Карачаева-Чаркесія: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 24: Радок 24:
|Назва главы2 = Старшыня Урада
|Назва главы2 = Старшыня Урада
|Глава3 = [[Аляксандр Іваноў]]
|Глава3 = [[Аляксандр Іваноў]]
|Назва главы3 = Старшыня<br/>Народнага Сходу (Парламенту)
|Назва главы3 = Старшыня<br/>Народнага Сходу (Парламента)
|Мова = [[руская мова|руская]], [[Карачаеўска-балкарская мова|карачаеўска-балкарская]], [[кабардзінская мова|кабардзіна-чаркеская]], [[абазінская мова|абазінская]]
|Мова = [[руская мова|руская]], [[Карачаеўска-балкарская мова|карачаеўска-балкарская]], [[кабардзінская мова|кабардзіна-чаркеская]], [[абазінская мова|абазінская]]
|МовыВаЎжытку =
|МовыВаЎжытку =
Радок 69: Радок 69:
|Медыя-параметр2 =
|Медыя-параметр2 =
|Назва медыя-параметру 2 =
|Назва медыя-параметру 2 =
|Колер1 = {{Колер|Расія}}
|Колер фону герб-сцяг = {{Колер|Расія}}
}}
}}
'''Карача́ева-Чарке́сія''' — суб'ект [[Расія|Расійскай Федэрацыя]], размешчаны на [[Паўночны Каўказ|Паўночным Каўказе]].
'''Карача́ева-Чарке́сія''' — суб’ект [[Расія|Расійскай Федэрацыя]], размешчаны на [[Паўночны Каўказ|Паўночным Каўказе]].


Размешчаны ў перадгор'ях паўночнай часткі Вялікага [[Каўказ]]а. Рэспубліка мяжуе на захадзе з [[Краснадарскі край|Краснадарскім краем]], на поўначы са [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскім краем]], на ўсходзе — з [[Кабардына-Балкарыя|Кабардына-Балкарскай рэспублікай]], на поўдні ўздоўж Галоўнага Каўказскага хрыбта — з [[Абхазія]]й і [[Грузія]]й. Уключае [[Карачай]], [[Чаркесія|Чаркесію]], [[Абазінія|Абазінію]] і тэрыторыі, населеныя [[Верхняя Кубань|казакамі]] і [[нагайцы|нагайцамі]]. Адміністрацыйны цэнтр — горад [[Чаркеск]].
Размешчаны ў перадгор’ях паўночнай часткі Вялікага [[Каўказ]]а. Рэспубліка мяжуе на захадзе з [[Краснадарскі край|Краснадарскім краем]], на поўначы са [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскім краем]], на ўсходзе — з [[Кабардына-Балкарыя|Кабардына-Балкарскай рэспублікай]], на поўдні ўздоўж Галоўнага Каўказскага хрыбта — з [[Абхазія]]й і [[Грузія]]й. Уключае [[Карачай]], [[Чаркесія|Чаркесію]], [[Абазінія|Абазінію]] і тэрыторыі, населеныя [[Верхняя Кубань|казакамі]] і [[нагайцы|нагайцамі]]. Адміністрацыйны цэнтр — горад [[Чаркеск]].


== Геаграфія і прырода ==
== Геаграфія і прырода ==
Буйнейшая частка (каля 80%) Карачаева-Чаркескай Рэспублікі размешчана ў горнай мясцовасці. У межах рэспублікі вылучаюцца 3 зоны: перадгорная раўніна, перадгор'і і горы [[Каўказ]]а. На поўначы цягнуцца Перадавыя хрыбты Вялікага Каўказа, на поўдні — Вадараздзельны і Бакавы, іх вышыня дасягае 4000 м. Да ўзбярэжжа Чорнага мора вядуць [[Марухскі перавал|Марухскі]] і [[Клухорскі перавал]]ы. На мяжы з Кабардзіна-Балкарыяй размешчаная гара [[гара Эльбрус|Эльбрус]], самая высокая вяршыня Каўказа.
Буйнейшая частка (каля 80 %) Карачаева-Чаркескай Рэспублікі размешчана ў горнай мясцовасці. У межах рэспублікі вылучаюцца 3 зоны: перадгорная раўніна, перадгор’і і горы [[Каўказ]]а. На поўначы цягнуцца Перадавыя хрыбты Вялікага Каўказа, на поўдні — Вадараздзельны і Бакавы, іх вышыня дасягае 4000 м. Да ўзбярэжжа Чорнага мора вядуць [[Марухскі перавал|Марухскі]] і [[Клухорскі перавал]]ы. На мяжы з Кабардзіна-Балкарыяй размешчаная гара [[гара Эльбрус|Эльбрус]], самая высокая вяршыня Каўказа.


У рэспубліцы ёсць шмат водных рэсурсаў: каля 130 высакагорных азёр, мноства горных вадаспадаў. Працякаюць 172 ракі, з якіх самыя буйныя — [[Рака Кубань|Кубань]], [[Рака Вялікі Зеленчук|Вялікі]] і [[Рака Малы Зелянчук|Малы Зелянчук]], [[Рака Уруп|Уруп]], [[Рака Лаба, прыток Кубані|Лаба]]; маецца [[Кубанскае вадасховішча]]. Дзеючая ў рэспубліцы сістэма [[Вялікі Стаўрапольскі канал|Вялікага Стаўрапольскага канала]] з'яўляецца крыніцай водазабеспячэння для [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскага края]].
У рэспубліцы ёсць шмат водных рэсурсаў: каля 130 высакагорных азёр, мноства горных вадаспадаў. Працякаюць 172 ракі, з якіх самыя буйныя — [[Рака Кубань|Кубань]], [[Рака Вялікі Зеленчук|Вялікі]] і [[Рака Малы Зелянчук|Малы Зелянчук]], [[Рака Уруп|Уруп]], [[Рака Лаба, прыток Кубані|Лаба]]; маецца [[Кубанскае вадасховішча]]. Дзеючая ў рэспубліцы сістэма [[Вялікі Стаўрапольскі канал|Вялікага Стаўрапольскага канала]] з’яўляецца крыніцай водазабеспячэння для [[Стаўрапольскі край|Стаўрапольскага края]].


Нетры багатыя прыроднымі выкапнямі: [[каменны вугаль]], [[граніт]], [[мармур]], розныя руды і гліны. У вялікіх запасах — лячэбныя [[мінеральныя воды]], прысутнічаюць мноства тэрмальных крыніц. Карачаева-Чаркесія размешчана ў зоне горных стэпаў і шыракалістых лясоў. У лясах і высакагор'і захавалася багатая флора і фаўна. На тэрыторыі рэспублікі знаходзяцца [[Тэбердзінскі запаведнік]] і частка [[Каўказскі запаведнік|Каўказскага запаведніка]].
Нетры багатыя прыроднымі выкапнямі: [[каменны вугаль]], [[граніт]], [[мармур]], розныя руды і гліны. У вялікіх запасах — лячэбныя [[мінеральныя воды]], прысутнічаюць мноства тэрмальных крыніц. Карачаева-Чаркесія размешчана ў зоне горных стэпаў і шыракалістых лясоў. У лясах і высакагор’і захавалася багатая флора і фаўна. На тэрыторыі рэспублікі знаходзяцца [[Тэбердзінскі запаведнік]] і частка [[Каўказскі запаведнік|Каўказскага запаведніка]].


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
Карачаева-Чаркесія з'яўляецца шматнацыянальнай рэспублікай: на яе тэрыторыі пражываюць прадстаўнікі больш 80 нацыянальнасцей. Агульная колькасць насельніцтва складае 434,5 тыс. чал.([[2005]]). Шчыльнасць насельніцтва — 30,8 чал./км², удзельная вага гарадскога насельніцтва — 44,1%.
Карачаева-Чаркесія з’яўляецца шматнацыянальнай рэспублікай: на яе тэрыторыі пражываюць прадстаўнікі больш 80 нацыянальнасцей. Агульная колькасць насельніцтва складае 434,5 тыс. чал.([[2005]]). Шчыльнасць насельніцтва — 30,8 чал./км², удзельная вага гарадскога насельніцтва — 44,1 %.


Нацыянальны склад: [[карачаеўцы]] (38,5 %), [[рускія]] (33,6 %), [[чаркесы]] (11,3 %), [[абазіны]] (7,4 %), [[нагайцы]] (3,4 %).
Нацыянальны склад: [[карачаеўцы]] (38,5 %), [[рускія]] (33,6 %), [[чаркесы]] (11,3 %), [[абазіны]] (7,4 %), [[нагайцы]] (3,4 %).
Радок 99: Радок 97:
* Карачаеўскі
* Карачаеўскі
* Урупскі
* Урупскі

{{Зноскі}}


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
{{Commonscat|Karachay-Cherkessia}}
{{Commons|Karachay-Cherkessia}}
* [http://www.kchr.ru/ Афіціыйны сайт Карачаева-Чаркесіі]
* [http://www.kchr.ru/ Афіціыйны сайт Карачаева-Чаркесіі]


{{Карачаева-Чаркесія}}
{{Адміністрацыйны падзел Расіі}}
{{Адміністрацыйны падзел Расіі}}


[[Катэгорыя:Адміністрацыйны падзел Расіі]]
[[Катэгорыя:Карачаева-Чаркесія| ]]
[[Катэгорыя:Карачаева-Чаркесія| ]]

Версія ад 16:46, 27 красавіка 2021

Карачаева-Чаркеская Рэспубліка
руск.: Карачаево-Черкесская Республика
карач.-балк. Къарачай-Черкес Республика
абаз.: Къарча-Черкес Республика
наг.: Карашай-Шеркеш Республикасы
кабард.-чарк. Къэрэшей-Шэрджэс Республикэ
Герб[d] Сцяг
Герб[d] Сцяг
Краіна Сцяг Расіі Расія
Гімн Гімн Карачаева-Чаркесіі
Статус Рэспубліка
Уваходзіць у Паўночна-Каўказскую федэральную акругу
Уключае 10 раёнаў,
2 гарадскія акругі
Адміністрацыйны цэнтр Чаркеск
Інш. буйныя гарады Чаркеск, Усць-Джэгута, Карачаеўск
Дата ўтварэння 12 студзеня 1922 (як Карачаева-Чаркеская АВ)
26 красавіка 1926 (падзел на Карачаеўскую АВ, Чаркескую НА,
Баталпашынскі і Зелянчуцкі раёны;
ад 30 красавіка 1928 Чаркеская НА набывае статус аўт. вобласці)

12 кастрычніка 1943 (ліквідацыя Карачаеўскай АВ)
12 студзеня 1957 (аднаўленне Карачаева-Чаркескай АВ)
30 студзеня 1990 (як Карачаева-Чаркеская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка)
9 снежня 1992 (як Карачаева-Чаркеская Рэспубліка)
Кіраўнік Рэспублікі Рашыд Цямрэзаў
Старшыня Урада Мурат Карданаў
Старшыня
Народнага Сходу (Парламента)
Аляксандр Іваноў
Афіцыйная мова руская, карачаеўска-балкарская, кабардзіна-чаркеская, абазінская
Насельніцтва (2013)
471 847[1] (75-е месца)
Шчыльнасць 33,05 чал./км²
Нацыянальны склад карачаеўцы, рускія, чаркесы, абазіны, нагайцы
Плошча 14 277 км²
(77-е месца)
Карачаева-Чаркеская Рэспубліка на карце
Часавы пояс +2UTC +4
Код ISO 3166-2 RU-KC
Код аўтам. нумароў 09
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карача́ева-Чарке́сія — суб’ект Расійскай Федэрацыя, размешчаны на Паўночным Каўказе.

Размешчаны ў перадгор’ях паўночнай часткі Вялікага Каўказа. Рэспубліка мяжуе на захадзе з Краснадарскім краем, на поўначы са Стаўрапольскім краем, на ўсходзе — з Кабардына-Балкарскай рэспублікай, на поўдні ўздоўж Галоўнага Каўказскага хрыбта — з Абхазіяй і Грузіяй. Уключае Карачай, Чаркесію, Абазінію і тэрыторыі, населеныя казакамі і нагайцамі. Адміністрацыйны цэнтр — горад Чаркеск.

Геаграфія і прырода

Буйнейшая частка (каля 80 %) Карачаева-Чаркескай Рэспублікі размешчана ў горнай мясцовасці. У межах рэспублікі вылучаюцца 3 зоны: перадгорная раўніна, перадгор’і і горы Каўказа. На поўначы цягнуцца Перадавыя хрыбты Вялікага Каўказа, на поўдні — Вадараздзельны і Бакавы, іх вышыня дасягае 4000 м. Да ўзбярэжжа Чорнага мора вядуць Марухскі і Клухорскі перавалы. На мяжы з Кабардзіна-Балкарыяй размешчаная гара Эльбрус, самая высокая вяршыня Каўказа.

У рэспубліцы ёсць шмат водных рэсурсаў: каля 130 высакагорных азёр, мноства горных вадаспадаў. Працякаюць 172 ракі, з якіх самыя буйныя — Кубань, Вялікі і Малы Зелянчук, Уруп, Лаба; маецца Кубанскае вадасховішча. Дзеючая ў рэспубліцы сістэма Вялікага Стаўрапольскага канала з’яўляецца крыніцай водазабеспячэння для Стаўрапольскага края.

Нетры багатыя прыроднымі выкапнямі: каменны вугаль, граніт, мармур, розныя руды і гліны. У вялікіх запасах — лячэбныя мінеральныя воды, прысутнічаюць мноства тэрмальных крыніц. Карачаева-Чаркесія размешчана ў зоне горных стэпаў і шыракалістых лясоў. У лясах і высакагор’і захавалася багатая флора і фаўна. На тэрыторыі рэспублікі знаходзяцца Тэбердзінскі запаведнік і частка Каўказскага запаведніка.

Насельніцтва

Карачаева-Чаркесія з’яўляецца шматнацыянальнай рэспублікай: на яе тэрыторыі пражываюць прадстаўнікі больш 80 нацыянальнасцей. Агульная колькасць насельніцтва складае 434,5 тыс. чал.(2005). Шчыльнасць насельніцтва — 30,8 чал./км², удзельная вага гарадскога насельніцтва — 44,1 %.

Нацыянальны склад: карачаеўцы (38,5 %), рускія (33,6 %), чаркесы (11,3 %), абазіны (7,4 %), нагайцы (3,4 %).

Адміністрацыйны падзел

Рэспубліка падзеленая на 10 раёнаў; налічваецца 144 населеных пункта, з іх — 4 буйных горада (Чаркеск, Карачаеўск, Усць-Джэгута і Цебярда). Раёны:

  • Усць-Джэгуцінскі
  • Зелянчуцкі
  • Малакарачаеўскі
  • Прыкубанскі
  • Хабезскі
  • Адыге-Хабльскі
  • Карачаеўскі
  • Урупскі

Зноскі

Спасылкі