
- | папярэднік                =
- | пераемнік                 =
- | каранацыя                 =
- | адрачэнне                 =
- | наследнік                 =
- | суправіцель1              =
- | суправіцель1перыядпачатак =
- | суправіцель1перыядканец   =
- | рэгент1                   =
- | рэгент1перыядпачатак      =
- | рэгент1перыядканец        =
- | прэм'ер                   =
- | віцэ-прэзідэнт            =
- | прэзідэнт                 =
- | манарх                    =
- | губернатар                =
- | віцэ-губернатар           =
- | каментар                  =
- | дата нараджэння           =
- | месца нараджэння          =
- | дата смерці               =
- | месца смерці              =
- | пахаваны                  =
- | дынастыя                  =
- | бацька                    =
- | маці                      =
- | муж                       =
  | жонка                     = Надзея Касмовіч (Міцкевіч)
- | у шлюбе                   =
  | дзеці                     = Юрка Касмовіч, Раіса Касмовіч<ref>[https://www.svaboda.org/a/794395.html Невядомыя старонкі гісторыі: радня Якуба Коласа на эміграцыі]</ref>
- | гады службы               =
- | прыналежнасць             =
- | род войскаў               =
- | званне                    =
- | камандаваў                =
- | бітвы                     =
- | навуковая сфера           =
- | месца працы               =
- | вядомы як                 =
- | партыя                    =
- | дзейнасць                 =
- | прафесія                  =
- | адукацыя                  =
- | навуковая ступень         =
- | манаграма                 =
- | рэлігія                   =
- | узнагароды                =
- | аўтограф                  =
- | Commons                   =
- | сайт                      =
 }}
 {{Цёзкі2|Касмовіч}}
@@ Радок 76: / Радок 8: @@
 == Студэнцкае жыццё ==
-Скончыў [[Радашковіцкая беларуская гімназія|Радашковіцкую беларускую гімназію]] ([[1927]]), працаваў, каб зарабіць грошы на далейшую адукацыю. У [[1929]]—[[1931]] вывучаў політэхнічныя навукі ў [[Бельгія|Бельгіі]], прымаў актыўны ўдзел у студэнцкім руху. Быў сузаснавальнікам Беларускага студэнцкага гуртка ў Бельгіі, членам [[Аб'яднанне беларускіх студэнцкіх арганізацый|Аб'яднання беларускіх студэнцкіх арганізацый]] (АБСА) з цэнтрам у [[Прага|Празе]], ад імя якога быў абраны дэлегатам на міжнародную канферэнцыю [[Міжнародная студэнцкай канфедэрацыя|Міжнароднай студэнцкай канфедэрацыі]] (''Confederation L'Internationale d'Etudiants — CIE''). У [[1931]]—[[1934]] служыў у польскай арміі. У [[1934]]—[[1939]] працягваў атрыманне вышэйшай адукацыі ў Бельгіі, адначасова працаваў на бельгійскіх вугальных шахтах, каб зарабіць грошы на навучанне, якое скончыў у [[Югаславія|Югаславіі]]. Быў старшынёй Беларускага студэнцкага гуртка ў [[Бялград]]зе.
+У 1920—1927 гг. вучыўся ў Нясвіжскай, Наваградскай, Радашковіцкай гімназіях. Скончыў [[Радашковіцкая беларуская гімназія|Радашковіцкую беларускую гімназію]] ([[1927]]), працаваў, каб зарабіць грошы на далейшую адукацыю. У [[1929]] г. выехаў у [[Бельгія|Бельгію]], дзе вучыўся на медыцынскім факультэце ўніверсітэта ў [[Льеж]]ы, у Політэхнічным інстытуце ў Генце, у Горным інстытуце ў [[Льеж]]ы, працаваў у вугальных капальнях і прымаў актыўны ўдзел у студэнцкім руху. Быў сузаснавальнікам Беларускага студэнцкага гуртка ў Бельгіі, членам [[Аб'яднанне беларускіх студэнцкіх арганізацый|Аб’яднання беларускіх студэнцкіх арганізацый]] (АБСА) з цэнтрам у [[Прага|Празе]], ад імя якога быў абраны дэлегатам на міжнародную канферэнцыю [[Міжнародная студэнцкай канфедэрацыя|Міжнароднай студэнцкай канфедэрацыі]] (''Confederation L’Internationale d’Etudiants — CIE''). У [[1932]]—[[1934]] служыў у польскай арміі. У [[1934]]—[[1939]] працягваў атрыманне вышэйшай адукацыі ў Бельгіі, адначасова працаваў на бельгійскіх вугальных шахтах, каб зарабіць грошы на навучанне. У [[1934]] г. пераехаў у [[Югаславія|Югаславію]], паступіў на багаслоўскі факультэт [[Белград]]скага ўніверсітэта, які скончыў у [[1939]] г. Быў старшынёй Беларускага студэнцкага гуртка ў [[Бялград]]зе.
 == Перад нямецка-савецкай вайною ==
-У верасні [[1939]] вярнуўся ў [[Нясвіж]], быў на адміністрацыйнай працы. Па прапанове мясцовых жыхароў прызначаны бурмістрам Нясвіжу, працаваў начальнікам сацыяльнага забеспячэння [[Нясвіжскі раён|Нясвіжскага раёна]], потым гаспадарчым інспектарам у Нясвіжы. Быў накіраваны на [[Народны сход Заходняй Беларусі]] ў [[Беласток]]у, дзе абраны дэлегатам Народнага Сходу на 5-ю нечарговую сесію [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савета СССР]] і на 3-ю сесію [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] у [[Мінск]]у. Атрымаўшы папярэджанне аб магчымым арышце, пераехаў у Мінск. У [[1940]]—[[1941]] вучыўся ў [[Мінскі політэхнічны інстытут|Мінскай палітэхніцы]].
+У верасні [[1939]] вярнуўся ў [[Нясвіж]], быў на адміністрацыйнай працы. Па прапанове мясцовых жыхароў прызначаны бурмістрам Нясвіжу, працаваў начальнікам сацыяльнага забеспячэння [[Нясвіжскі раён|Нясвіжскага раёна]], потым гаспадарчым інспектарам у Нясвіжы. Быў накіраваны на [[Народны сход Заходняй Беларусі]] ў [[Беласток]]у, дзе абраны дэлегатам Народнага Сходу на 5-ю нечарговую сесію [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савета СССР]] і на 3-ю сесію [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўнага Савета БССР]] у [[Мінск]]у. Атрымаўшы папярэджанне аб магчымым арышце, пераехаў у [[Мінск]]. У [[1940]]—[[1941]] вучыўся ў [[Мінскі політэхнічны інстытут|Мінскай палітэхніцы]].
 == Падчас нямецкай акупацыі ==
 У ліпені [[1941]] прыязджае з [[Нясвіж]]а ў [[Мінск]]. Улетку 1941 на пасадзе каменданта арганізаваў беларускую паліцыю ў Мінску. Падчас нямецкай акупацыі быў кіраўніком і арганізатарам транспартнага, харчовага, прамысловага, гандлёвага аддзелаў Мінскай гарадской управы. Быў сябрам ЦК [[Беларуская Незалежніцкая Партыя|Беларускай незалежніцкай партыі]]. Дзм. Касмовіч актыўна ўдзельнічаў у аднаўленні царкоўнага жыцця, адбудове цэркваў і беларусізацыі богаслужэнняў, быў дэлегатам і ўдзельнікам [[Аўтакефальны сабор Беларускай праваслаўнай царквы, 1942|Аўтакефальнага сабора Беларускай праваслаўнай царквы]] (Мінск, жнівень-верасень [[1942]]).
-У [[1941]]—[[1943]] разам з [[Міхал Вітушка|Міхалам Вітушкам]] і [[Радаслаў Астроўскі|Радаславам Астроўскім]] ствараў беларускія ваенныя і паліцыйныя атрады на Браншчыне, Смаленшчыне і Магілёўшчыне, а таксама арганізоўваў цывільную акупацыйную адміністрацыю. У [[1942]] быў прызначаны інспектарам службы парадку ў Смаленскай акрузе.
+У [[1941]]—[[1943]] разам з [[Міхал Вітушка|Міхалам Вітушкам]] і [[Радаслаў Астроўскі|Радаславам Астроўскім]] ствараў беларускія ваенныя і паліцыйныя атрады на Браншчыне, Смаленшчыне і Магілёўшчыне, а таксама арганізоўваў цывільную акупацыйную адміністрацыю. Выконваў абавязкі інспектара дапаможнай паліцыі прыфрантавай зоны групы армій «Цэнтр». У [[1942]] быў прызначаны інспектарам службы парадку ў Смаленскай акрузе.
 У пачатку 1970-х Касмовіча абвінавацілі ў кіраванні аперацыяй па знішчэнні 184-х чалавек, якія былі абвінавачаныя ў сымпатыкаў савецкай партызанкі, у Касплянскім раёне, якая адбылася 1 ліпеня 1942 года<ref name="nn">[https://nn.by/?c=ar&i=5021 Дзьмітры Касмовіч. За вольную і сувэрэнную Беларусь]</ref><ref>[http://www.rabochy-put.ru/society/12769-kak-v-smolenske-pod-nemcem-spektakli-stavili.html Как в Смоленске под немцем… спектакли ставили] {{Ref-ru}}</ref>. Аляксандр Гелагаеў, ваенны аглядальнік і гісторык, тлумачыць<ref>[http://novychas.by/poviaz/anjoly-i-demany-druhoj-susvetnaj-u-belarusi Анёлы і дэманы Другой сусветнай у Беларусі]</ref>:
@@ Радок 94: / Радок 26: @@
 У [[1943]]—[[1944]] пасля паўторных афіцэрскіх курсаў быў інспектарам [[Беларуская краёвая абарона|Беларускай краёвай абароны]]; маёр БКА. Удзельнік [[Другі Усебеларускі кангрэс|Другога ўсебеларускага кангрэса]] (Мінск, [[27 чэрвеня]] [[1944]]), член [[Беларуская Цэнтральная Рада|Беларускай Цэнтральнай Рады]], кіраўнік Замежнага сектару [[Беларуская незалежніцкая партыя|Беларускай незалежніцкай партыі]] (мянушка «Каршун»). Перабіраецца ў [[Германія|Германію]], супрацоўнік Галоўнага ўпраўлення ваенных спраў Беларускай Цэнтральнай Рады. На вераснёўскай канферэнцыі БНП ([[1944]]) быў прызначаны кіраўніком Замежнага сектару партыі з заданнем завязаць сувязь з заходнімі дзяржавамі для далейшай барацьбы за незалежную Беларусь. Падтрымліваў сувязь з кіраўніцтвам латышскіх нацыяналістычных арганізацый у Германіі. У сакавіку [[1945]] — афіцэр беларускага [[Паветрана-дэсантны спецыяльны батальён «Дальвіц»|дэсантнага батальёна «Дальвіц»]].
+== Пасля вайны ==
-== На эміграцыі ==
 Працаваў у Міжнароднай дапамаговай арганізацыі UNRRA (''United Nations Relief and Rehabilitation Administration'', потым называлася ''IRO — Intertational Refugee Organization'') з пачатку яе заснавання ў [[1945]] да ліквідацыі [[3 студзеня]] [[1952]]. Гэтая арганізацыя дапамагала ўцекачам арганізаваць жыццё ў ДП-лагерах (''DP — Displaced Persons''), а таксама дапамагала эміграваць у іншыя краіны. Адначасова Дз. Касмовіч вёў на міжнародным узроўні беларускую нацыянальна-палітычную працу і дабрачынную дзейнасць сярод беларусаў, якія апынуліся ў Германіі.
@@ Радок 103: / Радок 35: @@
 Матэрыялы, прысвечаныя дзейнасці Дз. Касмовіча і Беларускага вызваленчага фронту, рэгулярна друкаваліся ў эмігранцкіх часопісах «[[Беларуская думка, ЗША|Беларуская думка]]» ([[Саўт-Рывер]], [[ЗША]]) і «[[Барацьба]]» ([[Штутгарт]], [[Германія]]). Апошнія гады жыцця Дз. Касмовіч працаваў над кнігай «За вольную і суверэнную Беларусь».
-Жыў у [[Штутгарт|Штутгарце]]<ref name="эпіст">{{крыніцы/Шматгалосы эпісталярыум|}}</ref>.
+Жыў у [[Штутгарт|Штутгарце]]<ref name="эпіст">{{крыніцы/Шматгалосы эпісталярыум|}}</ref>. Быў жанаты з пляменніцай [[Якуб Колас|Якуба Коласа]] Надзеяй Міцкевіч. Пакінуў кнігу ўспамінаў «За вольную і сувэрэнную Беларусь» (Вільня, 2006).
+Памёр [[23 красавіка]] [[1991]] г. у [[Штутгарт|Штутгарце]], дзе і пахаваны.
 == Літаратура ==